ไตวาย (อังกฤษ : renal failure, kidney failure, renal insufficiency ) เป็นภาวะซึ่งการทำงาน ของไต ผิดปกติไปจนไม่สามารถกรองสารพิษและของเสียออกจากเลือดได้เพียงพอ แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือชนิดเฉียบพลัน (ไตเสียหายเฉียบพลัน ) และเรื้อรัง (ไตวายเรื้อรัง ) ซึ่งเกิดจากโรคหรือภาวะอื่นๆ ได้หลายสาเหตุ
ไตที่วายจะมีอัตราการกรองผ่านโกลเมอรูลัส ลดลง ตรวจเคมีในเลือดมักพบว่ามีระดับครีแอทินีน ในซีรัม (serum creatinine) สูงขึ้น ปัญหาที่เกิดจากการทำงานผิดปกติของไตได้แก่ความผิดปกติของปริมาณสารน้ำในร่างกาย กรดด่างไม่สมดุล ระดับโพแทสเซียม แคลเซียม ฟอสเฟต ผิดปกติ เมื่อเป็นเรื้อรังทำให้เลือดจาง กระดูกหักแล้วหายช้า ในบางสาเหตุอาจทำให้มีปัสสาวะเป็นเลือด หรือมีโปรตีนปนในปัสสาวะ ได้ การเป็นโรคไตเรื้อรังส่งผลต่อโรคอื่นๆ เช่น โรคระบบหัวใจหลอดเลือด ได้อย่างมาก
ภาวะไตเสียหายเฉียบพลัน (อังกฤษ : acute kidney injury (AKI) ) หรือเดิมใช้คำว่าไตวายเฉียบพลัน (อังกฤษ : acute renal failure (ARF) ) เป็นภาวะที่มีการสูญเสียการทำงานของไตอย่างรวดเร็ว ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีลักษณะคือมีปัสสาวะน้อย (น้อยกว่า 400 mL ต่อวัน ในผู้ใหญ่, น้อยกว่า 0.5 mL/kg/h ในเด็ก หรือน้อยกว่า 1 mL/kg/h ในทารก) และมีภาวะสารน้ำและเกลือแร่ไม่สมดุล AKI อาจเกิดจากสาเหตุได้หลายอย่าง ส่วนใหญ่แยกเป็น prerenal (สาเหตุจากตำแหน่งก่อนถึงไต) intrinsic (สาเหตุจากไตเอง) และ postrenal (สาเหตุจากทางเดินปัสสาวะที่พ้นจากไตไปแล้ว) ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการตรวจหาสาเหตุและรักษาสาเหตุนั้นเพื่อไม่ให้ไตเสียหายเพิ่ม อาจจำเป็นต้องฟอกเลือด เพื่อประคับประคองระหว่างที่กำลังรักษาสาเหตุจริงๆ
โรคไตเรื้อรัง (อังกฤษ : Chronic kidney disease (CKD) ) สามารถพัฒนาช้าๆและในช่วงแรกอาจแสดงอาการเพียงเล็กน้อย[ 1]
ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังอาจมีภาวะไตวายเฉียบพลันแทรกซ้อนขึ้นมาได้ เรียกว่า acute-on-chronic renal failure (AoCRF) ซึ่งภาวะไตวายเฉียบพลันที่เกิดขึ้นนี้อาจกลับคืนเป็นเหมือนเดิมได้หรือไม่ก็ได้ แนวทางการรักษาโดยหลักจึงเป็นไปในแนวทางเดียวกับการรักษาภาวะไตวายเฉียบพลัน นั่นคือฟื้นฟูการทำงานของไตของผู้ป่วยให้ใกล้เคียงกับระดับเดิม ซึ่งส่วนใหญ่ดูจากระดับซีรัมครีเอทินีน และเช่นเดียวกันกับไตวายเฉียบพลันทั่วไป ภาวะนี้อาจให้การวินิจฉัยได้ยาก หากผู้ป่วยขาดการรักษาเป็นเวลานาน และไม่มีผลเลือดเดิมให้เปรียบเทียบ
อาการอาจแตกต่างกันไปในแต่ละคน ผู้ป่วยโรคไตในระยะเริ่มต้นอาจไม่รู้สึกอาการป่วยหรือสังเกตอาการที่เกิดขึ้น เมื่อไตไม่สามารถกรองได้อย่างเหมาะสม ของเสียจะสะสมในเลือดและร่างกาย สภาพนี้เรียกว่าภาวะเลือดคั่งสารไนโตรเจน (อังกฤษ : azotemia ) ระดับ azotaemia ที่ต่ำมากอาจไม่แสดงอาการเลย ถ้าโรคดำเนินไป อาการเริ่มที่จะเห็นได้ชัด (ถ้าความล้มเหลวมีระดับสูงเพียงพอที่จะทำให้เกิดอาการ) ไตวายที่มาพร้อมกับอาการที่เห็นได้ชัดเจนจะเรียกว่ายูเรียในเลือด (อังกฤษ : uraemia )[ 2]
