สเตพานาแกร์ต

สเตพานาแกร์ต Ստեփանակերտ ฮันแกนดี / Xankəndi
นคร
จากบนซ้าย: อาสนวิหาร Holy Mother of God จัตุรัสเรอแนซ็องส์ • ใจกลางนครสเตพานาแกร์ต ท่าอากาศยานสเตพานาแกร์ต • ตึกระฟ้าสเตพานาแกร์ต พาร์กโฮเท็ลอาร์ทซัค  • We Are Our Mountains มหาวิทยาลัยอาร์ทซัค  • อนุสรณสเตพานาแกร์ต
สเตพานาแกร์ต ที่ตั้งของสเตพานาแกร์ต/ฮันแกนดีในประเทศอาเซอร์ไบจานและภูมิภาคเศรษฐกิจคาราบัค แสดงแผนที่ประเทศอาเซอร์ไบจาน สเตพานาแกร์ต สเตพานาแกร์ต (ภูมิภาคเศรษฐกิจคาราบัค) แสดงแผนที่ภูมิภาคเศรษฐกิจคาราบัค
พิกัด: 39°48′55″N 46°45′7″E
ประเทศ	อาเซอร์ไบจาน
ภูมิภาค	คาราบัค
สถานะนคร	1940[1]
พื้นที่
• ทั้งหมด	29.12 ตร.กม. (11.24 ตร.ไมล์)
ความสูง	813 เมตร (2,667 ฟุต)
ประชากร  (2021)[2]
• ทั้งหมด	75,000 คน
• ความหนาแน่น	2,600 คน/ตร.กม. (6,700 คน/ตร.ไมล์)
เขตเวลา	UTC+4 (GMT+4)
รหัสพื้นที่	+994 26
ข้อมูล: Stepanakert city area and population[3]

สเตพานาแกร์ต (อาร์มีเนีย: Ստեփանակերտ, อักษรโรมัน: Step'anakert, รูปสะกดแบบตะวันออก เสียงอ่านภาษาอาร์มีเนีย: [stɛpʰɑnɑˈkɛɾt]) หรือ ฮันแกนดี (อาเซอร์ไบจาน: Xankəndi, ออกเสียง [xɑnkænˈdi] ( ฟังเสียง)) เป็นนครร้าง^[a]ในภูมิภาคนากอร์โน-คาราบัคของอาเซอร์ไบจาน นครนี้เคยเป็นเมืองหลวงและอยู่ภายใต้การควบคุมของสาธารณรัฐอาร์ตซัคก่อนการรุกรานของอาเซอร์ไบจานใน ค.ศ. 2023 นครนี้ตั้งอยู่ในหุบเขาบนพื้นที่ชันฝั่งตะวันออกของทิวเขาคาราบัค ที่ฝั่งซ้ายของแม่น้ำการ์การชัย (การ์การ์)^[8]

บริเวณที่กลายเป็นสเตพานาแกร์ตเดิมเป็นที่อยู่อาศัยของชาวอาร์มีเนียชื่อ วารารักน์.^[9] จากนั้นในสมัยโซเวียต นครนี้ได้รับสถานะเมืองหลักของแคว้นปกครองตนเองนากอร์โน-คาราบัค กลายเป็นศูนย์กลางกิจกรรมทางเศรษฐกิตและอุตสาหกรรม^[1]

ในช่วงที่อาร์มีเนียควบคุม นครนี้เป็นศูนย์กลางการศึกษาและวัฒนธรรมระดับภูมิภาค เป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยอาร์ตซัค และทำเนียบวัฒนธรรม ณ ค.ศ. 2021 สเตพานาแกร์ตมีประชากร 75,000 คน^[10]

ณ วันที่ 29 กันยายน ค.ศ. 2023 เจ้าหน้าที่อาเซอร์ไบจานเข้าควบคุมนครนี้ ซึ่งมีประชากรอาร์มีเนียเกือบทั้งหมดหลบหนีไปอาร์มีเนียนำหน้ากองกำลังที่กำลังรุกคืบ^[11]

