เซย์เยด แอโบลแฮแซน แบนีแซดร์ (เปอร์เซีย: سید ابوالحسن بنیصدر; 22 มีนาคม ค.ศ. 1933 - 9 ตุลาคม ค.ศ. 2021) เป็นสมาชิกกลุ่มแกนนำในการโค่นล้มพระเจ้าชาห์แห่งอิหร่าน และเป็นประธานาธิบดีคนแรกแห่งสาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน เขาถูกขับออกจากตำแหน่งประธานาธิบดีใน พ.ศ. 2524 และไปตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นที่ฝรั่งเศส
แบนีแซดร์เกิดเมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2476 ที่เมืองแฮเมดอนในครอบครัวที่เคร่งศาสนา ศึกษาทางด้านเศรษฐศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยเตหะราน เคยเป็นหัวหน้านักศึกษาที่เข้าพบนายกรัฐมนตรีอามีนีใน พ.ศ. 2505 เขาเป็นผู้จัดตั้งองค์การนักศึกษาในปารีสเพื่อต่อต้านชาห์ และติดต่อกับอายะตุลลอหฺรูฮุลลอฮ์ โคมัยนี เป็นครั้งแรกใน พ.ศ. 2515 แบนีแซดร์เดินทางกลับสู่อิหร่านพร้อมโคไมนีในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2522 และได้เป็นสมาชิกคณะมนตรีการปฏิวัติอิสลาม และได้รับเลือกตั้งให้เป็นประธานาธิบดีอิหร่านเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2523
อย่างไรก็ตาม แบนีแซดร์ไม่สามารถกุมอำนาจได้อย่างเด็ดขาด เนื่องจากมีความแตกแยกภายในรัฐสภา และยิ่งแตกแยกรุนแรงเมื่อเกิดสงครามอิรัก-อิหร่าน เขาถูกปลดจากตำแหน่งผู้บัญชาการทางทหารเมื่อ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2524 และถูกลงมติไม่ไว้วางใจในอีก 10 วันต่อมา หลังจากนั้น เขาหนีออกจากอิหร่าน ไปจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นที่ฝรั่งเศส แต่ไม่สำเร็จ
อ้างอิง
- มนัส เกียรติธวัช. "อะบุล ฮาซัน บานีซาดร์." ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์สากลสมัยใหม่: เอเชีย เล่ม 1 อักษร A-B ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2539. หน้า 376–377.
