Aleksandros (Yunanca: Αλέξανδρος, Alexandros), (d. 19 Eylül 866 - 6 Haziran 913) 912-913 yıllarındaki Bizans imparatoruydu. İmparator I. Basileios ile Eudokia İngerina'nın oğludur. Ağabeyi VI. Leon'nun babasının I. Basileios mu yoksa III. Mihail mi olduğu şüpheli olmasına karşılık; Aleksandros, III. Mihail öldükten sonra doğduğu için I. Basileios'un babası olduğuna şüphe yoktur.
Yaşamı
Saltanatı
Aleksandros 879'da babası tarafından ortak imparator olarak taç giydirilmişti. 903'te ağabeyi Leon imparatorken onu St. Mocius kilisesinde öldürme suikastına ismi karıştığı için geçici olarak ortak imparatorluktan atılmasına rağmen, ağabeyinin saltanatı sırasında (886-912 döneminde) hep ortak imparator olarak kalmıştır. Ağabeyi VI. Leon, 11 Mayıs 912'de öldükten sonra tüm yetkiler ile imparator oldu ama Leon'un daha küçük yaşta olan oğlu Konstantinos ortak imparator olarak tac giydirildi. Tahta geçer geçmez 33 yıllık ortak imparatorluğunu kutlamak için bastırdığı yeni sikkelerde "otokrator (αὑτοκράτωρ πιστὸς εὑσεβὴς βασιλεὺς)" unvanını kullanan ilk Bizans imparatoru oldu.
Aleksandros, ağabeyi ölüp kendisi imparator olduğunda 41 yaşında idi ve o zamana kadar rezilce sefih bir hayat yaşamakla ün yapmıştı. Diğer taraftan ağabeyi Akıllı lakabı verilen Leon'a karşı büyük bir antipati ve hatta garez besleme içine girmişti. Aleksandros tüm yetkili imparator olarak Bizans tahtında 13 ay gibi kısa bir zaman kaldı; ama bir tarihçinin deyişiyle ülkesine bu kadar kısa bir zamanda çok dikkati çeken miktarda zararı dokundu.[1]
Bu kısa saltanat döneminde Aleksandros umuma açık yerlerde sarhoş gezintileri, kutsal yerlerde akla sığmaz acayip saygısızlık hatta küfürlü hareketleri ve acımasız gaddar ve zalim kararları ve yargıları ile başşehir halkının ondan tiksinmesine ama zulmünden korkup sinmelerine neden oldu. Örneğin Hipodromda bulunan antik pagan çağlardan kalma bronz yaban domuzu heykelini kendinin bir diğer görünümü oluğunu kabul ederek bu heykele yeni cinsel organ ve sivri dişler eklenmesini emretmiştir.[1]
Diğer taraftan ağabeyine olan antipatisi ve garazı yüzünden onun almış olduğu önemli kararları değiştirmeye ve onun göreve atadığı kişileri görevden atmayı hiç sonuçlarının ne olabileceğine aldırmadan siyasetine prensip edindi. Ağabeyinin dul karısı İmparatoriçe Zoe'yi saraydan attırdı. İmparatoriçenin bütün arkadaşları ve danışmanları da devlet görevlerinden ve işlerinden atıldılar. Örneğin, Bizans'a donanma komutanı olarak çok büyük hizmetlerde bulunmuş olan amcası Amiral Himerios'un iş ve unvanlarını geri alıp onu hapse attırdı ve yaşlı amiral altı ay sonra tutuklu olarak öldü.[1]
Tahta çıkışını kutlamak, Bizans'ın Bulgarlara yeni bir imparator tahta çıktığında ödediği ikramiyeyi almak ve iki devlet arasında 901'de yapılan barış antlaşmasını uzatmak hedefiyle İstanbul'a gönderilen Bulgar kralı I. Simeon'un elçi heyeti önce kendisini göremediler. Çünkü Aleksandros, epey uzun süren bir sefahat aleminde bulunmaktaydı ve bu alemden ayrılmak istemiyordu. Sonunda danışmanlarının zoru ile çok sarhoş bir halde elçileri kabul etti. Fakat barış antlaşması ağabeyinin önemli bir politikası sonucu olduğu için onu kabul etmemeye kararlıydı. Sarhoş bir tavırla bağırarak elçilere Bizans'ın bu antlaşmayı kabul etmediğini; antlaşmaya göre gereken tazminat ve diğer ikramiyeleri de Bizans'ın bundan sonra ödemeyeceğini açıkça bildirdi ve onları huzurundan kovdu. Bu elçiler geri dönüp durumu I. Simeon'a bildirince bu Bulgar-Bizans savaşının başlamasına bir neden oldu, ama Alekandros bunu görmeden öldü.