ศัพทมูลวิทยา

ข้อมูลอาร์มีเนียสมัยกลางระบุที่อยู่อาศัยในบริเวณนี้ว่า วารารักน์ (อาร์มีเนีย: Վարարակն, แปลตรงตัว 'ตาน้ำพุ่งเร็ว')^[12][1] ใน ค.ศ. 1847 เจ้าหน้าที่รัสเซียเปลี่ยนชื่อหมู่บ้านนี้จากวารารักน์ไปเป็นคันเกนดี^[13] อย่างไรก็ตาม วารารักน์ยังคงเป็นชื่อเมืองในภาษาอาร์มีเนียจนกระทั่ง ค.ศ. 1923^[14]

ข้อมูลอาเซอร์ไบจานส่วนใหญ่อ้างว่าที่อยู่อาศัยนี้สถาปนาขึ้นในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 ในฐานะที่พำนักของประมุขรัฐข่านคาราบัค ในช่วงปีแรก บริเวณนี้เป็นที่รู้จักกันในชื่อ "หมู่บ้านข่าน" (อาเซอร์ไบจาน: Xanın kəndi) เนื่องจากมีเพีนงแค่ครอบครัวและญาติของข่านเท่านั้นที่อาศัยอยู่ในบริเวณนี้ จากนั้นในคริสต์ศตวรรษที่ 19 บริเวณนี้จึงมีการเปลี่ยนชื่อเป็น คันเกนดี ("หมู่บ้านข่าน" ในภาษาอาเซอร์ไบจาน)^[15]

เมืองนี้ได้รับการเปลี่ยนชื่อเป็น สเตพานาแกร์ต ("นครสเตปัน") ใน ค.ศ. 1923 ตามสเตปัน ชาฮูเมียน นักปฏิวัติบอลเชวิคชาวอาร์มีเนีย ชื่อนี้มาจากการประสมคำว่า Stepan (อาร์มีเนีย: Ստեփան) กับ kert (อาร์มีเนีย: կերտ, แปลตรงตัว 'ถูกสร้าง')^[1]

ประวัติ

ภูมิศาสตร์และภูมิอากาศ

สเตพานาแกร์ตตั้งอยู่บนที่ราบสูงคาราบัคที่ระดับความสูงเหนือน้ำทะเลเฉลี่ย 813 เมตร (2,667 ฟุต)^[16]

นครนี้มีสภาพภูมิอากาศแบบอบอุ่นชื้นกึ่งเขตร้อน (Cfa) ตามการแบ่งเขตภูมิอากาศแบบเคิพเพิน^[17]

ข้อมูลภูมิอากาศของสเตพานาแกร์ต (ปกติ ค.ศ. 1961–1990, สูงสุด ค.ศ. 1959–1991)
เดือน	ม.ค.	ก.พ.	มี.ค.	เม.ย.	พ.ค.	มิ.ย.	ก.ค.	ส.ค.	ก.ย.	ต.ค.	พ.ย.	ธ.ค.	ทั้งปี
อุณหภูมิสูงสุดที่เคยบันทึก °C (°F)	16.1 (61)	19.0 (66.2)	22.8 (73)	30.3 (86.5)	30.0 (86)	37.0 (98.6)	37.0 (98.6)	36.0 (96.8)	31.0 (87.8)	25.0 (77)	21.2 (70.2)	21.0 (69.8)	37 (98.6)
อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F)	4.7 (40.5)	5.2 (41.4)	9.0 (48.2)	16.1 (61)	19.5 (67.1)	24.5 (76.1)	28.1 (82.6)	27.1 (80.8)	23.2 (73.8)	16.4 (61.5)	11.4 (52.5)	7.3 (45.1)	16.04 (60.88)
อุณหภูมิเฉลี่ยแต่ละวัน °C (°F)	1.1 (34)	1.4 (34.5)	5.1 (41.2)	11.6 (52.9)	15.3 (59.5)	19.8 (67.6)	23.3 (73.9)	22.3 (72.1)	18.7 (65.7)	12.6 (54.7)	7.7 (45.9)	3.7 (38.7)	11.88 (53.39)
อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F)	-2.6 (27.3)	-2.5 (27.5)	1.1 (34)	7.0 (44.6)	11.0 (51.8)	15.1 (59.2)	18.4 (65.1)	17.4 (63.3)	14.2 (57.6)	8.7 (47.7)	4.0 (39.2)	0.1 (32.2)	7.66 (45.79)
อุณหภูมิต่ำสุดที่เคยบันทึก °C (°F)	-15.0 (5)	-11.0 (12.2)	-12.7 (9.1)	-1.0 (30.2)	4.0 (39.2)	6.6 (43.9)	11.3 (52.3)	10.9 (51.6)	6.0 (42.8)	-2.0 (28.4)	-6.0 (21.2)	-8.6 (16.5)	−15 (5)
หยาดน้ำฟ้า มม (นิ้ว)	19 (0.75)	25 (0.98)	42 (1.65)	49 (1.93)	102 (4.02)	79 (3.11)	41 (1.61)	27 (1.06)	34 (1.34)	39 (1.54)	35 (1.38)	13 (0.51)	505 (19.88)
วันที่มีหยาดน้ำฟ้าโดยเฉลี่ย	6	6	10	10	14	10	4	4	6	6	5	4	85
แหล่งที่มา: NOAA[18][19]

