Ağustos 2011 Gazze Şeridi hava saldırıları

Ağustos 2011 Saldırıları
BölgeGazze, Filistin - Güney İsrail - Sina Yarımadası, Mısır
Tarih19 Ağustos - 29 Ağustos
Saldırı türü
Çeşitli ; silahlı saldırı, bombalama, askeri müdahale, hava saldırıları, protestolar.
SilahlarÇeşitli
Ölüİsrail : 7 Sivil - Mısır : 5 Asker - Filistin : 6 Asker, 14 Sivil
YaralıHer iki taraftan da yaralı.
İşleyenlerİsrail, Mısır, Filistin Devleti

Ağustos 2011 Gazze Şeridi hava saldırıları, (İbranice: :מתקפת הטרור בדרום ישראל)(Yidiş: טעראָריסט אנפאלן אין דאָרעמדיק ישראל)

18 Ağustos 2011 tarihinde, İsrail’in güneyindeki, Mısır sınırına yakın olan, 12. anayola düzenlenen ve daha sonra paralel ataklarla sürdürülen bir seri saldırıdır. Saldırılar 4 kişilik gruplardan oluşan 12 militan tarafından gerçekleştirilmiştir.[1] Saldırılar öncesinde İsrail iç güvenlik servisi Şin Bet, bölgede büyük bir saldırı beklediklerini belirtti ve bölgeye taburlar konumlandırıldı.[2] Militanlar önce 12 nolu anayol üzerindeki yolcu otobüsüne Eliat yakınlarında ateş açtı.[3][4] Birkaç dakika sonra, Israil-Mısır sınırı uzerindeki bir İsrail askeri devriyesinin yanında bomba patlatıldı. Üçüncü saldırıda, bir tanksavar, özel bir aracı vurarak dört sivilin ölmesine sebep oldu. Sekiz İsrailli bu çok aşamalı saldırılarda öldü. İsrail Güvenlik Güçleri sekiz saldırganın öldürüldüğünü raporladılar ve Mısır güvenlik güçleri ise iki saldırganı öldürdüklerini bildirdiler.[1]

Beş Mısırlı asker saldırılar esnasında öldürüldü. Mısır’a göre, ölen mısırlı askerler, Mısır sınırı boyunca militanlari takip eden İsrail güvenlik güçleri tarafından öldürülmüştü, İsrailli bir subaya göre ise, sınırdan Mısır tarafına geçen bir canlı bomba tarafından öldürülmüşlerdi.[5] Beş ölü asker, İsrail ve Mısır arasında diplomatik münakaşalara neden oldu ve Kahire’deki İsrail elçiliğinin önünde protestolar yapıldı. Medyaya göre, Mısır, İsrail’deki elçisini çekmekle tehdit etti, ama daha sonra Mısır dışişleri bakanı bu haberi yalanladı[1] İsrail ölümlerden dolayı pişmanlıklarını resmi bir özür mektubuyla Mısır’a iletti [6]. İsrail Güvenlik Güçleri bu olayla ilgili askeri soruşturma başlattı[7] ve 25 Ağustos 2011 yılında, İsrail, Mısırla ortak inceleme kararı aldı.[8]

Saldırganların üçünün Mısırlı olduğuyla[9] ilgili ortaya atılan haberler herkes tarafından doğru bulunmadı[10] ve şimdiye kadar hiçbir grup saldırılardan sorumlu olduklarını açıklamadı. İsrail hükûmeti, Gazze merkezli, silahli militanlarla saldırılar düzenleyen Filistin Halk Kurtuluş Cephesini sorumlu tuttu[11] fakat Filistin Halk Kurtuluş Örgütü saldırılarla alakasının olmadığını belirtti.[12] Buna rağmen, İsrail, saldırılardan hemen sonra Gazze şeridindeki 7 hedefi vurarak, Kurtuluş Cephesinin liderini ve dört militanını öldürdü.[13]

21 Ağustos 2011 tarihinde, İsrail ve Hamas arasında, gittikçe artan ve 15 Filistinlinin öldürüldüğü saldırılardan dolayı resmi olmayan bir ateşkes ilan edildi. 100 den fazla roket ve havan topu Gazze’den İsraile fırlatıldı. Bir İsrailli öldü ve bir düzine sivil yaralandı.[14] Ateşkes, Gazze tarafından güney İsrail’e fırlatılan bir roketle çok kısa bir sürede sona erdi ve İsrail havadan misillemeler yaptı ve 7 Filistinliyi öldürdü. Ölenlerin arasında Filistin İslamî Cihat Örgütü’nün iki lideri de vardı. 26 Ağustos 2011 tarihinde Gazze’li militanlar ikinci ateşkes için çağrıda bulundu.[15] 9 Mart 2012’de İsrail Hava Kuvvetleri, Gazze’ye yönelik saldırılarında, Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nin genel sekreteri Zuhir El-Qaisi’yi öldürdü. İsrail’e göre El-Qaisi 18 Ağustos 2011 Saldırılarının baş yöneticilerinden biriydi.[16]

Arka plan

12 nolu anayolunun güney kısmı İsrail-Mısır sınırıyla bitişiktir. 1990'lı yıllardaki çeşitli saldırılar burada gerçekleşti. 2000 yılının sonuna doğru İsrail hükûmeti İsrail-Mısır bariyerini kurma kararı aldı, ama 2011 yılına doğru 10% u tamamlanmıştı ama saldırı bu tamamlanan alanın oldukça uzağında gerçekleşti.