ไตวายจะมีอาการดังต่อไปนี้[ 2] [ 3] [ 4] [ 5]
มียูเรียในเลือดระดับสูง จะส่งผลดังนี้
อาเจียนและ / หรือท้องร่วง ซึ่งอาจนำไปสู่การขาดน้ำ
อาการคลื่นไส้
น้ำหนักลด
ปัสสาวะเวลากลางคืน
ปัสสาวะบ่อยขึ้น หรือในปริมาณที่สูงกว่าปกติและมีสีซีด
ปัสสาวะไม่บ่อยหรือในปริมาณที่มีน้อยกว่าปกติและมีสีเข้ม
มีเลือดปนในปัสสาวะ
ปัสสาวะยาก ต้องเบ่ง
ปัสสาวะมีปริมาณมากผิดปกติ
การสะสมของฟอสเฟตในเลือดที่ไตที่วายแล้วไม่สามารถกรองได้อาจก่อให้เกิด:
อาการคัน
กระดูกเสียหาย
กระดูกที่หักแล้ว ต่อไม่ได้
เป็นตะคริว (เกิดจากระดับแคลเซียมต่ำซึ่งสามารถเชื่อมโยงกับภาวะมีฟอสเฟสมากเกินไป (อังกฤษ : hyperphosphatemia ))
การสะสมของโพแทสเซียมในเลือดที่ไตที่วายแล้วไม่สามารถกรองได้ (เรียกว่าภาวะโพแทสเซียมสูง) อาจก่อให้เกิด:
จังหวะการเต้นของหัวใจผิดปกติ
อัมพาต[ 6]
ไตล้มเหลวในการกรองของเหลวส่วนเกินออกอาจก่อให้เกิด:
การบวมของขา, ข้อเท้า, เท้า, ใบหน้าและ / หรือมือ
การหายใจช่วงสั้นเนื่องจากมีของเหลวส่วนเกินในปอด (หรืออาจจะเกิดจากโรคโลหิตจาง)
โรคไตหลายถุงน้ำ (อังกฤษ : Polycystic kidney disease ) ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดซีสต์ขนาดใหญ่ที่เต็มไปด้วยของเหลวในไตและบางครั้งในตับ อาจทำให้เกิด:
อาการปวดหลังหรือปวดด้านข้าง
ไตที่มีสุขภาพดีจะผลิตฮอร์โมน erythropoietin ที่ช่วยกระตุ้นไขกระดูกเพื่อให้เซลล์เม็ดเลือดแดงที่แบกออกซิเจน เมื่อไตล้มเหลว มันจะผลิต erythropoietin น้อยลง ส่งผลให้ผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดงที่จะมาแทนที่การสลายตามธรรมชาติของเซลล์เม็ดเลือดแดงเก่าลดลง ผลก็คือเลือดจะแบกฮีโมโกลบินน้อยลง สภาพนี้เรียกว่าโรคโลหิตจาง ซึ่งจะส่งผลให้:
รู้สึกเหนื่อยและ / หรืออ่อนแอ
มีปัญหาเรื่องความจำ
ลำบากในการตั้งใจทำงาน
เวียนหัว
ความดันโลหิตต่ำ
โดยปกติแล้วโปรตีนจะมีขนาดใหญ่เกินกว่าที่จะผ่านไตได้ แต่มันสามารถที่จะผ่านได้เมื่อ glomeruli (เส้นเลือดในตับ)ได้รับความเสียหาย แต่ไม่ได้ทำให้เกิดอาการจนกระทั่งความเสียหายของไตเกิดขึ้นอย่างกว้างขวาง[ 7] ปัสสาวะเป็นฟอง
มีอาการบวมในมือ ที่เท้า ที่หน้าท้องหรือใบหน้า
อาการอื่น ๆ ได้แก่:
สูญเสียความอยากอาหาร อาหารในปากรสชาติไม่ดี
นอนหลับยาก
ผิวสีเข้ม
โปรตีนเกินในเลือด
ถ้าใช้ยาเพนิซิลลินมาก ผู้ป่วยไตวายอาจมีอาการชัก[ 8]
ไตบาดเจ็บเฉียบพลัน (ที่รู้จักกันก่อนหน้านี้ว่าเป็นภาวะไตวายเฉียบพลัน) - หรือ AKI - มักจะเกิดขึ้นเมื่อปริมาณเลือดเลี้ยงไตถูกขัดจังหวะเฉียบพลันหรือเมื่อไตต้องรองรับสารพิษมากเกินไปหรือหรือภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัดโดยปราศจากการไหลของเลือดไปเลี้ยงไตตามปกติเป็นเวลานาน เช่นการผ่าตัดบายพาสหัวใจ
