สาขาวิชาการออกแบบตกแต่งภายในและสถาปัตยกรรมภายใน ในประเทศไทย
โครงสร้างหลักสูตรระดับปริญญาโทในสาขาการออกแบบตกแต่งภายใน และสถาปัตยกรรมภายใน นั้น ส่วนใหญ่เป็นหลักสูตรที่ใช้ระยะเวลาในการเรียนอย่างน้อย 2 ปี แต่ละสถาบันการศึกษามีแผนการศึกษาที่ผู้เข้าเรียนสามารถเลือกเรียนได้ที่แตกต่างกันออกไป ยกตัวอย่างเช่น หลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบภายใน[ 1] มหาวิทยาลัยศิลปากร http://www.decorate.su.ac.th/http ://www.arch.kmitl.ac.th/index_prosstd.php?m=program เก็บถาวร 2009-02-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน หลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปัตยกรรมภายใน คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง]</ref> คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ได้กำหนดแผนการศึกษาไว้คือ แผน ก. ซึ่งผู้ที่เข้าศึกษาต้องทำวิทยานิพนธ์ ในขณะที่หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการออกแบบภายใน[ 2] มหาวิทยาลัยกรุงเทพ และ หลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต[ 3] มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต ได้กำหนดทางเลือกเพิ่มจากการทำวิทยานิพนธ์ โดยผู้เข้าศึกษาสามารถเลือกการเรียนแบบแผน ข. ซึ่งผู้ศึกษาในแผนนี้ไม่ต้องทำวิทยานิพนธ์ แต่ผู้ศึกษาจะต้องทำการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองภายใต้การควบคุมของอาจารย์ที่ปรึกษา พร้อมทั้งสอบผ่านการสอบประมวลความรอบรู้ทั้งการสอบข้อเขียนและการสอบปากเปล่า
สาขาวิชาและแขนงวิชาเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้หลักสูตรระดับปริญญาโทในสาขานี้มีความแตกต่างกัน หลักสูตรที่มหาวิทยาลัยศิลปากรกำหนดได้เน้นการศึกษาวิจัยทางด้านการออกแบบตกแต่งภายใน[ 4] [ 5] [ 6]
ในขณะที่หลักสูตรทั้งสามเน้นการศึกษาวิจัยทางด้านการออกแบบ หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการออกแบบภายใน ของมหาวิทยาลัยกรุงเทพ ได้บูรณาการองค์ความรู้ทางด้านการจัดการและบริหารมาผสมผสานการศึกษาวิจัยทางด้านการออกแบบ ความรู้ดังกล่าวรวมถึง การบริหารจัดการออกแบบภายใน กลยุทธ์การจัดการในธุรกิจการออกแบบภายใน ความเป็นไปได้ของโครงการออกแบบภายใน และผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงของนวัตกรรมต่อธุรกิจออกแบบภายใน[ 7]
อย่างไรก็ตามเมื่อสำเร็จการศึกษา วุฒิการศึกษาที่ผู้สำเร็จการศึกษาจะได้รับนั้นขื้นอยู่กับหลักสูตรที่แต่ละสถาบันกำหนดไว้ หากเป็นหลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต ผู้ที่สำเร็จการศึกษาก็จะได้รับปริญญาในสาขาสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต (Master of Architecture) หากเป็นหลักสูตรศิลปมหาบัณฑิต ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาศิลปมหาบัณฑิต (Master of Fine Arts) หรือหากเป็นหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (Master of Arts)
ตารางด้านล่างแสดงตัวอย่างกลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์โดยเปรียบเทียบกับจำนวนของวิทยานิพนธ์ในหลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 ถึงปัจจุบัน ข้อมูลในตารางได้จากการสืบค้นข้อมูลใน KMITL Library Public Access Catalog [ 8]
กลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์
ปี 2548
ปี 2549
ปี 2550
ปี 2551
ปี 2552
การออกแบบสถาปัตยกรรมภายใน
3
2
5
การออกแบบสภาพแวดล้อมภายและเอกลักษณ์องค์กร
4
4
4
2
การวางผังพื้นที่ว่าง
1
1
1
การศึกษาพฤติกรรมผู้ใช้อาคาร
1
2
2
การศึกษาเกณฑ์และแนวทางการออกแบบ
4
1
3
1
ศึกษาและออกแบบปรับปรุงอาคาร
1
1
การออกแบบต้นแบบ
2
การศึกษาระบบอาคาร
1
การออกแบบด้านอื่นๆ
1
1