2011 yılındaki Mısır ihtilalinin ardından, militan gruplar Sina Yarımadası’ndaki aktivitelerini artırdı ve El-Kaide militan grupları kuruldu.[17] Saldırılardan önceki aylarda, İsrail’e giden doğal gazın akışını etkileyen beş patlama sonrasında, Mısır, Sina yarımadasındaki silahli güçlerini 1000 yeni askerle güçlendirdi. Mısır bunu yaparken İsrail’in rızasını aldı.[18]

30 Temmuzda, militanlar, Mısır El-Arish’teki bir polis karakoluna saldırdılar ve altı kişiyi öldürdüler.[19]

2 Ağustos'ta, El-Kaide’nin Sina kanadı olduğunu iddia eden bir grup, Sina İslami Halifeliği’ni kurmayı amaçladıklarını deklare etti.[20]

14 Ağustos 2011’de Mısır güçleri Sina Yarımadasını, teröristlerin hücrelerini araştırma amacıyla süpürdü. Ürdün istihbaratı, İsrail’e, güneyde gerçekleşmesini bekledikleri bir terör saldırısıyla ilgili bilgiye sahip olduklarını iletti. Saldırılardan iki gün önce, Mısır ordusu, Sina Yarımadasının Kuzeyindeki bir boru hattını patlatmayı amaçlayan dört İslami başkaldırı üyesini yakaladı.

Şin Bet, güneyde 80 km uzunluğundaki bu bölgede bir saldırısı olacağını ve saldırının gece gerçekleşeceğiyle ilgili uyarıda bulundu. Bu uyarılar, İsrail Güvenlik güçlerinin bölgeye çok sayıda tabur göndermesine[2] ve 12 nolu anayolun kapanmasına sebep oldu. Yol, saldırıların olduğu gün, İsrail Güvenlik Güçlerinin güney komutası başkanı Tal Russo’nun emriyle açıldı.[21]

18 Ağustos Sınır Ötesi Saldırıları ve İsrail’in Ani Cevabı

Asıl saldırılar üç koordine aşamada gerçekleşti. Saldırılar 12 militan tarafından 4 er kişilik gruplarla 12 km uzunluğundaki bir alanda gerçekleşti. Bazı saldırganlar, Mısır Ordusu’nda kullanılan kahverengi üniformalara benzeyen üniformaları giyiyordu.[1] İsrail ordusu ve polis kuvvetleri, Şin Bet’le işbirliği yaparak saldırganları hemen yakaladı ve alanı kapadı.[22]

Saldırılar saat 12.00 civarında, Ein Netafim çeşmesinin yakınında, Mitzpe Ramon’dan Eliat’a uzanan 12 nolu anayol üzerinde gerçekleşti. 3 militan 200 metre aralıklarla yerleştiler saldırı alanlarına. Üzerlerinde patlatılmaya hazır bomba yelekleri, el bombaları, RPGler ve makineli silahlar vardı. 392 hattındaki, içindeki çoğunlukla asklerin bulunduğu ama sivillerinde olduğu, Egged yolcu otobüsüne saldırganlar tarafından ateş açıldı. Çoğunluğu asker olan yedi yolcu yaralandı.[23] Tanıklara göre, otobüsü beyaz bir araba takip ediyordu ve askeri üniformalar giyinen kişiler araçtan inip ateş açtılar. Şoför Benny Belevsky, aracı durdurmayıp hızla uzaklaştı ve İsrail Güvenlik Güçlerinin Netafim sınır geçiş noktasına yakın olan bir karakoluna doğru sürdü.

Mısır ordusuna ait üniformaya benzeyen üniformalar giyinen militanlar, geçen araçlara saldırmaya başladılar ve geçen motorcuları kandırmak için beyaz mendil salladılar.[1] Militanlardan biri yanından geçen otobüse saldırdı ve giydiği intihar bombasını patlattı. Araç boştu ama saldırganla şoför öldüler.[23] Diğer bir militan geçen bir araca saldırdı ve sürücüsü olan kadını öldürdü. Aynı militan İsrail Güvenlik Güçlerine ait bir helikoptere RPG ile ateş etti ama kaçırdı. Güvenlik güçlerine ait bir cip Golani tugayından gelip militana çarpıp üzerinde geçti. Aynı tugaya ait diğer bir cip yol kenarındaki bir bombanın üzerinden geçti. Zarar gören cipten çıkmaya çalışan askerlere hayatta kalan bir militan ateş açtı. Askerler ve Yamam özel polis kuvvetlerinin elemanları militanı bulup öldürdüler çatışma esnasında. İki militan Mısır sınırından ateş açtı. İsrail güçleri hızlıca sınırı geçip ikisini de öldürdüler. Bir İsrailli asker yanlışlıkla dost ateşinden öldü ve birçok asker yaralandı.[24][25][26] Mısır ordusu İsrail güçlerine Sina’da iki militan öldürdüklerini bildirdi.