หมายเหตุ

1. ข้อมูลหลายแห่งระบุนครนี้เป็น 'เมืองร้าง' หลังการเข้าครอบครองของอาเซอร์ไบจาน^[4][5][6][7]

อ้างอิง

1. Hewsen 2001, p. 265
2. "Figures" (PDF). stat-nkr.am. 2015. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 12 September 2020. สืบค้นเมื่อ 12 April 2016.
3. "General Characteristics of the NKR" (PDF). เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 September 2015. สืบค้นเมื่อ 16 September 2015.
4. "Nagorno-Karabakh's abandoned capital transforms under Azerbaijani rule". Eurasianet. January 11, 2024. สืบค้นเมื่อ February 2, 2024. It was once the seat of a de facto government. Now it's a ghost town that plays host to projections of its conquerors' power
5. Nechepurenko, Ivan (November 17, 2023). "What's Left When a Long War Suddenly Ends". The New York Times. ISSN 1553-8095. …the Nagorno-Karabakh city of Stepanakert, also known as Khankendi, a ghost town after its ethnic Armenian residents fled in fear as Azerbaijani troops captured the area.
6. Barseghyan, Arshaluys; Aghayev, Ismi (October 2, 2023). "UN mission arrives to empty streets in Nagorno-Karabakh". OC Media. Reporting from the regional capital Stepanakert, Al Jazeera describes a 'ghost town' with no one left.
7. Gunter, Joel (October 3, 2023). "Deserted Nagorno-Karabakh reveals aftermath of lightning-fast Armenian defeat". BBC. The few images that have emerged from Khankendi since the takeover show a ghost town, where possessions appear to have been abandoned in the streets as residents fled.
8. Baranchikov 2016, p. 225
9. Everett-Heath 2019, p. X; Hewsen 2001, p. 265; Adalian 2010, p. 553; Mkrtchyan 1985, pp. 124–125; Mutafian, Chorbajian & Donabédian 1994, p. 139; Kuciukian 2003; Baranchikov 2016, p. 225
10. Khachatryan, Karen (13 August 2021). Stepan Kocharyan (บ.ก.). "Drought leads to "unprecedented" water crisis in Stepanakert city". armenpress.am. Stepanakert: Armenpress. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2 July 2022. สืบค้นเมื่อ 18 December 2021.
11. "Armenians describe journey to safety after fall of their homeland". The Independent (ภาษาอังกฤษ). 2023-09-29. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 30 September 2023. สืบค้นเมื่อ 2023-09-30.
12. Mkrtchyan 1985, pp. 124–125
13. Everett-Heath 2019, p. X; Hewsen 2001, p. 265
14. Davies 2017; Payaslian 2008, p. 174; Saparov 2017, p. 539
15. Kuliev 1987, p. 49
16. King & Nevins 2020, p. 7
17. Peel, M. C.; Finlayson, B. L.; McMahon, T. A (2016). "World Köppen Classification". University of Melbourne. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 January 2022. สืบค้นเมื่อ 22 December 2021.
18. "Xankandi (Stepanakert) Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-05-13. สืบค้นเมื่อ 22 March 2015.
19. "Global Surface Summary of the Day – GSOD". National Oceanic and Atmospheric Administration. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-05-13. สืบค้นเมื่อ 13 May 2023.

