มิติวิญญาณมหัศจรรย์ ใบปิดภาพยนตร์
ชื่อภาษาญี่ปุ่น คันจิ 千と千尋の神隠し
กำกับ ฮายาโอะ มิยาซากิ เขียนบท ฮายาโอะ มิยาซากิ อำนวยการสร้าง โทชิโอะ ซูซูกิ นักแสดงนำ
กำกับภาพ อัตสึชิ โอคุอิ ตัดต่อ ทาเคชิ เซยามะ ดนตรีประกอบ โจ ฮิไซชิ บริษัทผู้สร้าง ผู้จัดจำหน่าย โทโฮ วันฉาย
20 กรกฎาคม ค.ศ. 2001 (2001-07-20 ) (ญี่ปุ่น) ความยาว 125 นาที[ 1] ประเทศ ญี่ปุ่น ภาษา ญี่ปุ่น ทุนสร้าง 19.2 ล้านดอลลาร์สหรัฐ[ 2] [ 3] ทำเงิน 395.8 ล้านดอลลาร์สหรัฐ[ a]
มิติวิญญาณมหัศจรรย์ อังกฤษ : Spirited Away ; ญี่ปุ่น : 千と千尋の神隠し ; โรมาจิ : Sen to Chihiro no Kamikakushi "เซ็นกับจิฮิโระผู้ถูกเทพลักพา") เป็นภาพยนตร์แอนิเมชันญี่ปุ่น แนวแฟนตาซี ฉายเมื่อ ค.ศ. 2001 เขียนบทและกำกับโดย ฮายาโอะ มิยาซากิ เล่าเรื่องของ จิฮิโระ "เซ็น" โองิโนะ เด็กหญิงอายุสิบขวบที่ย้ายไปอยู่ละแวกใหม่และเข้าสู่โลกของ คามิ ชินโต ของญี่ปุ่น)[ 7] โรงอาบน้ำ ของยูบาบะ เพื่อค้นหาหนทางที่จะปลดปล่อยตัวเองและพ่อแม่ของเธอ และกลับสู่โลกมนุษย์ ภาพยนตร์สร้างโดย สตูดิโอจิบลิ ให้กับ โทคุมะโชเต็น , นิปปงทีวี , เดนท์สุ , บวยนาวิสตาโฮมเอนเทอร์เทนเมนต์ , โทโฮคูชินฉะฟิล์ม และมิตซูบิชิ จัดจำหน่ายโดย โทโฮ [ 8]
มิยาซากิเขียนบทภาพยนตร์หลังจากที่เขาตัดสินใจว่าภาพยนตร์เรื่องนี้จะอิงจากลูกสาววัยสิบขวบของเพื่อนของเขา เซอิจิ โอคูดะ ผู้สร้างร่วมของภาพยนตร์เรื่องนี้ ซึ่งมาเยี่ยมบ้านของเขาในทุกฤดูร้อน[ 9] มิติวิญญาณมหัศจรรย์ เริ่มต้นขึ้นใน ค.ศ. 2000 ด้วยงบประมาณ 19 ล้านดอลลาร์สหรัฐ จอห์น แลสซีเตอร์ แอนิเมเตอร์ของ พิกซาร์ ซึ่งเป็นแฟนและเพื่อนของมิยาซากิ โน้มน้าวให้ วอลต์ดิสนีย์พิกเชอส์ ซื้อลิขสิทธิ์การจัดจำหน่ายภาพยนตร์เรื่องนี้ในอเมริกาเหนือ และทำหน้าที่เป็นผู้อำนวยการสร้างบริหารของภาพยนตร์พากย์ภาษาอังกฤษ[ 10] เคิร์ก ไวส์ เป็นผู้กำกับ และ โดนัลด์ ดับเบิลยู. เอิร์นส์ เป็นผู้อำนวยการสร้าง ในขณะที่ผู้เขียนบท ซินดีและโดนัลด์ ฮิววิตต์ เขียนบทสนทนาภาษาอังกฤษเพื่อให้เข้ากับการเคลื่อนไหวริมฝีปากต้นฉบับภาษาญี่ปุ่นของตัวละคร[ 11]
