2022 yılında, çeşitli ülkelerden Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) çocuklarda kökeni bilinmeyen şiddetli akuthepatit vakaları bildirilmiştir.[3][4] Daha önce, Ekim 2021'de, ABD'nin Alabama eyaletindeki bir çocuk hastanesinde, kaynağı bilinmeyen ciddi hepatit vakaları tespit edildi.[5]
11 Mayıs 2022 itibarıyla Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi, dünya çapında yaklaşık 450 vaka olduğunu bildirdi.[6][7] Bu sayı 12 Mayıs itibarıyla 492[8] olarak açıklandıysa da 13 Mayıs 2022 tarihinde hastalığın henüz nedeninin, belirtilerinin ve tanısının kesin olmaması nedeniyle Avrupa Ekonomik Alanı içindeki ülkelerin vaka sayılarında değişikliğe gidilerek dünya genelindeki vaka sayısı 454 olarak bildirildi.[9]
Vaka tanımı
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi ve Dünya Sağlık Örgütü tanımına göre olası bir vaka, 1 Ekim 2021'den bu yana 16 yaşında veya daha gençlerde tanımlanan vakalar arasındaki klinik sendrom, karaciğer enzimlerinin belirgin şekilde yükseldiği akut hepatittir (karaciğer iltihabı). Birçok vaka, şiddetli akut hepatit ile ortaya çıkmadan önce karın ağrısı, ishal ve kusma ve karaciğer enzimlerinin (aspartat transaminaz (AST) veya 500 IU/L'nin üzerinde alanin aminotransaminaz (ALT) seviyelerinde artış) ve sarılık gibi gastrointestinal semptomlar bildirmiştir. Çoğu vakada ateş yoktu. Akut viral hepatite neden olan yaygın virüsler (hepatit virüsleri A, B, C, D ve E) bu vakaların hiçbirinde tespit edilmemiştir. Uluslararası seyahat veya şu anda mevcut bilgilere dayalı olarak diğer ülkelere bağlantılar, faktör olarak tanımlanmamıştır.[6]
Tarihi
Ekim 2021'den Şubat 2022'ye kadar, tümü Alabama Çocuk Hastanesi'ndeki dokuz çocukta kaynağı bilinmeyen ciddi hepatit tespit edildi.[5][10] Çocukların hepsi daha önce sağlıklıydı ve Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'ne Kasım ayında bilgi verildi.[11]
31 Mart 2022'de İskoçya Halk Sağlığı (PHS), Royal Hospital for Children'da kökeni bilinmeyen şiddetli hepatit teşhisi konan üç ila beş yaşları arasındaki beş çocuk bildirdi.[12] 5 Nisan'da, Birleşik Krallık için Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) Ulusal Odak Noktası (NFP), DSÖ'ye İskoçya genelindeki çocuklarda, semptomları Ocak ayında başlayan ve Mart'ta iyileşen, kökeni bilinmeyen 10 ani şiddetli hepatit vakası hakkında bilgi verdi.[13] Çocukların hepsi daha önce sağlıklıydılar.[14] 8 Nisan 2022'ye kadar, Birleşik Krallık'ta tespit edilen vakalar toplam 74'e ulaştı ve altısı karaciğer nakli gerektiriyordu.[13][15] Daha sonra, İrlanda ve İspanya'da birkaç vaka bildirildi.[13] 21 Nisan'a kadar İngiltere 114 vakaya ulaştı.[16]
23 Nisan 2022'ye kadar, 11 Avrupa ülkesi ve ABD, çoğu Birleşik Krallık'ta olmak üzere, 16 yaşın altındaki çocuklarda en az 169 ani başlangıçlı hepatit vakası bildirmiştir.[3] Akut viral hepatite neden olan yaygın virüsler (hepatit virüsleri A, B, C, D ve E) bu vakaların hiçbirinde tespit edilmemiştir.[3] Çoğunun ateşi yoktu ve birçoğunun kanlarında karaciğer enzimlerinde yükselme ve sarılık görmeden önce ishal, kusma ve karın ağrısı şikayetleri vardı.[3] Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, "Hepatit vakalarında bir artış olup olmadığı veya beklenen oranda ortaya çıkan ancak tespit edilemeyen hepatit vakalarının farkındalığında bir artış olup olmadığı henüz net değil."[3] DSÖ, vakaların 17 tanesinin (mevcut 169 vakanın vakanın %10'u) karaciğer nakli gerektirdiğini ve bir vakanın ölümle sonuçlandığını söylemiştir.[3]Adenovirüs için en az 74 test pozitif, test edilen 20 tanesi SARS-CoV-2 için pozitifti ve test edilenlerden 19'u hem SARS-CoV-2 hem de adenovirüs ko-enfeksiyonu ile tespit edildi.[3] Etkilenen çocukların çoğu COVID-19 aşısı almamıştı.[3] DSÖ'nün 23 Nisan tarihli raporu, İngiltere ve Kuzey İrlanda'da 114, İspanya'da 13, İsrail'de 12, ABD'de dokuz, Danimarka'da altı, İrlanda'da beşten az, Hollanda'da dört, İtalya'da dört, Norveç'te iki, Fransa'da iki, Romanya'da ve Belçika'da birer vakanın rapor edildiğini doğruladı.[3] DSÖ, salgınlarla ilgili soruşturma başlattı.[17]
25 Nisan'a kadar, çoğu vakanın beş yaşın altında olduğu ve 10'unun karaciğer nakli gerektirdiği doğrulandı.[15] İngiltere'de can kaybı olmadı.[15]