บรรณานุกรม

• Adalian, Rouben Paul (2010). Historical Dictionary of Armenia (2 ed.). Lanham, Toronto, Plymouth: Rowman & Littlefield. p. 553. ISBN 978-0-8108-7450-3.
• Baranchikov, E.V. (2016). "STEPANAKERT". ใน Yuri Osipov (บ.ก.). Great Russian Encyclopedia (ภาษารัสเซีย). Vol. 31. Moscow: Большая Российская энциклопедия. p. 225. ISBN 978-5-85270-367-5. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 30 June 2023. สืบค้นเมื่อ 30 June 2023.
• Busse, H. (1983). "ABU'L-FATḤ KHAN JAVĀNŠĪR". ใน Ehsan Yarshater (บ.ก.). Encyclopædia Iranica. Vol. I (3 ed.). New York: Routledge. pp. 285–286. ISBN 978-0-7100-9092-8. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 December 2021. สืบค้นเมื่อ 15 December 2021.
• Chorbajian, Levon (2001). The Making of Nagorno-Karabagh: From Secession to Republic. New York: Palgrave Macmillan. p. 140. ISBN 978-0-230-50896-5.
• Davies, Norman (2017). Beneath Another Sky: A Global Journey Into History. United Kingdom: Penguin Books Limited. ISBN 978-1-84614-832-3.
• de Waal, Thomas (2013). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. NYU Press. ISBN 978-0-8147-8578-2.
• Everett-Heath, John (2019). The Concise Dictionary of World Place Names (5 ed.). United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-255646-2. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 14 December 2021. สืบค้นเมื่อ 14 December 2021.
• Hagobian, Hagob Melik; Melkonian, Ara Stepan (2020). The Five Melikdoms of Karabagh. Yerevan: Gomidas Institute. ISBN 978-1-909382-60-2. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 23 September 2015. สืบค้นเมื่อ 15 December 2021.
• Hakobyan, Tadevos Kh.; Melik-Bakhshyan, Stepan T.; Barseghyan, Hovhannes Kh. (1998). Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան [Dictionary of Toponyms of Armenia and Adjacent Territories] (ภาษาอาร์เมเนีย). Vol. 4. Yerevan State University Press. p. 773. OCLC 247335945. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 27 November 2021. สืบค้นเมื่อ 16 December 2021.
• Hewsen, Robert H. (2001). Armenia: A Historical Atlas. Chicago: University of Chicago Press. p. 265. ISBN 0-226-33228-4.
• Holding, Deidre; Allen, Tom (2019). Armenia: With Nagorno Karabagh (5 ed.). United Kingdom: Bradt. ISBN 978-1-78477-079-2.
• Holding, Nicholas (2006). Armenia with Nagorno Karabagh (2 ed.). London: Bradt. ISBN 1-84162-163-3.
• Ismail-Zadeh, D. (1976). "Русские поселения в Закавказье в 30-х — 80-х годах XIX века" [Russian settlements in Transcaucasia in the 30s–80s of the 19th century]. Voprosy Istorii (ภาษารัสเซีย). Moscow: Russian Academy of Sciences: 20. ISSN 0042-8779. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 December 2021. สืบค้นเมื่อ 15 December 2021.
• Kaufman, Stuart (2001). Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War. New York: Cornell Studies in Security Affairs. p. 61. ISBN 0-8014-8736-6.
• Kiesling, Brady; Kojian, Raffi (2005). "Stepanakert". Rediscovering Armenia: an archaeological/touristic gazetteer and map set for the historical monuments of Armenia (2 ed.). Yerevan: Matit. ISBN 99941-0-121-8. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 17 December 2021. สืบค้นเมื่อ 17 December 2021.
• King, David C.; Nevins, Debbie (2020). Azerbaijan. New York: Cavendish Square. p. 7. ISBN 978-1-5026-5871-5.
• Kocharyan, G. A. (1925). Nagorno-Karabakh. Baku: Society for Survey and Study of Azerbaijan. p. 46.
