แผนภูมิสวรรค์

แผนภูมิสวรรค์

แผนภูมิสวรรค์ (จีน: 干支; พินอิน: gānzhī กานจือ) คือระบบเลขฐาน 60 แบบวนรอบที่เขียนด้วยอักษรจีน ซึ่งประกอบด้วยส่วนย่อย 2 ส่วน ได้แก่ ภาคสวรรค์ เรียกว่า "ราศีบน" มี 10 ตัวอักษร (天干; tiāngān เทียนกาน) และภาคปฐพี เรียกว่า "ราศีล่าง" มี 12 ตัวอักษร (地支; dìzhī ตี้จือ) แผนภูมิสวรรค์ใช้สำหรับการนับวันและปีแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในโหราศาสตร์ของจีน นอกจากจีนแล้วประเทศในเอเชียตะวันออกอื่น ๆ เช่น ญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนาม ก็ใช้ระบบเลขนี้ด้วย

“ปีหนไท” ซึ่งเป็นระบบปฏิทินแบบไทโบราณที่เคยใช้ในอาณาจักรสิบสองปันนา ล้านนา ล้านช้าง และสมัยสุโขทัยตอนต้น ก็เชื่อว่าได้รับอิทธิพลจากปฏิทินกานจือของจีนโบราณเช่นกัน เนื่องจากมีองค์ประกอบเหมือนกันทุกประการ และมีชื่อเรียกต่างกันเล็กน้อย เช่น ภาคสวรรค์ (แม่มื้อ) ได้แก่ กาบ ดับ ระวาย เมือง เปลิก กัด กด ร้วง เต่า ก่า (เทียบเท่ากับ เอกศก โทศก ตรีศก ในปัจจุบัน) และภาคปฐพี (ลูกมื้อ) ได้แก่ ใจ้ เปล้า ญี เหม้า สี ใส้ สะง้อ เม็ด สัน เร้า เส็ด ใค้ (เทียบเท่ากับ ชวด ฉลู ขาล ฯลฯ ในปัจจุบัน)

ประวัติ

ชาวจีนใช้แผนภูมิสวรรค์มาตั้งแต่สหัสวรรษที่ 2 ก่อนคริสตกาล จากหลักฐานบนกระดูกทำนาย (oracle bone) ในสมัยราชวงศ์ซาง (商朝) ด้วยความหมายของการตั้งชื่อวัน (คล้ายกับชื่อวันในสัปดาห์ในปัจจุบัน) การใช้แผนภูมิสวรรค์แทนชื่อวันมีใช้เรื่อยมาจนกระทั่งสมัยราชวงศ์โจว (周朝) มีการใช้แผนภูมิสวรรค์นับการครบรอบฤดูกาล (ฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วง) ส่วนการนับแทนปีเริ่มขึ้นในสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันตก (西漢) เมื่อประมาณ 202 ปีก่อนคริสตกาล ถึง ค.ศ. 8 ซึ่งอยู่ในช่วงปลายของยุคไฟสงครามของจีน

ในประเทศญี่ปุ่น เริ่มมีการเผยแพร่แผนภูมิสวรรค์ที่ใช้นับแทนปีจากจีนใน พ.ศ. 1096 (ค.ศ. 553) แต่ก็ยังไม่เป็นที่นิยมจนกระทั่งยุคของจักรพรรดินีซุอิโกะ (推古天皇) การนับปีดังกล่าวมีการใช้ในเรื่องของการเมืองการปกครอง และในปี พ.ศ. 1147 (ค.ศ. 604) ชาวญี่ปุ่นได้นำการนับปีแบบจีนมาใช้อย่างเป็นทางการ และเป็นปีที่หนึ่งที่เริ่มนับตามระบบเลข

ลักษณะ

แผนภูมิสวรรค์ หรือ"ราศีบนและราศีล่าง" เรียงลำดับจากซ้ายไปขวา
甲子	乙丑	丙寅	丁卯	戊辰	己巳	庚午	辛未	壬申	癸酉
甲戌	乙亥	丙子	丁丑	戊寅	己卯	庚辰	辛巳	壬午	癸未
甲申	乙酉	丙戌	丁亥	戊子	己丑	庚寅	辛卯	壬辰	癸巳
甲午	乙未	丙申	丁酉	戊戌	己亥	庚子	辛丑	壬寅	癸卯
甲辰	乙巳	丙午	丁未	戊申	己酉	庚戌	辛亥	壬子	癸丑
甲寅	乙卯	丙辰	丁巳	戊午	己未	庚申	辛酉	壬戌	癸亥