การใช้ยามากเกินไปหรือเกิดจากอุบัติเหตุหรือจากการมีสารพิษมากเกินไปเช่นสารเคมีจากยาบางเช่นยาปฏิชีวนะหรือยาเคมีบำบัด ยังอาจทำให้เกิดอาการบาดเจ็บที่ไตเฉียบพลันเช่นกัน ซึ่งแตกต่างจากโรคไตเรื้อรัง อย่างไรก็ตามไตมักจะสามารถกู้คืนจากการบาดเจ็บของไตเฉียบพลันที่ช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกติ คนที่ทุกข์ทรมานจากอาการบาดเจ็บที่ไตเฉียบพลันต้องการรักษาแบบช่วยเหลือจนกระทั่งไตของเขาสามารถกู้คืนฟังก์ชันแต่ไตของเขามักจะยังคงอยู่ในความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของการพัฒนาไปสู่ไตล้มเหลวในอนาคต[ 9]
ในบรรดาสาเหตุจากอุบัติเหตุของไตวายคิอการบาดเจ็บจากการถูกกดทับ (อังกฤษ : crush syndrome ) เช่นเมื่อแขนขาถูกกดทับเป็นเวลานาน เนื้อเยื่อไตต้องขาดเลือดเป็นเวลานานไปด้วย ทำให้เกิดภาวะขาดเลือด เมื่อการกดทับถูกปลดปล่อยอย่างทันทีทันใด สารพิษจำนวนมากจะถูกปล่อยออกมาทันทีในกระแสเลือด การโอเวอร์โหลดของสารพิษที่เกิดขึ้นจะนำไปสู่การอุดตันและไตถูกทำลาย เป็นอาการบาดเจ็บที่เรียกว่า reperfusion injury ที่เกิดขึ้นหลังจากการปลดปล่อยแรงกดทับ กลไกนี้เชื่อว่าผลิตภัณฑ์การสลายของกล้ามเนื้อได้ถูกปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด - ที่ชัดเจนได้แก่ myoglobin และโพแทสเซียมและฟอสฟอรัส - ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ของ rhabdomyolysis (การสลายตัวของกล้ามเนื้อโครงร่างที่ได้รับความเสียหายจากภาวะขาดเลือด) การกระทำที่เฉพาะเจาะจงกับไตยังไม่เป็นที่เข้าใจอย่างเต็มที่ แต่บางส่วนอาจจะเป็นเนื่องจาก metabolite ที่เป็นพิษต่อไตของ myoglobin
โรคไตเรื้อรัง (CKD) มีหลายสาเหตุ สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดคือโรคเบาหวาน และโรคความดันโลหิตสูง เป็นเวลานานที่ไม่สามารถควบคุมได้[ 10]
นอกจากนี้การใช้ยาสามัญมากเกินไปเช่น ibuprofen และ acetaminophen (พาราเซตามอล) ยังสามารถทำให้เกิดความเสียหายไตเรื้อรังได้เช่นกัน[ 11]
การติดเชื้อบางอย่างเช่น hantavirus สามารถโจมตีไต ทำให้ไตวายได้[ 12]
ยีน APOL1 ได้รับการเสนอให้เป็นยีนที่มีความเสี่ยงทางพันธุกรรมที่สำคัญสำหรับสเปกตรัมของไตวายที่ไม่ใช่มาจากเบาหวานในบุคคลที่มีแหล่งกำเนิดจากทวีปแอฟริกา ยีนเหล่านี้รวมถึงโรคไตที่เกี่ยวข้องกับโรคเอชไอวี (อังกฤษ : HIV-associated nephropathy (HIVAN) ), รูปแบบของ nonmonogenic ขั้นต้นของ focal segmental Glomerulosclerosis, และโรคไตเรื้อรังในเครือความดันโลหิตสูงที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับสมมติฐานอื่น ๆของโรค[ 13] [ 14] [ 15]