• Kuciukian, Pietro (2003). "Capitolo ottavo : La città di Stefano". Giardino di tenebra: viaggio in Nagorno Karabagh [Garden of Darkness: Journey to Nagorno Karabakh]. Milan: Guerini e Associati. pp. 1000–1005. doi:10.1400/41657. ISBN 978-88-8195-285-4. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 6 July 2022. สืบค้นเมื่อ 14 December 2021.
• Kuliev, Jemil (1987). "Khankendi". Azerbaijani Soviet Encyclopedia (ภาษาอาเซอร์ไบจาน). Vol. 10. Baku: Azerbaijan National Academy of Sciences.
• Lagasse, Paul (2000). "Khankendi". The Columbia Electronic Encyclopedia. Vol. 1 (6 ed.). New York: Columbia University Press. OCLC 746941797. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 18 December 2021. สืบค้นเมื่อ 18 December 2021.
• Libaridian, Gerard J., บ.ก. (1988). The Karabagh File (PDF) (ภาษาอังกฤษ) (1st ed.). Cambridge, Toronto: Zoryan Institute. ISBN 0-916431-26-6. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 20 February 2022.
• Lobell, Steven E.; Mauceri, Phillip (2004). Ethnic Conflict and International Politics: Explaining Diffusion and Escalation. New York: Palgrave MacMillan. p. 58. ISBN 1-4039-6356-8.
• Mkrtchyan, Shahen (1985). "Stepanakert". ใน Viktor Ambartsumian (บ.ก.). Armenian Soviet Encyclopedia (ภาษาอาร์เมเนีย). Vol. 11. Yerevan: Academy of Sciences of the Armenian SSR. pp. 124–125. OCLC 22420067.
• Mutafian, Claude; Chorbajian, Levon; Donabédian, Patrick (1994). "Karabagh In The Twentieth Century". The Caucasian Knot: The History & Geopolitics of Nagorno-Karabagh. London and New Jersey: Zed Books. p. 139. ISBN 978-1-85649-288-1.
• New York, American Geographical Society of (1988). Soviet Geography. Vol. 29. United States: Scripta Publishing Company. p. 80. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 23 September 2023. สืบค้นเมื่อ 23 January 2022.
• Payaslian, Simon (2008). The History of Armenia: From the Origins to the Present. New York: Palgrave Macmillan. p. 174. ISBN 978-0-230-60858-0.
• Prokhorov, Alexander (1977). "Stepanakert". Great Soviet Encyclopedia (3 ed.). Moscow: Sovetskaya Entsiklopediya. OCLC 14476314. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 18 December 2021. สืบค้นเมื่อ 18 December 2021.
• Saparov, Arsène (2017). "Contested spaces: the use of place-names and symbolic landscape in the politics of identity and legitimacy in Azerbaijan". Central Asian Survey. 36 (4): 534–554. doi:10.1080/02634937.2017.1350139. S2CID 149221754.
• Saparov, Arséne (2012). "Why Autonomy? The Making of Nagorno-Karabakh Autonomous Region 1918–1925" (PDF). Europe-Asia Studies. Routledge. 64 (2): 281–323. doi:10.1080/09668136.2011.642583. S2CID 154783461. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 December 2021. สืบค้นเมื่อ 24 December 2021.
• Uhlig, Mark A. (1993). "The Karabakh war". World Policy Journal. New York: Duke University Press. 10 (4): 47–52. ISSN 0740-2775. JSTOR 40209334.
• Vardanian, Manuk (2009). Атлас Нагорно-Карабахской Республики [Atlas Nagorno-Karabakh Republic] (ภาษารัสเซีย). Yerevan: GNO "Center for Geodesy and Cartography". p. 45. ISBN 978-99941-0-336-2.
• Zubkova, Elena Yurievna (2004). "Власть и развитие этноконфликтной ситуации в СССР. 1953-1985 гг" [Power and Development of the Ethno-Conflict Situation in the USSR]. Russian History (ภาษารัสเซีย). Moscow: Nauka (4): 22. ISSN 0869-5687. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 18 December 2021. สืบค้นเมื่อ 18 December 2021.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Stepanakert Municipality (hy)
• 360 Panoramic view of the City Center (en)
• Artsakh tourism Office (en) เก็บถาวร 24 ตุลาคม 2020 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Stepanakert on Lonely Planet (en)
• สเตพานาแกร์ต ที่ GEOnet Names Server