แผนภูมิสวรรค์ประกอบด้วยอักษรจีน 2 ตัว ซึ่งตัวแรกแทนพลังงานของภาคสวรรค์และตัวหลังแทนพลังงานของภาคปฐพี อักษรภาคสวรรค์มี 10 ตัว ส่วนภาคปฐพีมี 12 ตัว ซึ่งจะเปลี่ยนพร้อมกันและวนรอบใหม่ทุกครั้งเมื่อจบลำดับ เช่น 癸酉→甲戌→乙亥→丙子 เป็นต้น การรวมกันของอักษรทั้งสองภาคทำให้เกิดชื่อเรียกได้ 60 แบบ เนื่องจากตัวคูณร่วมน้อยของ 10 กับ 12 เท่ากับ 60 นั่นคือพลังงานในแต่ละปีจะมีการเรียงกันไปตามลำดับจนครบ 60 คู่ก็จะกลับมาเริ่มต้นใหม่อีกครั้งหนึ่ง ซึ่งเป็นเหตุผลให้ชาวจีนจะจัดงานวันเกิดครบรอบ 60 ปีที่เรียกว่า "แซยิก" อย่างยิ่งใหญ่ เพราะถือมาได้มีชีวิตอยู่จนมาครบรอบเดียวกันกับพลังงานที่ตนเกิดอย่างแท้จริง

ปีพ.ศ. พ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) จะเป็นปี 丁亥 และปีพ.ศ. พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008) ก็จะเป็นปี 戊子 เรียกว่า ราศีปี ซึ่งเปลี่ยนศักราช ณ วันเริ่มต้นของฤดูใบไม้ผลิ คือประมาณวันที่ 4 กุมภาพันธ์ ของทุกปี ไม่ใช่วันตรุษจีน) อย่างที่บุคคลทั่วไปเข้าใจกัน

และเมื่อผ่านไปอีก 60 ปี ซึ่งจะเป็นปีพ.ศ. พ.ศ. 2610 (ค.ศ. 2067) พลังก็จะวนกลับมาเป็นปี 丁亥 อีกครั้งหนึ่ง

ราศีเดือนจะเปลี่ยนทุก 2 สารท

ราศีวันจะเปลี่ยนทุกวัน ณ เวลา 23:00 น.

และราศียามจะเปลี่ยนทุก 2 ชั่วโมง

วิธีการคำนวณ

เพื่อให้ง่ายแล้ว เราสามารถคำนวณว่าปีนั้นจะมีอักษรประจำปีเป็นแบบใด โดยตั้งพุทธศักราชปีที่ต้องการจะหานั้นลงเป็นสองฐาน เอา 6 ลบ ฐานบน (อักษรภาคฟ้า) เอา 10 หาร ยกลัพธ์เสียเอาแต่เศษ ฐานล่าง (อักษรภาคดิน) เอา 12 หาร ยกลัพธ์เสียเช่นเดียวกัน จากนั้นพิจารณาว่าเศษเป็นแบบใดตามในตาราง นำอักษรที่ได้ทั้งภาคฟ้าและดินมาเรียงกันเป็นอักษรประจำปีตามที่ต้องการ