ระยะของไตวาย ไตวายเรื้อรังจะถูกวัดในห้าระยะ ซึ่งจะคำนวณโดยใช้อัตราการกรองของไต (อังกฤษ : glomerular filtration rate (GFR) ) ของผู้ป่วย โรคไตวายเรื้อรังระยะที่ 1 การทำงานของไตจะลดน้อยลงเล็กน้อย มีอาการชัดเจนไม่มาก ระยะที่ 2 และ 3 ต้องการการดูแลเพิ่มขึ้นจากผู้ให้บริการทางการแพทย์เพื่อที่จะชะลอตัวและรักษาความผิดปกติของไต ผู้ป่วยที่อยู่ในระยะที่ 4 และ 5 จะต้องเตรียมความพร้อมของผู้ป่วยเพื่อรับการรักษาที่จริงจังเพื่อให้อยู่รอด โรคไตวายเรื้อรังระยะที่ 5 ถือเป็นความเจ็บป่วยที่รุนแรงและต้องการบางรูปแบบของการบำบัดทดแทนการทำงานของไต (การฟอกเลือด) หรือการปลูกถ่ายไตเมื่อใดก็ตามที่เป็นไปได้
อัตราการกรองของไต GFR ปกติแตกต่างกันไปตามปัจจัยหลายอย่าง รวมทั้งเพศ อายุ ขนาดของร่างกายและเชื้อชาติ ผู้เชี่ยวชาญด้านการทำงานของไตพิจารณาอัตราการกรองไต (GFR) .ให้เป็นดัชนีโดยรวมที่ดีที่สุดของการทำงานของไต[ 16] [ 17]
อังกฤษ : uremia )ก่อนที่จะมีความก้าวหน้าของการแพทย์สมัยใหม่ ไตวายมักถูกเรียกว่าพิษจากยูเรีย (อังกฤษ : uremic poisoning ) คำว่า uremia ใช้สำหรับการปนเปื้อนของเลือดด้วยปัสสาวะซึ่งหมายถึงการปรากฏตัวของปริมาณที่มากเกินไปของยูเรียในเลือด เริ่มต้นราวปี 1847 คำนี้รวมถึงการปัสสาวะที่ลดลง ซึ่งคิดว่าน่าจะเกิดจากการผสมปัสสาวะกับเลือดแทนที่จะเป็นความผิดพลาดทางท่อปัสสาวะ[ต้องการอ้างอิง "uremia" ในขณะนี้ถูกใช้สำหรับการเจ็บป่วยที่มาพร้อมกับโรคไตวาย. [24 ]
[ 18]
↑ Medline Plus (2011). "Chronic kidney disease" . A.D.A.M. Medical Encyclopedia . National Institutes of Health. สืบค้นเมื่อ 1 January 2013 . ↑ 2.0 2.1 Dr Per Grinsted (2005-03-02). "Kidney failure (renal failure with uremia, or azotaemia)" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2015-10-15. สืบค้นเมื่อ 2009-05-26 . ↑ Dr Andy Stein (2007-07-01). Understanding Treatment Options For Renal Therapy ISBN 1-85959-070-5 แหล่งเดิม เมื่อ 2019-01-30. สืบค้นเมื่อ 2015-05-21 . ↑ The PD Companion แหล่งเดิม เมื่อ 2010-06-25. สืบค้นเมื่อ 2015-05-21 .↑ Amgen Inc. (2009). "10 Symptoms of Kidney Disease" . สืบค้นเมื่อ 2009-05-26 .↑ MedicineNet, Inc. (2008-07-03). "Hyperkalemia" . สืบค้นเมื่อ 2009-05-26 . ↑ Lee A. Hebert, M.D., Jeanne Charleston, R.N. and Edgar Miller, M.D. (2009). "Proteinuria" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2011-05-05. สืบค้นเมื่อ 2011-03-24 . {{cite web }}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์ )↑ Katzung, Bertram G. (2007). Basic and Clinical Pharmacology (10th ed.). New York, NY: McGraw Hill Medical. p. 733. ISBN 978-0-07-145153-6 ↑ National Kidney and Urologic Diseases Information Clearinghouse (2012). "The Kidneys and