1835 Şili Depremi, 20 Şubat 1835'te yerel saatle öğleden önce 11.30'da Şili'nin Concepcion kentini vuran ve 8.5 büyüklüğünde olduğu düşünülen büyük bir depremdir.
Tektonik
Güney Amerika'nın batı sahilleri üzerinde Patagonya'nın kuzeyinden Peru'nun güneyine dek uzanan deprem açısından aktif bir bölge vardır ve tektonik olarak basitçe birbirine yaklaşan iki levha sınırındadır. Bu bölgede Nazca levhası, Güney Amerika levhasına doğru 7 cm/yıl bir hızla hareket eder, bu hareket biraz obliktir, ama denizdeki tek bir fayla tamamen absorbe edilmektedir. Bu fay hattı boyunca Nazca levhası, Güney Amerika levhasına altına dalar ve mantoya ilerler. Böylece jeolojik bir terim olan dalma-batma bölgesi adı verilen oluşum meydana gelir.[1]
Concepción'daki katedralin yıkıntısının çizimi
Tanıklıklar
20 Şubat 1835'te Concepcion'u vuran bu deprem yaklaşık olarak 2 dakika sürmüştür ve ilk 6 saniyesinde Concepcion'u yerle bir etmiştir. Depremin büyüklüğünün 8.5 değerinde olduğu tahmin edilmektedir. Bu depremle ilgili önemli tarihi tanıklıklar vardır, bunlardan en önemlisi Charles Darwin'in HMS Beagle adlı gemiyle olan bilimsel gezisi sırasında kaydettiği tanıklıklardır. Darwin deprem sırasındaysa Concepcion'un 200 mil güneyinde Valdivia kentindeydi ve depremin etkilerini şu şekilde anlatmıştır: "Sahildeydim ve dinlenmek için ormanda uzanıyordum. Aniden ortaya çıktı ve iki dakika sürdü (ama çok daha uzun göründü). Sallanmak en mantıklısıydı; dalgalanma hem bana hem de hizmetçime doğudan gelmiş göründü. Dik durmakta zorluk yoktu; ama hareket beni sersemletti. Bunu çok ince bir buz üzerinde kaymaya veya küçük bir çapraz dalgada bir geminin hareketine benzetebilirim. Böyle bir deprem en eski yapıları hemen yok eder; katı olan her şeyin simgesi olan dünya, bir sıvının üzerindeki kabuk gibi ayaklarımızın altında hareket eder; bir saniye, zihne, saatlerce düşünmenin asla yaratmayacağı garip bir güvensizlik fikrini iletir."[2]
4 Mart tarihinde Beagle yerle bir olmuş Concepcion'a gelince Darwin: " Hayatımda gördüğüm en korkunç manzara, ama yine de ilgi çekici bir görüntü." demiştir.[3] Concepcion'un geçici Belediye başkanı Albay Ramon Boza da depremle ilgili önemli gözlemlere sahiptir. Belediye başkanı Boza: "Çok büyük bir deprem bütün nüfusu yok etti, tek bir ibadethane, kamu binası ve özel mülk kalmadı, her yer enkaz halinde, halkın sığınabileceği güvenli tek bir yer yok. Aileler başı boş ve anlık dolaşıyorlar, yüzyılımız böylesine büyük ve komple bir felaket görmemiştir." demiştir.[4]
Etkileri
Depremin büyüklüğünün 8.2 veya 8.5 olduğu düşünülmektedir, yaklaşık 2 dakika süren bu depremin ardından haftalarca artçılar meydana gelmiş ve her biri
bir öncekinden daha büyük 3 tsunami olayı gözlemlenmiştir. Kent tamamen harabeye dönmüş, katedral tarumar olmuştu ve bina enkazları sahile yığılmıştır. Bölgede sonraki günlerde bilimsel gözlemler yapan Darwin inanılmaz veriler elde etmiştir. Güncel deniz kabuklarıyla kaplı kayalar depremin etkisiyle yaklaşık 3 metre kadar yükselmişti. Depremden ötürü 50, tsunamiden ötürü de 53 kişinin öldüğü kaydedilmiştir. Depremin tahmini zararının 25 milyon dolar civarında olduğu hesaplanmıştır.[5]