อักษรภาคสวรรค์

เศษ	อักษรภาคสวรรค์	ชื่อจีนกลาง พินอิน	ชื่อจีนแต้จิ๋ว	ชื่อญี่ปุ่น		ชื่อเกาหลี ฮันกึล คำอ่าน ทับศัพท์	ชื่อเวียดนาม โกว๊กหงือ คำอ่าน	หยินหยาง	ธาตุ
				เสียงอง	เสียงคุน (คันจิ)
1	甲	เจี่ย jiǎ	กะ	こう โค	木の兄 คิโนะเอะ	갑 คับ gap	giáp ซ้าป	หยาง	ธาตุไม้
2	乙	อี่ yǐ	อิก	おつ โอะสึ	木の弟 คิโนะโตะ	을 อึล eul	ất เอิ๊ต	หยิน
3	丙	ปิ่ง bǐng	เปี้ย	へい เฮ	火の兄 ฮิโนะเอะ	병 พย็อง byeong	bính บิ๊ญ	หยาง	ธาตุไฟ
4	丁	ติง dīng	เต็ง	てい เท	火の弟 ฮิโนะโตะ	정 ชย็อง jeong	đinh ดิญ	หยิน
5	戊	อู้ wù	โบ่ว	ぼ โบะ	土の兄 สึชิโนะเอะ	무 มู mu	mậu เหมิ่ว	หยาง	ธาตุดิน
6	己	จี่ jǐ	กี้	き คิ	土の弟 สึชิโนะโตะ	기 คี gi	kỷ กี๋	หยิน
7	庚	เกิง gēng	แก	こう โค	金の兄 คะโนะเอะ	경 คย็อง gyeong	canh จาญ	หยาง	ธาตุทอง
8	辛	ซิน xīn	ซิง	しん ชิง	金の弟 คะโนะโตะ	신 ชิน shin	tân เติน	หยิน
9	壬	เหริน rén	หยิม	じん จิง	水の兄 มิซุโนะเอะ	임 อิม im	nhâm เญิม	หยาง	ธาตุน้ำ
0	癸	กุ่ย guǐ	กุ๋ย	き คิ	水の弟 มิซุโนะโตะ	계 คเย gye	quý กวี๊	หยิน

อักษรภาคปฐพี

เศษ	อักษรภาคปฐพี	ชื่อจีนกลาง พินอิน	ชื่อจีนแต้จิ๋ว	ชื่อญี่ปุ่น		ชื่อเกาหลี ฮันกึล คำอ่าน ทับศัพท์	ชื่อเวียดนาม โกว๊กหงือ คำอ่าน	ปีนักษัตร	ชั่วโมงในรอบวัน
				เสียงอง	เสียงคุน
1	子	จื่อ zǐ	จื้อ	ชิ	เนะ	자 ชา ja	tý ตี๊	ชวด (鼠)	23 ถึง 1 นาฬิกา
2	丑	โฉ่ว chǒu	ทิ่ว	ชู	อุชิ	축 ชุก chuk	sửu สืว	ฉลู (牛)	1 ถึง 3 นาฬิกา
3	寅	อิ๋น yín)	อิ้ง	อิง	โทะระ	인 อิน in	dần สั่น	ขาล (虎)	3 ถึง 5 นาฬิกา
4	卯	หม่าว mǎo	เบ้า	โบ	อุ	묘 มโย myo	mẹo/mão แหม่ว/เหมา	เถาะ (兔)	5 ถึง 7 นาฬิกา
5	辰	เฉิน chén	ซิ้ง	ชิง	ทะสึ	진 ชิน jin	thìn ถิ่น	มะโรง (龍)	7 ถึง 9 นาฬิกา
6	巳	ซื่อ sì	จี๋	ชิ	มิ	사 ซา sa	tỵ ติ	มะเส็ง (蛇)	9 ถึง 11 นาฬิกา
7	午	อู่ wǔ	โง่ว	โกะ	อุมะ	오 โอ o	ngọ เหงาะ	มะเมีย (馬)	11 ถึง 13 นาฬิกา
8	未	เว่ย์ wèi	บี่	มิ หรือ บิ	ฮิสึจิ	미 มี mi	mùi หมู่ย	มะแม (羊)	13 ถึง 15 นาฬิกา
9	申	เซิน shēn	ซิง	ชิง	ซะรุ	신 ชิน shin	thân เทิน	วอก (猴)	15 ถึง 17 นาฬิกา
10	酉	โหย่ว yǒu	อิ้ว	ยู	โทะริ	유 ยู yu	dậu เส่า	ระกา (雞)	17 ถึง 19 นาฬิกา
11	戌	ซวี xū	สุก	จุสึ	อินุ	술 ซุล sul	tuất ต๊วต	จอ (狗)	19 ถึง 21 นาฬิกา
0	亥	ฮ่าย hài	ไห	ไก	อิ	해 แฮ hae	hợi เห่ย	กุน (豬)	21 ถึง 23 นาฬิกา