26 Nisan 2022'de Kanada Halk Sağlığı Kurumu, ülkedeki çocukları etkileyen hastalık raporlarını araştırdığını duyurdu. Guardian ayrıca Asya'daki ülkelerden vakaların bildirildiğini bildirdi. Özellikle 21 Nisan'da Japonya'da ve 30 Nisan'da Singapur'da birer çocuk şüpheli vaka olarak bildirildi.[18][19][20] 30 Nisan 2022'de Singapur Sağlık Bakanlığı, 25 Nisan'da nedeni bilinmeyen akut hepatitli 10 aylık bir bebeğin hastaneye kaldırıldığını bildirdi.[21]
1 Mayıs 2022 itibarıyla, DSÖ, 20 ülkeden en az 228 olası vaka raporu aldı ve 50'den fazla vaka inceleniyor.[22]
2 Mayıs 2022'de Endonezya Sağlık Bakanlığı, Nisan 2022'de 3 çocuğun akut hepatitten öldüğünü bildirdi.[23]
6 Mayıs 2022'de Malezya, Mart 2022'de tedavi gören ve ardından durumu kötüleştikten sonra karaciğer nakli yapılan 4 yaşındaki bir erkek çocukta nedeni bilinmeyen bir hepatit vakası bildirdi. Hepatitin diğer nedenleri için yapılan kapsamlı araştırmalarda herhangi bir şeye rastlanmadı ancak çocuğun yakın zamanda bir COVID-19 enfeksiyonu geçirdiği bildirildi.[24]
Ayrıca 6 Mayıs'ta Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri, beşi kayıtlı ölüm de dahil olmak üzere, kökeni bilinmeyen hepatitli 109 çocuğu araştırdığını söyledi.[25] Çocukların %90'ından fazlası hastaneye kaldırıldı ve %14'ü karaciğer yetmezliği nedeniyle karaciğer nakli oldu. Çocukların çoğu iyileşti.[26][27]
İki adenovirüs partikülünün transmisyon elektron mikrografı
25 Nisan'da, Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı'nda klinik ve ortaya çıkan enfeksiyonlar direktörü Meera Chand, "Araştırmalarımız yoluyla toplanan bilgiler, çocuklarda ani başlangıçlı hepatitteki bu artışın adenovirüs enfeksiyonu ile bağlantılı olduğunu giderek daha fazla ortaya koymaktadır" dedi.[15][35] BBC News, bazı bilim adamlarının vakalardaki artışın, hepatite neden olabilen adenovirüsün genetik yapısındaki bir değişiklikten kaynaklanabileceğini ve böylece karaciğer iltihabına daha kolay neden olabileceğini düşündüklerini bildirdi.[35] Diğer bir açıklama ise, COVID-19 pandemisi sırasında uygulanan kısıtlamaların, küçük çocukların hayatlarının sonraki bir döneminde adenovirüse maruz kalmasına yol açarak daha güçlü bir bağışıklık tepkisine yol açmasıdır.[35] Diğer olası açıklamalar arasında toksinler, COVID-19 ile başka bir virüsün eş zamanlı enfeksiyonu yer alır.[36] DSÖ'ye göre, bu teoriler daha fazla araştırma gerektiriyor.[3]
Akut olmayan hepatit vakaları ile COVID-19 aşısını takiben yan etkiler arasında bir bağlantı olasılığı düşünülse de, vakaların çoğunluğunun COVID-19'a karşı aşılanmamış çocuklarda meydana geldiği düşünüldüğünde, böyle bir hipotez uzak ve mantıksız görünmektedir.[37][38] Güncel raporlar olarak ender de olsa, COVID-19 aşısı için uygun olmayan 5 yaşında ve daha küçük çocuklarla akut olmayan hepatitin baskınlığı görünmektedir. Bu gözlem COVID-19 aşısının salgında rol oynama olasılığını devre dışı bırakıyor.[39]
Hastalık Kontrol Merkezleri, ABD'de beş çocuğu öldüren ve düzinelercesini hasta eden akut hepatit virüsünün evcil köpeklerle bağlantılı olup olmadığını araştırıyor.[40]
Kişisel tedbirler
Özellikle ishal olan çocukların altının değiştirilmesinden sonra ellerin sabun ve suyla yıkanması, solunum yolu hijyenine dikkat edilmesi ve hasta kişilerle temastan kaçınılması alınacak önlemlerin başında geliyor.[41] DSÖ, kusma, ishal ve karın ağrısı gibi mide ve bağırsakla alakalı belirtileri olan her çocuğun basit hijyen kurallarını uygulaması ve düzenli olarak el yıkaması oldukça önemlidir, dedi.[42]
Kaynakça
^abcdefghijklmnopqrstIncrease in hepatitis cases of unknown aetiology in children - Multicountry - 2022"CDTR, Week 26, 26 June - 2 July 2022"(PDF). European Centre for Disease Prevention and Control (İngilizce). 1 Temmuz 2022. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.
^abc"CDTR, Week 24, 12-18 June 2022"(PDF). European Centre for Disease Prevention and Control (İngilizce). 16 Haziran 2022. 17 Haziran 2022 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2022.
^"Children with Hepatitis of Unknown Cause". Centers for Disease Control and Prevention (İngilizce). 30 Kasım 2022. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^"Acute hepatitis of unknown cause in children". İrlanda Sağlık Koruma Gözetim Merkezi. 30 Kasım 2022. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
^abc"Surveillance summary". ECDC. 1 Temmuz 2022. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