12.35’teki üçüncü saldırıda, İsrail askerlerinin üzerine İsrail-Mısır sınırında kurulmuş olan güvenlik örgütleri üzerinde yaptıkları rutin onarım esnasında, havan mermileriyle ateş açıldı. Saldırıda herhangi bir can kaybı gerçekleşmedi.[22][27]

13.30’a doğru, militanlar, tank savarlarla birlikte ateş açtı. Ürdün sınırı yakınlarında bulunan 90 nolu hat üzerindeki bir otobüs ve araca saldırdılar. Doktorlara göre, saldırılarda beş kişi öldü.[4] Başka bir aracın tank savarla vurulmasıyla birlikte yedi kişi yaralandı. Görgü tanıkları bazı saldırganların Mısır Ordusu Üniforması giydiğini belirttiler.[28] İki İsrail Hava Kuvvetleri helikopteri, yaralıları kurtarmak için bölgeye çağrıldı. 18.30 civarında, militanları arayan bir İsrail devriyesi üzerine Mısır tarafından ateş açıldı. İsrail askerleri de ateşle cevap verdi ve çatışma bir saat sürdü. Yamam özel timinden bir sniper kullanıcısı asker ciddi bir şekilde yaralandı ve daha sonra öldü. Çatışma haberleri İsrail Güvenlik Bakanı Ehud Barak ve Kurmay Başkanı Benny Gantz’ın verdiği brifingi böldü.[29][30]

Mısır’ın yaptığı araştırmalara göre, İsrail taburlar teröristleri kovalarken Sina Yarımadasına girdi ve Mısırlı polislerle çatışma durumuna geçtiler ve daha sonra İsrail helikopteri teröristlere iki roket attı ve Mısırlı güvenlik güçlerinin üzerine makineli tüfeklerle ateş açtı. Bu saldırılarla Mısırlı bir subay ve iki polis öldürüldü.[1] Canlı bomba olduğu raporlanan sonraki bir saldırı esnasında diğer iki Mısırlı asker öldürüldü fakat daha sonra bu ölümlerin İsrail kuvvetleri tarafından açılan ateşlerden dolayı olduğu öne sürüldü. Bazı İsrailli kaynaklar, soruşturmalar sonucu helikopterlerden açılan ateşin Mısırlı askerleri vurmaktan kaçındığını ve ölümlere sebep olan atışların kimin tarafından geldiğinin bilinmediğini belirtti.[31]

Beş ölü iki ülke arasında diplomatik krize sebep oldu ve Kahire’deki İsrail elçiliği önünde protestolar gerçekleştirildi.[32]

Saldırılardan sonra, Eliat’a giden bütün yollar kapatıldı ve Ovda Havaalanındaki bütün operasyonlar askıya alındı. Eliat şehri girişine bariyerler kuruldu ve alan çevrelendi. İsrai’in Acil Yardım, afet, medikal yardım ve kan bankası olan kurum, Kızılkalkan (Magen David Adom) alarm durumunu yükseltti ve tıbbi cihazlarla donanan doktor ekipleri kurdu. Eliat’taki İsrail Hava Kuvvetleri çok sayıda güvenlik gücü elemanını görevlendirdi. Yaralanan 29 kişinin 7 si önce Yoseftal Tıbbi Merkezi’ne götürüldü ve daha sonra Beersheba’daki Soroka Tıbbi Merkezine transfer edildiler. Polis halka, Eliat girişinde bariyerler olacağını ve şehirde yoğun bir polis varlığının olağını bildirdi. Ayrıca uyanık olmalarını ve şüpheli kişiler ya da cisimler gördüklerinde polisi aramalarını da bildirdiler.

  • Militanlar tarafından öldürülen 4 kişinin bulunduğu araç
    Militanlar tarafından öldürülen 4 kişinin bulunduğu araç
  • İntihar komandosu saldırısı sonunda kömüre dönmüş yolcu otobüsü
    İntihar komandosu saldırısı sonunda kömüre dönmüş yolcu otobüsü
  • yakalanan silahlar
    yakalanan silahlar

Kurbanlar

İsrailli Siviller

  • Yitzhak Sela, 56, Beerşeba’lı şoför[33][34]
  • Yossef Levi, 57, Holon[35]
  • Flora Gez, 52, Kfar Saba’dan bir anaokulu öğretmeni,[36] Shula Karlinski'nin kız kardeşi.
  • Moshe Gez, 53, Kfar Saba[36] Flora Gez’in kocası
  • Dov Karlinski, 58, Kfar Saba[36] Shula Karlinski'nin kocası.
  • Shula Karlinski, 54, Kfar Saba’dan bir anaokulu öğretmeni asistanı,[36] Flora Gez'in kız kardeşi.

Israel Güvenlik Güçleri

  • Kıdemli başçavuş Moshe Naftali, 22, Ofra[37]
  • Birinci Sınıf Astsubay Pascal Avrahami, 49, Kudüs.[38]

Mısırlı Askerler

  • Subay Osama Galal Emam, 22, Qalyubia,[39][40] presumably killed by Israeli forces.[41] İsrailli askerler tarafından vurulduğu tahmin ediliyor[41]‬
  • Subay Taha Mohamed Ibrahim, 22, Helwan[28][40] İsrailli askerler tarafından vurulduğu tahmin ediliyor.[41]
  • Ahmed Galal Mohamed, of Asyut,[40][42] İsrailli askerler tarafından vurulduğu tahmin ediliyor.[41]
  • Ahmed Mohamed Abu Esa,[40] İsrailli askerler tarafından vurulduğu tahmin ediliyor.[41]
  • Emad Abdel Malak,[40] İsrailli askerler tarafından vurulduğu tahmin ediliyor.[41]

Saldırganlar

  • Sekiz militan İsrailli askerler tarafından öldürüldü.[1]
  • İki militan Mısırlı kuvvetler tarafından öldürüldü.[43]
  • Bir intihar komandosu kendi silahıyla öldü.