ตัวอย่างการคำนวณ

1. ปีนี้ตรงกับปี พ.ศ.2568
2. เอา 6 ลบ: 2568 - 6 = 2562
3. ฐานบน (ภาคฟ้า) เอา 10 หารเอาแต่เศษ: 2562 mod 10 = 2
4. ฐานล่าง (ภาคดิน) เอา 12 หารเอาแต่เศษ: 2562 mod 12 = 6
5. เปิดดูตาราง ฐานบนเศษ 2 ตรงกับอักษรภาคฟ้า 乙 (อิก) ส่วนฐานล่าง เศษ 6 ตรงกับอักษรภาคดิน 巳 (จี๋)
6. ดังนั้น ปีนี้มีอักษรประจำปีเป็น 乙巳

ตารางบอกอักษรประจำปี ค.ศ. 1924–2043

	1924–1983	ภาคสวรรค์	ภาคปฐพี	1984–2043
1	Feb 05 1924 – Jan 23 1925	甲 ไม้หยาง	子 ชวด	Feb 02 1984 – Feb 19 1985
2	Jan 24 1925 – Feb 12 1926	乙 ไม้หยิน	丑 ฉลู	Feb 20 1985 – Feb 08 1986
3	Feb 13 1926 – Feb 01 1927	丙 ไฟหยาง	寅 ขาล	Feb 09 1986 – Jan 28 1987
4	Feb 02 1927 – Jan 21 1928	丁 ไฟหยิน	卯 เถาะ	Jan 29 1987 – Feb 16 1988
5	Jan 22 1928 – Feb 08 1929	戊 ดินหยาง	辰 มะโรง	Feb 17 1988 – Feb 05 1989
6	Feb 09 1929 – Jan 28 1930	己 ดินหยิน	巳 มะเส็ง	Feb 06 1989 – Jan 26 1990
7	Jan 29 1930 – Feb 16 1931	庚 ทองหยาง	午 มะเมีย	Jan 27 1990 – Feb 14 1991
8	Feb 17 1931 – Feb 05 1932	辛 ทองหยิน	未 มะแม	Feb 15 1991 – Feb 03 1992
9	Feb 06 1932 – Jan 24 1933	壬 น้ำหยาง	申 วอก	Feb 04 1992 – Jan 22 1993
10	Jan 25 1933 – Feb 13 1934	癸 น้ำหยิน	酉 ระกา	Jan 23 1993 – Feb 09 1994
11	Feb 14 1934 – Feb 02 1935	甲 ไม้หยาง	戌 จอ	Feb 10 1994 – Jan 30 1995
12	Feb 04 1935 – Jan 23 1936	乙 ไม้หยิน	亥 กุน	Jan 31 1995 – Feb 18 1996
13	Jan 24 1936 – Feb 10 1937	丙 ไฟหยาง	子 ชวด	Feb 19 1996 – Feb 06 1997
14	Feb 11 1937 – Jan 30 1938	丁 ไฟหยิน	丑 ฉลู	Feb 07 1997 – Jan 27 1998
15	Jan 31 1938 – Feb 18 1939	戊 ดินหยาง	寅 ขาล	Jan 28 1998 – Feb 15 1999
16	Feb 19 1939 – Feb 07 1940	己 ดินหยิน	卯 เถาะ	Feb 16 1999 – Feb 04 2000
17	Feb 08 1940 – Jan 26 1941	庚 ทองหยาง	辰 มะโรง	Feb 05 2000 – Jan 23 2001
18	Jan 27 1941 – Feb 14 1942	辛 ทองหยิน	巳 มะเส็ง	Jan 24 2001 – Feb 11 2002
19	Feb 15 1942 – Feb 04 1943	壬 น้ำหยาง	午 มะเมีย	Feb 12 2002 – Jan 31 2003
20	Feb 05 1943 – Jan 24 1944	癸 น้ำหยิน	未 มะแม	Feb 01 2003 – Jan 21 2004
21	Jan 25 1944 – Feb 12 1945	甲 ไม้หยาง	申 วอก	Jan 22 2004 – Feb 08 2005
22	Feb 13 1945 – Feb 01 1946	乙 ไม้หยิน	酉 ระกา	Feb 09 2005 – Jan 28 2006
23	Feb 02 1946 – Jan 21 1947	丙 ไฟหยาง	戌 จอ	Jan 29 2006 – Feb 17 2007
24	Jan 22 1947 – Feb 09 1948	丁 ไฟหยิน	亥 กุน	Feb 18 2007 – Feb 06 2008
25	Feb 10 1948 – Jan 28 1949	戊 ดินหยาง	子 ชวด	Feb 07 2008 – Jan 25 2009
26	Jan 29 1949 – Feb 16 1950	己 ดินหยิน	丑 ฉลู	Jan 26 2009 – Feb 13 2010
27	Feb 17 1950 – Feb 05 1951	庚 ทองหยาง	寅 ขาล	Feb 14 2010 – Feb 02 2011