Aleksandaros'un diğer bir felaket çıkaran politikası da ağabeyinin göreve getirdiği Konstantinopolis Patriği I. Efthimios'u görevinden alıp Patrikken Leon'un dördüncü evliliğini kabul etmeyip itiraz ettiği için yerinden atılan Nikolaos Mistikos'u yeniden Patrik olarak göreve getirmesi oldu. Bu yeni patrik, görevinden alınmasına neden olanın Efthimios olduğunu kabul ederek ondan intikam almak peşinde girişti. Onu önce bir kilise mahkemesi önüne getirtti; kontrolü altında bulunan bu mahkeme önce bu kişinin ve o zamanki Roma papasının isimlerinin tarihî "Diptik" listelerden silinmesine karar verip Ortodoks kilisesinin Roma'daki Papa ve Katolik Kilisesinden kesin olarak ayrılmasına neden oldu. Sonunda Efthimios keşiş olarak Agathon manastırına kapatıldı. Bundan sonra Efthimios'u tutan veya sadece onun fikirlerine sempati gösteren tüm piskopos ve kilise papazlarını görevden atma karar alıp Ortodoks kilisesinin gayet zayıf düşmesine yol açtı. Taşrada ve kırsal alanlarda bulunan birçok papaz kendi yerli cemaatlerinin isteklerine de uyarak yerlerinden ayrılmadılar ve bu ise merkezî Patriğin ülke içindeki dinsel otoritesine büyük şüphe düşürdü.
Diğer taraftan Aleksandros'un saltanatının sonlarında Anadolu'nun doğu sınırlarında Abbasi halifesi Muktedir'in orduları sınırları ihlal eden akınlara başladılar.
Ölümü
Aleksandros sadece 13 aylık hükümdarlığı, aksi politikalarının sonuçlarını görmeden, 6 Haziran 813'te ölmesi ile sona erdi. Böylece ağabeyinin ölüm döşeğinde iken onun saltanatının sadece 13 ay olacağına ait kehaneti gerçekleşti. Bazı tarihçiler bu ölümünün çok büyük bir öğle yemeğinden sonra güneşin altında polo oynamasından dolayı bir kriz geçirmesi nedeniyle olduğunu bildirirler. Diğerleri ise Hipodrom'da bulunan pagan heykellerine cinsel etkinsizliğinin önünü almak için yaptığı kurbanlar ve ayinler dolayısıyla olduğunu yazarlar.[1]
Ölmeden ağabeyinin dul karısı Zoe saraya gelip küçük yaşta oğlu olan VII. Konstantinos'un imparator olmasını sağladı. Ama Aleksandros ölüm yatağında iken bile aksi karar vererek dul imparatoriçe Zoe'nin naipler heyeti konseyine alınmamasını vasiyet etti ve bu konseyin başkanlığına Patrik Nikolaos Mistikos getirildi.
Kaynakça
- ^ a b c d Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Apogee, Londra:Penguin say.122
Dış kaynaklar
- Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2
- Gibbon, Edward (çev. Baltacıgil, Asım) (1994), II. Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, 6 cilt, İstanbul:Arkeoloji ve Sanat Yayınları
- Norwich, John Julius (1991). Byzantium: The Apogee (İngilizce). Londra: Penguin. s. 122-125. ISBN 0-19-504652-8.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