Yaralılar

  • Toplamda 40 kişi yaralandı (iki tarafın toplamı)[3]

Mısırlı Askerler

  • Birçok asker intihar bombacısı tarafından yaralandı.[44]

Sorumluluk

Uluslararası Terör Örgütü Grupları Araştırma Enstitüsüne göre, kendisini Ansar Kudüs olarak adlandıran bir grup saldırıları üstlendi.[45] Ama yine de, İsrail, saldırıların Gazze’deki Filistin Halk Kurtuluş Cephesi tarafından yapıldığına dair elinde kanıtların olduğunu belirtti.[4]

Halk Kurtuluş Cephesi, saldırıları övmesine rağmen, sorumluluğu üstlenmedi. HKC sözcüsüne göre, işgalciler, içerdeki problemleri unutturmak için bu saldırılardan HKC yi sorumlu tutuyordu.[46] Haaretz’e göre, Gazze’de HKC’nin saldırılardan sorumlu olmasıyla ilgili şüphelerin olduğunu yazdı. Mısırlı Al-Masry Al-Youm gazetesi, Mısır güvenlik güçlerinin, üç saldırganı Mısırlı olarak teşhis ettiğini belirtti.[47]

Gazze’nin yönetiminden sorumlu olan Hamas ta saldırılarla alakasının olmadığını belirtti.[48] Sky News Hamas sözcüsü Taher Al-Nunu’nun konuyla ilgili demecini yayınladı. Al Nunu, Filistin yönetiminin, Ehud Barak’ın suçlamalarını kabul etmediğini ve Eliat yakınlarında gerçekleşen saldırılarla Gazze Şeridi’nin bir alakası olmadığını belirtti[49] Buna rağmen Hamas, saldırıları övdü.[50]

Washington Times'ın yayınladığı bilgilere göre, ABD istihbaratı, saldırılarla El-Kaide arasında bir ilişki olduğunu ve saldırılardan ya Halk Kurtuluş Cephesinin ya da Gazze’deki Jaish Al İslam’ın sorumlu olduğunu yazdı.[51]

Sonraki olaylar

Gazze Şeridi’ndeki İsrail Tepkisi

Saat 18.00’da İsrail Hava Kuvvetleri,[52] Şin Bet’le birlikte çalışarak, Rafah’taki Halk Kurtuluş Cephesi’nin kullandığını bir binayı bombaladı. 5 HKC üyesi öldürüldü. Ölenler arasında HKC Komutanı Kemal Al-Nairab ve Şin Bet’in saldırıların planlanmasından sorumlu tuttuğu komutan İmmad Hammad da vardı[53][54].[55] Diğer üçünden ikisi üst düzey isimlerdendi.[4] Bina da bulunan militanlardan birinin 2 yaşındaki oğlu da öldürüldü.[53] Hava saldırısı, Gazze Şeridi’nin kuzeyinde Mısır sınırına yakın gerçekleşti.[56][57] HKC saldırıya iki intikam alacağına ant içerek cevap verdi.[4] Daha sonra İsrail Hava Kuvvetleri Gazze’deki çeşitli hedeflere saldırılarda bulundu. Eski Filistin istihbarat üssüne yakın bir ev vuruldu ve bir kişinin ölümüne ve on yedi kişinin yaralanmasına neden oldu. İsrail’e ait hava aracı, üç füze atarak, Hamas silahlı kuvvetlerine ait bir binayı vurdu ve Hamas’a ait Khan Yunis’teki bir karakolu bombaladı. Gazze Şeridi güneyindeki açık bir alana bir füze atıldı. Kuzeyde, içinde İzzeddin el-Kassam Tugayları üyelerinin kullandığı bir bina da dahil olmak üzere çeşitli hedefler vuruldu. Hava atılan füzelerle birçok füze atarlar vuruldu. Roketleri atan üç Filistinli ve HKC’ndeki kıdemli görevlilerden Samed Abdul Mu’ty Abed vuruldu. Bu sıra yakınlarındaki başka bir kişi de yaralandı.[14][58][59]

İsrail Hava Kuvvetleri, iki tüneli, güney Gazze’de silah yapımı için kullanılan bir ambarı ve militanların kullandığı bir alanı bombaladı. İsrail Güvenlik Güçleri’nin bir bildirisine göre, bu tüneller, saldırıları gerçekleştiren kişiler tarafından kullanılmıştı. İsrail Hava Kuvvetleri belirtilen hedefleri vurup, İsrail’e güvenle döndü.[60] Gazze merkezindeki bir arabanın vurulmasıyla, Filistinli bir militan, 5 yaşındaki oğlu ve kardeşi öldürüldü[54].[61]

9 Mart 2012 tarihinde İsrail Hava Kuvvetleri, Gazze’deki hedefleri vururken saldırılardan sorumlu olarak bilinen, Halk Kurtuluş Cephesi genel sekreteri Zuhir Al-Qaisi’yi ve onunla işbirliği yapan Mahmoud Hanani’yi öldürdü.[16]