28	Feb 06 1951 – Jan 26 1952	辛 ทองหยิน	卯 เถาะ	Feb 03 2011 – Jan 22 2012
29	Jan 27 1952 – Feb 13 1953	壬 น้ำหยาง	辰 มะโรง	Jan 23 2012 – Feb 09 2013
30	Feb 14 1953 – Feb 02 1954	癸 น้ำหยิน	巳 มะเส็ง	Feb 10 2013 – Jan 30 2014
31	Feb 03 1954 – Jan 23 1955	甲 ไม้หยาง	午 มะเมีย	Jan 31 2014 – Feb 18 2015
32	Jan 24 1955 – Feb 11 1956	乙 ไม้หยิน	未 มะแม	Feb 19 2015 – Feb 07 2016
33	Feb 12 1956 – Jan 30 1957	丙 ไฟหยาง	申 วอก	Feb 08 2016 – Jan 27 2017
34	Jan 31 1957 – Feb 17 1958	丁 ไฟหยิน	酉 ระกา	Jan 28 2017 – Feb 15 2018
35	Feb 18 1958 – Feb 07 1959	戊 ดินหยาง	戌 จอ	Feb 16 2018 – Feb 04 2019
36	Feb 08 1959 – Jan 27 1960	己 ดินหยิน	亥 กุน	Feb 05 2019 – Jan 24 2020
37	Jan 28 1960 – Feb 14 1961	庚 ทองหยาง	子 ชวด	Jan 25 2020 – Feb 11 2021
38	Feb 15 1961 – Feb 04 1962	辛 ทองหยิน	丑 ฉลู	Feb 12 2021 – Jan 31 2022
39	Feb 05 1962 – Jan 24 1963	壬 น้ำหยาง	寅 ขาล	Feb 01 2022 – Jan 21 2023
40	Jan 25 1963 – Feb 12 1964	癸 น้ำหยิน	卯 เถาะ	Jan 22 2023 – Feb 09 2024
41	Feb 13 1964 – Feb 01 1965	甲 ไม้หยาง	辰 มะโรง	Feb 10 2024 – Jan 28 2025
42	Feb 02 1965 – Jan 20 1966	乙 ไม้หยิน	巳 มะเส็ง	Jan 29 2025 – Feb 16 2026
43	Jan 21 1966 – Feb 08 1967	丙 ไฟหยาง	午 มะเมีย	Feb 17 2026 – Feb 05 2027
44	Feb 09 1967 – Jan 29 1968	丁 ไฟหยิน	未 มะแม	Feb 06 2027 – Jan 25 2028
45	Jan 30 1968 – Feb 16 1969	戊 ดินหยาง	申 วอก	Jan 26 2028 – Feb 12 2029
46	Feb 17 1969 – Feb 05 1970	己 ดินหยิน	酉 ระกา	Feb 13 2029 – Feb 02 2030
47	Feb 06 1970 – Jan 26 1971	庚 ทองหยาง	戌 จอ	Feb 03 2030 – Jan 22 2031
48	Jan 27 1971 – Feb 14 1972	辛 ทองหยิน	亥 กุน	Jan 23 2031 – Feb 10 2032
49	Feb 15 1972 – Feb 02 1973	壬 น้ำหยาง	子 ชวด	Feb 11 2032 – Jan 30 2033
50	Feb 03 1973 – Jan 22 1974	癸 น้ำหยิน	丑 ฉลู	Jan 31 2033 – Feb 18 2034
51	Jan 23 1974 – Feb 10 1975	甲 ไม้หยาง	寅 ขาล	Feb 19 2034 – Feb 07 2035
52	Feb 11 1975 – Jan 30 1976	乙 ไม้หยิน	卯 เถาะ	Feb 08 2035 – Jan 27 2036
53	Jan 31 1976 – Feb 17 1977	丙 ไฟหยาง	辰 มะโรง	Jan 28 2036 – Feb 14 2037
54	Feb 18 1977 – Feb 06 1978	丁 ไฟหยิน	巳 มะเส็ง	Feb 15 2037 – Feb 03 2038
55	Feb 07 1978 – Jan 27 1979	戊 ดินหยาง	午 มะเมีย	Feb 04 2038 – Jan 23 2039
56	Jan 28 1979 – Feb 15 1980	己 ดินหยิน	未 มะแม	Jan 24 2039 – Feb 11 2040
57	Feb 16 1980 – Feb 04 1981	庚 ทองหยาง	申 วอก	Feb 12 2040 – Jan 31 2041
58	Feb 05 1981 – Jan 24 1982	辛 ทองหยิน	酉 ระกา	Feb 01 2041 – Jan 21 2042
59	Jan 25 1982 – Feb 12 1983	壬 น้ำหยาง	戌 จอ	Jan 22 2042 – Feb 09 2043
60	Feb 13 1983 – Feb 01 1984	癸 น้ำหยิน	亥 กุน	Feb 10 2043 – Jan 29 2044

