Şollar suyu

20. yüzyılın başında Şollar su kanalının inşası

Şollar suyu, Haçmaz Rayonu'nda yer alan Şollar'dan Bakü şehrine pompalanan kaynak suyudur.^[1]

Tarihi

Zeynelabidin Tağıyev

Bakü, Hazar Denizi ve Kafkasya bölgesi'nde yer alan Azerbaycan'ın en büyük şehridir. Şehrin suyu, 19. yüzyılda tuzlu ve pek temiz değildi. Bu durumdan dolayı kolera, difteri, kızıl, tifo gibi hastalıklar ortaya çıkmaya başladı. Sürekli su kesintileri ve sağlıksız su temini ile karşı karşıya kalan Bakü halkı, "güvenilir ve sağlıklı bir su kaynağı" aramaya başladı.^[2] Bilinen tüm çözümler tükendiğinde, Bakü'nun şehir planlamacıları uluslararası uzmanlıklar aramaya başladılar. Yıllarca süren araştırma ve müzakere sonrasında Kafkas Dağları'ndan gelen suyu Bakü'ye yönlendirmek için bir boru hattı inşa etme kararı verildi. Bu boru hattından gelen su "Ayakkabı suyu" olarak bilinir.^[3]

19. yüzyılın sonlarında, Bakü'de yaşayan çoğu insan için içme suyu ciddi bir sorundu. Tuzdan arındırma tesisleri veya Kura Nehri'nden bir boru hattı gibi alternatifler çok pahalı olduğu için yapılmadı.^[4] Paris'te, Azeri vatandaşı, milyoner ve hayırsever Zeynelabidin Tağıyev, Kafkas Dağları'nın eteklerinden Bakü'ye bir boru hattı inşa etmek için bir fikir ortaya sürdü. 1899'da Taghiyev, Avrupa için otuzdan fazla su ve kanalizasyon sistemi tasarlayan İngiliz inşaat mühendisi olan William Lindley'i işe aldı. Bol su kaynağı bulmaya çalışan Lindley, Kuba şehri yakınlarındaki kaynakları keşfetti.^[4]

Bakü'nün belediye yetkilileri öncelikle bir boru hattı inşa etme fikrine karşıydı, ancak Tağıyev, "Şahdağ zirvesi buz tuttuğu sürece, Şollar asla tükenmeyecek" diyerek ısrar etti.^[4][5]

Lindley, 1899 yılını Kuba Uyezd'in zengin kaynakları ve nehirlerinin yakınında keşif çalışmalarını tamamlayarak geçirdi.^[6] Kusar Rayonu ile Khazri arasındaki yaylalarda bulunan Şollarda yeni bir su kaynağı keşfetti ve bunu proje haline getirdi. Bu proje Duma üyesi Alimerdan Topçubaşov tarafından desteklendi. Topçubaşov, Lindley'in projesi için 25.000 ruble yardım yaptı. 1901'de Duma meclisi proje için 182.000 ruble daha sağladı. Çalışmalar 3 Ocak 1904'te başladı. Ancak, 1905 ve 1907 arasındaki devrim nedeniyle proje yavaşladı.^[7] 5 Mayıs 1909'da Duma meclisi, Su Borusu İnşaat Departmanı'nı kurdu ve Lindley'i başmühendis yaptı. Boru hattının inşası Ocak 1917'de başladı.^[8][9]

Su kanalı

Bakü-Şollar su kanalı, Kuba şehri'nin tepelerinden geçerek Bakü'de sona erer. Bu kanal 110 mil güney uzunluğundadır.^[10] İnşaattan kısa bir süre sonra, boru hattı Bakü sakinlerine günde 3 milyon kova su sağlamıştır. Şollar boru hattı günümüzde de Bakü'nin merkezi için hayati bir su kaynağı olmaya devam etmektedir. Güvenilir ve temiz olan bu su kaynağı, Bakü'nün nüfusunun birkaç binden 2,5 milyonun üzerine çıkmasını sağlamıştır.^[11]

İnşa edildiğinde, Bakü-Şollar su kanalı ülkedeki en uzun su borusu idi. Bakü'nün Sovetsky yerleşiminde üç hayrat çeşmesi bulunmaktadır. Bölge sakinlerine göre bu anıtlar devlet kontrolü altına alındı. Şollar su boru hattının inşası nedeniyle hayratlar 19. yüzyılda inşa edilmiştir. Bu çeşmelerin her birinden insanlara Şollar suyu sağlandı. Ayrıca çeşmeler 1950'lere kadar hizmet vermiştir.

• 
  Süleyman Rahimov ve Abdulla Shaig sokağındaki hayrat
• 
  Salatin Asgarova ve Abdulla Shaig sokağındaki hayrat
• 
  Şamil Azizbeyov ve Rasul Rza sokağındaki hayrat

Üretim

Şollar suyu temin eden birkaç şirket vardır.^[12] Shollar Bottling Company, AquaVita, Coca-Cola Azerbaijan, Pepsi-Cola Azerbaijan ve diğer şirketler tarafından 0,5 ile 20 litrelik şişelerde paketlenerek satılmaktadır.^[13][14]

Kaynakça

1. Лейла Лейсан. "Фальшивка чистой воды, упаковка соки и воды, рынок минеральной воды, минеральная вода, подделка Нарзана, боржоми фото". Upakovano.ru. 23 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
2. (Zelichowski, Ryszard (Yaz 2005). "How Baku Got Its Water: The British Link, William H. Lindley". Water – Not a Drop to Drink. Azerbaijan International. 25 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. )
3. "Шолларская вода не та, что прежде – Trend Life". Ru.trend.az. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
4. ^ (Patterson, Jean (20 Ocak 1990). "Shollar Water-A Century Later". Water – Not a Drop to Drink. Azerbaijan International. 19 Eylül 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2013. )
5. "Baku water supply – water Shollar". Baku History Society. 16 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
6. Баку – Тбилиси 15 August 2008 at 12:57 PM (15 Ağustos 2008). "Блог путешественника – Баку – Тбилиси". Dane-mo.livejournal.com. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
7. "Arşivlenmiş kopya". 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
8. "Nazirlik yanvar ayı ərzində bir sıra şirkətlərə lisenziyalar verilmişdir". Mct.gov.az. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
9. "AS STEEL zashibayut". Monitor journal. 7 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
10. "Mirza Babayev – Shollar suyu – Gunel Eynullayeva ve reqs ansambli". YouTube. 9 Şubat 2011. 27 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
11. "shollar mirze babayev". YouTube. 12 Nisan 2009. 27 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013. 
12. Известная азербайджанская компания «Shollar Bottling Company» осваивает розлив в 5 литровые бутыли^{[ölü/kırık bağlantı]}
13. İstehsal^{[ölü/kırık bağlantı]}
14. "Кока-кола «захватила» бакинский бульвар". 28 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

• Bakü'nün su sorununu kim çözdü? 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.