İsrail Hava Saldırılarına Filistinli Militanların Tepkisi

İsrail Hava Kuvvetleri Gazze’deki hedefleri vurduktan sonra, İsrail’in güneyine en azından 10 adet füze atıldı ve Aşkelon ve Beerşeba şehirlerine isabet etti. Yaralanan kimse olmadı. Sonra gelen iki füze Aşdod’daki Yeshiva’nın avlusuna düştü ve 10 kişinin yaralanmasına neden oldu. Abdullah Azzam Şahid Tugayı adlı El-Kaide ile bağlantısı olan radikal İslami grup saldırıları üstlendi.[62]

Gazze’den gönderilen 80 den fazla roket İsrail’deki şehirleri vurdu. Bir İsrailli ölürken bir düzine insanın yaralanmasına neden oldu.[63] Beerşeba’ya yedi roket atıldı. Demir Kubbe hava savunma sistemi beşini engelledi ama biri yerleşim yerlerinden biri vurdu ve Yossi Shushan adlı İsrail vatandaşı öldü. Lachish kasabasına 28 roket isabet etti ve Negev’e 9 roket isabet etti. Dört İsrailli barınaklara kaçarken hayatlarını yitirdi ve güney Aşdod’da çalışan üç Filistinli çalışırken öldüler. Gazze’ye yakın İsrail şehirlerindeki evler ve araçlar zarar gördü.[64][65] 21 Ağustos'ta 12 roket daha atıldı İsrail’e ve birisi bir okula isabet etti ama saldırılardan dolayı tatil olan okulda kimse yoktu.

Beerşeba ve Aşkelon’a bir sürü roket atıldı. Yarısı demir kubbe sistemi tarafından durduruldu. Pazar günü kırk roket atıldı.[66] Aşkelon’a atılan iki roketle bir araba yandı ve birçok yapı zarar gördü. Ağustos 2011 de Arap Ligi’nin Kahire’de toplanmasıyla, İsrail ve Hamas arasında gayri resmi bir ateşkes imzalandı.[67] Ateşkes kararından 20 dakika sonra, İsrail’e havan topları ve roketler atıldı. İsrail Hava Kuvvetleri Gazze kuzeyindeki militan siperlerine saldırdı ve birçok insanı yaralı. İsrail Cihad Hareketi ve Halk Kurtuluş Örgütü ateşkesi kabul etmeyeceklerini bildirdi.[68] İleriki günlerde Aşkelon, Negev ve Beerşeba’ya saldırılar devam etti ve İsrail tarafı da karşılık verdi saldırılara.

25 Ağustos'ta İslami Cihad Hareketi ateşkese uyacağını söyledi. Aynı gün 15 roket ve havan topu İsrail güneyini vurdu ve Aşkelon yakınlarındaki açık bir alanı vurdu. İsrail Gazze Şeridi’ndeki hedefleri vurarak cevap verdi. Saldırıları gerçekleştiren iki terörist İsrail güçleri tarafından vuruldu.[69] 26 Ağustos'ta yine iki roket atıldı ve bu defa Filistin Halk Kurtuluş Cephesi sorumluluğu üstlendi.[70]

Mısır’daki Protestolar

21 Ağustos 2011 tarihinde medya, Mısır hükümetinin, Eliat yakınlarındaki saldırılar sonucu İsrail askerleri tarafından öldürülen Mısırlı güvenlik görevlilerine cevap olarak İsrail’deki elçisini geri çekeceğini yazdı.[71] Daha sonra Mısır dışişleri bakanı, “bizim tarafımızda Tel Aviv’deki elçimizi çağırmak gibi bir istek hiç olmadı” dedi.[41]

Medyadaki haberlerden sonra, Kahire’deki İsrail elçiliği önünde İsrail karşıtı protestolar patlak verdi. Göstericiler binaya fişekler attılar, Filistin bayrağı açtılar ve ölümlerden dolayı İsrail elçisinin kovulmasını istediler.[5] Daha sonra Ahmed Shahhat adlı Mısırlı bir genç elindeki Mısır bayrağıyla binanın çatısına tırmandı ve İsrail bayrağını indirip Mısır bayrağını yerleştirdi. Mısırlılar için bir halk kahramanı olarak ilan edildi. Göstericiler indirilen İsrail bayrağını yaktılar.[72] Birkaç gün süren gösteriler esnasında, göstericiler, İsrail elçisini kovma, İsraildeki Mısırlı elçiyi geri çağırma, Camp David anlaşmalarını tekrar gözden geçirme ve Gazze Şeridi’nde sınırları açma çağrısında bulundular.[18][73] 26 Ağustos 2011 Cuma günü, “İsrailli elçiyi kovmak için bir milyon kişilik protesto” olarak adlandırılan protesto, İsrail elçiliğinin önünde gerçekleştirildi[74] ama Haaretz’e göre bu sadece birkaç yüz kişilik bir protestoydu.[75]

İsrail’in Mısır’a Özrü

Ekim 2011’de New York Times, İsrail’in Mısır’a beş ölüyle ilgili bir özür mektubu gönderdiğini yazdı[6].