การประยุกต์ใช้

ตัวอักษรของราศีบนและราศีล่างนั้น นอกจากจะใช้เพื่อระบุกาลเวลาในปฏิทินของจีนแล้ว ยังสามารถใช้ในการทำนายดวงชะตาซึ่งเป็นระบบที่แพร่หลายที่สุดในสังคมชาวจีนมาในตั้งแต่อดีตที่เรียกว่า "โป๊ยหยี่ซี้เถียว" หรือ "แปดอักขระสี่แถว" คือแถวปีก็จะประกอบด้วยราศีบนและล่าง 1 ชุด ในขณะที่แถวเดือน แถววัน และแถวยาม ก็จะมีราศีบนและล่างอีกอย่างละ 1 ชุด รวมเป็น 8 อักษร โดยแต่ละตัวจะมีค่าทางพลังงานเป็นธาตุต่าง ๆ ซึ่งมีอยู่ทั้งหมด 5 ธาตุ คือ ไม้ ไฟ ดิน ทอง น้ำ แล้วนำมาวิเคราะห์หาสัมพันธ์ปฏิกิริยาระหว่างธาตุ ว่าธาตุใดมีมากเกินไป ธาตุใดน้อยเกิน ธาตุใดพิฆาตธาตุใด คล้ายกับการเล่นหมากรุก เพื่อจะหาว่าธาตุใดเป็นธาตุที่ให้คุณและธาตุใดเป็นธาตุที่ให้โทษ ซึ่งในปีใดที่เป็นราศีของธาตุที่ให้คุณเข้ามาก็จะทำนายว่าเป็นปีที่ดวงดี ส่วนในปีที่ธาตุให้โทษเข้ามาก็ถือว่าเป็นปีที่ดวงไม่ดี

อ้างอิง

• ตั้งกวงจือ. ตำราเรียนหัวใจฮวงจุ้ย. กรุงเทพฯ:ฮวงจุ้ยกับชีวิต, 2549
• Tsien, Tsuen-hsuin (1978). "T'ien kan: a key to the history of the Shang". ใน David Roy (ed.) (บ.ก.). Ancient China : studies in early civilization. Hong Kong: Chinese University Press. pp. 13–42. ISBN 978-962-201-144-1. {{cite book}}: |editor= มีชื่อเรียกทั่วไป (help); ไม่รู้จักพารามิเตอร์ |coauthors= ถูกละเว้น แนะนำ (|author=) (help)
• Norman, Jerry (1985). "A note on the origins of the Chinese duodenary cycle". ใน Graham Thurgood (ed.) (บ.ก.). Linguistics of the Sino-Tibetan area : the state of the art : papers presented to Paul K. Benedict for his 7lst birthday. Canberra: Australian National University. pp. 85–89. {{cite book}}: |editor= มีชื่อเรียกทั่วไป (help)
• Pulleyblank, E. G. (1995). "The ganzhi as phonograms". Early China News. 8: 29–30.
• Smith, Adam (2011). "The Chinese sexagenary cycle and the ritual origins of the calendar". ใน John Steele (ed.) (บ.ก.). Calendars and years II : astronomy and time in the ancient and medieval world (PDF). Oxford: Oxbow. pp. 1–37. ISBN 978-1-84217-987-1. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-08-13. สืบค้นเมื่อ 2012-11-01. {{cite book}}: |editor= มีชื่อเรียกทั่วไป (help)