How They Work" . National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2015-05-02. สืบค้นเมื่อ 1 January 2013 . ↑ Kes, Petar; Basić-Jukić, Nikolina; Ljutić, Dragan; Brunetta-Gavranić, Bruna (2011). "Uloga arterijske hipertenzije u nastanku kroničnog zatajenja bubrega" [The role of arterial hypertension in the development of chronic renal failure] (PDF) . Acta Medica Croatica (ภาษาโครเอเชีย). 65 (Suppl 3): 78–84. PMID 23120821 . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2013-07-19. สืบค้นเมื่อ 2015-05-22 . ↑ Perneger, Thomas V.; Whelton, Paul K.; Klag, Michael J. (1994). "Risk of Kidney Failure Associated with the Use of Acetaminophen, Aspirin, and Nonsteroidal Antiinflammatory Drugs". New England Journal of Medicine . 331 (25): 1675–9. doi :10.1056/NEJM199412223312502 . PMID 7969358 . ↑ Appel, Gerald B; Mustonen, Jukka (2012). "Renal involvement with hantavirus infection (hemorrhagic fever with renal syndrome)" . UpToDate . สืบค้นเมื่อ 1 January 2013 . ↑ Bostrom, M. A.; Freedman, B. I. (2010). "The Spectrum of MYH9-Associated Nephropathy". Clinical Journal of the American Society of Nephrology . 5 (6): 1107–13. doi :10.2215/CJN.08721209 . PMID 20299374 . ↑ Genovese, Giulio; Friedman, David J.; Ross, Michael D.; Lecordier, Laurence; Uzureau, Pierrick; Freedman, Barry I.; Bowden, Donald W.; Langefeld, Carl D.; และคณะ (2010). "Association of Trypanolytic ApoL1 Variants with Kidney Disease in African Americans" . Science . 329 (5993): 841–5. doi :10.1126/science.1193032 . PMC 2980843 PMID 20647424 . ↑ Tzur, Shay; Rosset, Saharon; Shemer, Revital; Yudkovsky, Guennady; Selig, Sara; Tarekegn, Ayele; Bekele, Endashaw; Bradman, Neil; และคณะ (2010). "Missense mutations in the APOL1 gene are highly associated with end stage kidney disease risk previously attributed to the MYH9 gene" . Human Genetics . 128 (3): 345–50. doi :10.1007/s00439-010-0861-0 . PMC 2921485 PMID 20635188 . ↑ Fadem, Stephen Z., M.D., FACP, FASN. Calculators for HealthCare Professionals. National Kidney Foundation. 13 Oct 2008 เก็บถาวร 2014-07-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
↑ "GFR calculator" . Kidney.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2014-07-27. สืบค้นเมื่อ 2011-09-25 .↑ Meyer, Timothy W.; Hostetter, Thomas H. (2007). "Uremia". New England Journal of Medicine . 357 (13): 1316–25. doi :10.1056/NEJMra071313 . PMID 17898101 .