Resmi Tepkiler

İsrail

 İsrail:

  • Cumhurbaşkanı Şimon Peres: “İsrail’deki masum sivilleri öldürmeyi amaçlayan ve hayatlarımızı kötü etkilemeye çalışan bir seri terör saldırısı, terörist gruplar tarafından gerçekleştirilmek istendi”.[76]
  • Başbakan Benyamin Netanyahu: “Olanlar, İsrail vatandaşlarının incinmesini amaçlayan ve ülkenin egemenliğini zedelemeye çalışan girişimlerdir”.[77][77]
  • Savunma Bakanı Ehud Barak: “Bu birçok lokasyonda gerçekleşen oldukça ciddi bir terör saldırısıdır. Bu olanlar Mısır’ın Sina üzerindeki ve terör olaylarına karşı kontrolünün zayıflığını gösterdi”.[78] Ayrıca saldırılardan Gazzelileri sorumlu tutarak, o taraftan daimi olarak terör girişimlerinin olduğunu ve bununla İsrail’in bütün gücüyle savaşacağını belirtti.[79] Mısırlı güvenlik görevlilerin ölümlerinden dolayı duyduğu üzüntüyü belirtti ve askeri soruşturmanın yapılacağını belirtti.

Filistin tarafı

  • Filistin Otoritesi Baş Müzakerecisi Saeb Erekat: “İsrail Filistinli nüfusa karşı her türlü agresif girişime ve toplu cezalandırmaya hazır. Filistin otoritesi her türlü şiddete karşıdır.” Ayrıca şunu da ekledi, “İsrail bu tür saldırıları Filistin’e saldırmak için bahane olarak kullanmamalı.”
  • Hamas saldırılarla bir ilgisi olmadığını belirtti fakat İsrail askerlerine karşı olduğu için saldırıları övgüyle karşıladı.[80] Hamas ayrıca, üçlü bir terör saldırısından sonra, Ehud Barak’ı Gazze Şeridine saldırmamaları için uyardı. Buna rağmen komuta merkezleri boşalttı ve kıdemli elemanlarını sakladı.
  • Filistin Halk Kurtuluş Cephesi: Saldırıyı hoş karşıladı fakat saldırılardan sorumlu olmadıklarını belirtti. İsrail’in suçu üzerlerine attıklarını ve içteki problemlerini bu şekilde örtbas etmeye çalıştıklarını iletti.[81]
  • Tevhid ve Cihad: Gazze Şeridi’ndeki El-Kaide bağlantılı bu grup, saldırıları hoş karşılayıp Yahudi devletinin daha fazlasını beklemesi gerektiğini belirtti. İnternet üzerinden saldırıları övdü.[82]

Mısır

Mısır:

  • Mısır Dışişleri Bakanı, sivillere karşı şiddeti kınadığını belirtti ve İsrail’in Gazze’ye karşı operasyonlarını hemen durdurmasını önerdi.[83]

Etkisi

Saldırılardan sonra İsrail, Mısır’a Sina yarımadasına asker göndermesi için izin verdi. Bu iki ülkeninde üzerinde anlaştığı İsrail-Mısır barış anlaşmasındaki Sina yarımadasının askersiz alan olması kuralını çiğneyen bir girişim oldu.[8]