ตารางด้านล่างแสดงตัวอย่างกลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์โดยเปรียบเทียบกับจำนวนของวิทยานิพนธ์ในหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการออกแบบภายใน มหาวิทยาลัยกรุงเทพ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2551ถึงปัจจุบัน
กลุ่มหัวข้อวิทยานิพนธ์
ปี 2551
ปี 2552
การออกแบบและศึกษาแนวทางการจัดการพื้นที่
1
2
การออกแบบสถาปัตยกรรมภายใน
1
1
การศึกษาเกณฑ์และแนวทางการออกแบบ
4
4
การศึกษาเปรียบเทียบการออกแบบ
1
การศึกษาและประเมินผลการใช้งานอาคาร
1
1
การศึกษาการจัดการอาคารและสภาพแวดล้อม
2
การศึกษาวิเคราะห์โครงการและพัฒนาธุรกิจ
2
การออกแบบและบริหารจัดการเอกลักษณ์องค์กร
4
การศึกษาพฤติกรรมผู้ใช้อาคาร/นักออกแบบ
1
1
ในปัจจุบันมี 17 สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดหลักสูตรปริญญาตรีที่เกี่ยวเนื่องกับสาขาวิชาการออกแบบภายใน โดยมีชื่อหลักสูตรและระยะเวลาการเรียนที่แตกต่างกัน อย่างไรก็ตามเนื่องจากการออกแบบตกแต่งภายในเป็นวิชาชีพควบคุม ดังนั้นการออกแบบหลักสูตรที่ไม่ว่าจะใช้ระยะเวลาหรือมีหน่วยกิตการเรียนที่ต่างกันนั้น จึงต้องออกแบบให้สอดคล้องกับข้อบังคับการรับรองปริญญา อนุปริญญา และประกาศนียบัตรในการประกอบวิชาชีพสถาปัตยกรรมควบคุม พ.ศ. 2545 ที่สภาสถาปนิกกำหนดไว้
[ 9]
หลักสูตรแรกมีชื่อหลักสูตรว่า "หลักสูตรสถาปัตยกรรมภายใน " โดยทั่วไปหลักสูตรนี้ใช้ระยะเวลาการเรียนการสอน 5 ปี ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจากหลักสูตรในกลุ่มนี้จะได้รับปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต (สถ.บ. หรือ Bachelor ofArchitecture ) สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดหลักสูตรสาขาสถาปัตยกรรมภายในดังกล่าวรวมถึง
แผนภูมิแท่งและตารางด้านบนแสดงสัดส่วนของจำนวนวิชาในแต่ละกลุ่มวิชา ระหว่างแผนการศึกษาหลักสูตรสถาปัตยกรรมภายในของสถาบันต่างๆ โดยการจัดกลุ่มและวิเคราะห์จัดแยกจำนวนรายวิชานั้น ใช้แนวทางจากระเบียบคณะกรรมการสภาสถาปนิก ว่าด้วยการกำหนดวัตถุประสงค์และขอบเขตหมวดวิชาของมาตรฐานวิชาการในสาขาสถาปัตยกรรมควบคุม พ.ศ. 2548 [ 16]
หลักสูตรที่สองใช้ชื่อหลักสูตรศิลปบัณฑิต ซึ่งรวมสาขาออกแบบตกแต่งภายใน และสาขาออกแบบภายใน ไว้ด้วยกัน ระยะเวลาการเรียนการสอนของหลักสูตรในกลุ่มนี้จะใช้เวลา 4 ปี ผู้ที่สำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาศิลปบัณฑิต (ศป.บ. หรือ Bachelor of Fine Arts ) สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดหลักสูตรในกลุ่มนี้ได้แก่
หมายเหตุ*: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ใช้ชื่อหลักสูตรสถาปัตยกรรมภายใน เหมือนกับกลุ่มแรก แต่เมื่อสำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาสถาปัตยกรรมภายในบัณฑิต (สน.บ.) ดังนั้นจึงใช้ระยะเวลาการศึกษา 4 ปี เท่ากับหลักสูตรในกลุ่มที่สอง
[ 16]
ยิ่งไปกว่านั้นบางสถาบันอุดมศึกษายังเพิ่มความยืดหยุ่นในการเปิดรับการเข้าเรียน เช่น คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต เปิดหลักสูตรเทียบโอน
[ 27] มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ ได้เปิดหลักสูตรการศึกษาปริญญาตรีภาคสมทบ
[ 28]
นอกจากหลักสูตรปริญญาตรีภาคปกติแล้ว บางสถาบันอุดมศึกษา เช่น คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ ยังได้เปิดโอกาสให้ผู้ที่สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีในสาขาอื่นแล้วแต่มีความสนใจที่จะเรียนรู้เพิ่มเติมในเนื้อหาและทฤษฏีทางด้านการออกแบบภายใน โดยมีชื่อว่า "โครงการปริญญาที่สองการออกแบบภายใน"[ 29] [ 30] [ 31]
นอกจากหลักสูตรปริญญาตรีที่ได้กล่าวมายังมีหลักสูตรออกแบบภายในที่เป็นหลักสูตรนานาชาติอีกด้วย ยกตัวอย่างเช่น หลักสูตรสาขาออกแบบตกแต่งภายในและผลิตภัณฑ์ สถาบันออกแบบนานาชาติชนาพัฒน์ เป็นต้น