Soruşturma

Haaretz’e göre, İsrail Güvenlik Kuvvetlerinin soruşturması büyük bir tedirginlik kaynağıydı. Şin Bet’in uyarılarından sonra bölgeye çok sayıda asker aktarıldı fakat alarm durumları zamanla azaldı ve saldırganlara saldırmaları gereken yeri bulmalarına olanak sağladı. Şit Bet’in uyarılarına rağmen saldırıların sabahı yolun kapatılmaması bir muhakeme hatası olarak görüldü fakat Kurmay Başkanının ve savunma bakanının teröristler hala alandayken orada bulunmaları, büyük bir güvenlik hatası olarak görüldü.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Issacharoff, Avi. "Report: Three Egyptians took part in terrorist attacks on southern Israel". Haaretz. 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  2. ^ a b c Harel, Amos (2 Eylül 2017). "September songs". Haaretz. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  3. ^ a b "Israeli airstrikes target Gaza after multiple attacks –". CNN. 19 Ağustos 2011. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2011. 
  4. ^ a b c d e "Israel launches strikes on Gaza after attacks". Al Jazeera. 19 Ağustos 2011. 18 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  5. ^ a b Michael, Maggie; Deitch, Ian (20 Ağustos 2011). "Egypt to withdraw ambassador to Israel over ambush". The Independent. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  6. ^ a b Bronner, Ethan (11 Ekim 2011). "Israel and Hamas Agree to Swap Prisoners for Soldier". New York Times. 12 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2011. 
  7. ^ Michael, Maggie (21 Ağustos 2011). "Israel apologizes for Egyptian soldiers' deaths". San Francisco Chronicle. Associated Press.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ a b Issacharoff, Avi (26 Ağustos 2011). "Report: Israel to allow Egypt to deploy troops in Sinai". Haaretz. 8 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  9. ^ "Doubts emerge over identity of terrorists who carried out attack in Israel's south". Haaretz. 25 Ağustos 2011. 8 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  10. ^ Karl Vick (8 Eylül 2011). "The Mysterious Raid on Eilat: Why No One Wants to Dig Too Deep". Time (magazine). 8 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2011. 
  11. ^ Pollard, Ruth (20 Ağustos 2011). "Hezbollah cited in deadly hit on Israel". Sydney Morning Herald. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2011. 
  12. ^ Pollard, Ruth (20 Ağustos 2011). "Hezbollah cited in deadly hit on Israel". Sydney Morning Herald. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2011. 
  13. ^ "Israel continues deadly air strikes on Gaza". Al Jazeera. 20 Ağustos 2011. 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  14. ^ a b "Five killed in Gaza as rockets hit Israel despite truce". BBC. 25 Ağustos 2011. 
  15. ^ "Islamic Jihad: Gaza factions agree to new cease-fire with Israel". Haaretz. Associated Press. 26 Ağustos 2011. 8 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  16. ^ a b Issacharoff, Avi, Cohen, Gili and Yagna, Yanir (9 Mart 2012). "IDF strike in Gaza kills leader of Popular Resistance Committee". Haaretz. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  17. ^ "Officials: Egypt to target al Qaeda cells said to be training in Sinai – CNN". 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  18. ^ a b Kirkpatrick, David D.; Kershner, Isabel (20 Ağustos 2011). "Nations Race to Defuse Crisis Between Egypt and Israel". New York Times. 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  19. ^ Awad, Marwa (16 Ağustos 2011). "Egypt army operation nets militants in Sinai-sources". Reuters Africa. Kahire. 27 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011. 
  20. ^ Hassan, Amro (17 Ağustos 2011). "Nearly 20 alleged gas pipeline saboteurs arrested". Los Angeles Times. Kahire. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011. Concerns over the security situation in Sinai intensified on August 2 when a group referring to itself as Al Qaeda's wing in Sinai called for the creation of an Islamic caliphate in the peninsula. 
  21. ^ Katz, Jaakov (26 Ağustos 2011). "Security and Defense:caught in a pincer". Jerusalem Post. 18 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  22. ^ a b "Terror continues: Two gravely hurt by fresh gunfire hours after deadly attacks". Haaretz. 18 Ağustos 2011. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  23. ^ a b Pfeffer, Anshel (19 Ağustos 2011). "Coordinated attacks in south Israel kill 8". Haaretz. 
  24. ^ Timeline of the attacks on the Sinai border
  25. ^ "Report: Friendly fire killed soldier during Eilat attacks". Jerusalem Post. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  26. ^ Pfeffer, Anshel (10 Ağustos 2011). "Seven killed in series of terrorist attacks in southern Israel". Haaretz. 14 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  27. ^ "Israel Defense Forces". IDF. 18 Ağustos 2011. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012. 
  28. ^ a b Sanders, Edmund. "Attacks in southern Israel leave at least 5 dead". Los Angeles Times. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  29. ^ "1 wounded as attacks continue during brief". Ynet News. 10 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  30. ^ "israel National". israel National. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012. [ölü/kırık bağlantı]
  31. ^ Ben-Yishai, Ron (24 Ağustos 2011). "IDF investigation: Egyptians took part in attack near Eilat". Ynetnews. 
  32. ^ "Arab League blasts Israel for Egyptian deaths". Al Jazeera. 21 Ağustos 2011. 26 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  33. ^ Coreal, Ilana (21 Ağustos 2011). "זוהתה גופת נהג האוטובוס שנרצח בפיגוע המשולב". ynet. Israel. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  34. ^ "נענע10 – הותר לפרסום שם הרוג נוסף בפיגוע: נהג האוטובוס יצחק סלע מבש – חדשות". 1 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  35. ^ "Yossef Levi named as one of those killed in terror attack". The Jerusalem Post. 19 Ağustos 2011. 19 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011. 
  36. ^ a b c d "Four family members killed in Eilat attacks named". The Jerusalem Post. 19 Ağustos 2011. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2011. 
  37. ^ Benari, Elad. "Counter-terrorism Officer Killed Near Eilat". Israel National News. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  38. ^ Kubovich, Yaniv (10 Nisan 2011). "Pascal Avrahami, 49 Jerusalem / They called him 'the fox'". Haaretz. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  39. ^ "Two policemen killed and one injured by Israeli forces |MSN Arabia News". 8 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  40. ^ a b c d e ‫إستشهاد النقيب شرطة / أحمد جلال محمد ، والمجندين أسامة جلال إمام ، وطه محمد إبراهيم,وحسن إبراهيم حسن | Facebook‬
  41. ^ a b c d e f g Issacharoff, Avi (24 Ağustos 2011). "Report: Three Egyptians took part in terrorist attacks on southern Israel". Haaretz. 
  42. ^ "صورة النقيب شرطة أحمد جلال محمد | دماط عام | دماط سوفت – دماط سوفت قرية دماط قطور غربيه". 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2020. 
  43. ^ Issacharoff, Avi. "Israel Air Force bombs Gaza following deadly terror attack, killing four PRC activists". Haaretz. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2011. 
  44. ^ "Suicide bomber blows himself up near Egyptian soldiers on Israel border". 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  45. ^ Roggio, Bill (23 Eylül 2012). "Ansar Jerusalem claims attack on Israeli troops in the Sinai". Long War Journal. 28 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2012. 
  46. ^ "Gaza-based PRC denies responsibility for Eilat attack". Jerusalem Post. 19 Ağustos 2011. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  47. ^ Hass, Amira (25 Ağustos 2011). "Doubts emerge over identity of terrorists who carried out attack in Israel's south". Haaretz. 8 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2011. 
  48. ^ "Israel pounds Gaza after deadly attacks near Eilat". BBC. 20 Ağustos 2010. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  49. ^ "Israel Bus Attack: At Least Nine Dead After Co-Ordinated Attack In Country's South". SKY News. 15 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  50. ^ Pfeffer, Anshel (10 Nisan 2011). "Hamas: We didn't carry out southern Israel attacks, but we praise them". Haaretz. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  51. ^ Lake, Eli (22 Ağustos 2011). "Al Qaeda linked to Israeli bus ambush". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  52. ^ "Timeline / Eight hours of terror in southern Israel". Haaretz. 18 Ağustos 2011. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  53. ^ a b Abu Toameh, Khaled. "IAF 'wiped out PRC's most important' leader". Jerusalem Post. 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2011. 
  54. ^ a b "Medics: Israel drone strike kills 3 in Gaza City". 20 Ağustos 2011. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  55. ^ "Israeli airstrike targets Gaza after 7 killed in southern Israel". CNN. 18 Ağustos 2011. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  56. ^ "UPDATE 1-Israeli air strike kills chiefs of Gaza's PRC group". Af.reuters.com. 9 Şubat 2009. 10 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  57. ^ Issacharoff, Avi (18 Ağustos 2011). "IDF strikes Gaza in wake of deadly terror attacks; senior Palestinian militant killed". Haaretz. 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  58. ^ "B'Tselem - Statistics - Fatalities". Old.btselem.org. 10 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012. 
  59. ^ Navon, Emmanuel in the attacks. "Report: Senior PRC commander killed in IDF strike in Gaza". Jerusalem Post. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  60. ^ Navon, Emmanuel. "IAF strikes tunnels in Gaza used to infiltrate Israel". Jerusalem Post. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  61. ^ "Protection of civilians report: Update on Escalation of Violence in the Gaza Strip and Southern Israel 19 August – 21 Augustt 2011 (through 7 pm)" (PDF). United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs occupied Palestinian territories. 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2011. 
  62. ^ "Radical Islamic group takes responsibility for Grad attacks". Ynetnews. 19 Ağustos 2011. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  63. ^ Reuters 2:49 pm EDT, August 20, 2011 (23 Mart 2011). "Israeli killed by Gaza rocket fire: medic". Baltimoresun.com. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. [ölü/kırık bağlantı]
  64. ^ Navon, Emmanuel. "Man wounded in Beersheba attack dies of his wounds". Jerusalem Post. 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  65. ^ "More than 50 rockets from Gaza pound Israel". Globalpost.com. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  66. ^ "More rockets fired at South despite reports of ceasefire". 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  67. ^ "Rocket explodes in Sha'ar Hanegev; no injuries". 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  68. ^ "Rockets fired despite ceasefire reports - Israel News, Ynetnews". Ynetnews.com. 20 Haziran 1995. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012. 
  69. ^ Katz, Yaakov (26 Ağustos 2011). "South pounded by rockets, prepares for more vi... JPost - Defense". Jpost.com. 7 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012. 
  70. ^ "Despite ceasefire: Rockets hit western Negev - Israel News, Ynetnews". Ynetnews.com. 20 Haziran 1995. 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012. 
  71. ^ "Egypt, Israel try to defuse tension over killings". Reuters. 21 Ağustos 2011. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  72. ^ "'Flagman' climbs 21-story Israeli Embassy in Cairo, becoming instant hero to Cairo protesters". Washington Post. Associated Press. 21 Ağustos 2011. 14 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  73. ^ "Israeli embassy in Cairo: Protests continue". Al-Masry Al-Youm. 22 Ağustos 2011. 21 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  74. ^ "Egyptian activists call for first million man march against Israel". Ahram Online. 24 Ağustos 2011. 10 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  75. ^ Issacharoff, Avi; Ravid, Barak (26 Ağustos 2011). "'Million man' anti-Israel rally in Cairo attracts only hundreds". Haaretz. 8 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  76. ^ "Peres: Series of attacks – attempt to dirupt our lives – Israel News, Ynetnews". Ynetnews.com. 20 Haziran 1995. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  77. ^ a b Paul Danahar (20 Ağustos 2010). "BBC News – Deadly attacks hit Israeli vehicles near Egypt". BBC. 9 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  78. ^ Kershner, Isabel; Kirkpatrick, David D. (18 Ağustos 2011). "Attacks Near Israeli Resort Heighten Tensions With Egypt and Gaza". New York Times. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2013. 
  79. ^ "Israel Bus Attack: At Least Seven Dead After Co-Ordinated Attack In Country's South | World News | Sky News". News.sky.com. 15 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  80. ^ Pfeffer, Anshel (10 Nisan 2011). "Hamas: We didn't carry out southern Israel attacks, but we praise them – Haaretz Daily Newspaper | Israel News". Haaretz. Israel. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  81. ^ Navon, Emmanuel. "'Gaza-based PRC denies responsibility for Eilat attack'". Jerusalem Post. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  82. ^ "Al Qaeda-linked group praises armed raid on Israel". Af.reuters.com. 9 Şubat 2009. 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2011. 
  83. ^ "Israel continues deadly air strikes on Gaza – Middle East". Al Jazeera English. 20 Ağustos 2011. 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2011. 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!