มิติวิญญาณมหัศจรรย์ ฉายในญี่ปุ่นเมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม ค.ศ. 2001 ได้รับการยกย่องอย่างกว้างขวางและประสบความสำเร็จในเชิงพาณิชย์[ 12] [ a] [ 13] ภาพยนตร์ที่ทำเงินสูงสุดในประเทศญี่ปุ่น ด้วยจำนวนเงิน 3.168 หมื่นล้านเยน (305 ล้านดอลลาร์สหรัฐ)[ 14] ดาบพิฆาตอสูร เดอะมูฟวี่: ศึกรถไฟสู่นิรันดร์ [ 15]
มิติวิญญาณมหัศจรรย์ เป็นผู้ร่วมรับรางวัลหมีทองคำ กับ บลัดดีซันเดย์ เทศกาลภาพยนตร์นานาชาติเบอร์ลิน 2002 และภาพยนตร์แอนิเมชันญี่ปุ่นเรื่องแรกที่วาดด้วยมือและไม่ใช่ภาษาอังกฤษ ที่ได้รับรางวัลออสการ์ สาขาภาพยนตร์แอนิเมชันยอดเยี่ยม ในงานประกาศผลรางวัลออสการ์ ครั้งที่ 75 [ 16]
ชิฮิโระ โองิโนะ (Chihiro Ogino) เด็กหญิงวัยสิบปี ย้ายบ้านไปกับบิดามารดาอย่างเสียมิได้ ขณะขับรถยนต์ไปเมืองใหม่ พวกเขาหลงทาง และพบสวนสนุกร้าง บิดาของชิฮิโระออกสำรวจทั่วบริเวณ ขณะที่มารดาและจิฮิโระติดตามไปอย่างตะขิดตะขวงใจ ใจกลางสวนสนุกนั้น พวกเขาพบแผงลอยอาหารกำลังสุกส่งกลิ่นชวนรับประทาน ปราศจากทั้งคนขายและลูกค้า บิดามารดาจิฮิโระจึงนั่งลงบริโภค แต่จิฮิโระไม่เห็นด้วยและเดินไปชมดูรอบ ๆ แทน เธอพบโรงอาบน้ำหลังมหึมา ทันใดนั้น เด็กชายคนหนึ่งโผเข้าหาเธอ และเตือนเธอให้เร่งกลับไปก่อนตะวันลับฟ้า เมื่อจิฮิโระวิ่งกลับไปยังแผงลอย เธอพบว่าบิดามารดากลายเป็นสุกรเสียแล้ว และเริ่มปรากฏภูตผีปิศาจเดินขวักไขว่ในสวนสนุกนั้น
ด้วยความตกใจ จิฮิโระวิ่งหนีไปจนพบแม่น้ำสายใหญ่ และทรุดลงร้องไห้ ณ ที่นั้น เด็กชายคนดังกล่าวเข้ามาพบเธออีก และแจ้งชื่อว่า ฮากุ (Haku) เขาบอกว่า เขารู้ชื่อเธอ เพราะเขารู้จักเธอมาตั้งแต่เธอยังเด็กแล้ว เขาเผยว่า ครอบครัวของเธอกำลังอยู่ในโลกของภูต โดยบิดามารดาของเธอรับประทานอาหารของภูตเข้า จึงกลายร่างเป็นสุกร จากนั้น เขานำพาเธอไปยังโรงอาบน้ำ แล้วบอกให้เธอไปพบ คะมะจิ (Kamajī) ชายแก่ผู้มีหกแขนและเป็นพนักงานต้มน้ำ เพื่อของานทำ เพราะในท้องที่นี้ คนว่างงานจะถูก ยูบาบา (Yubāba) แม่มดผู้เป็นเจ้าของโรงอาบน้ำ สาปให้เป็นสัตว์ไว้ใช้งานแทน ดุจเดียวกับที่ยามนี้บิดามารดาของเธอถูกยูบาบากักไว้ในคอก
ชิฮิโระพบคะมะจีที่ห้องต้มน้ำ คะมะจีฝากฝังเธอกับ ริน (Rin) หญิงคนงาน เพื่อให้รินพาเธอไปพบยูบาบา แล้วทำสัญญาจ้างแรงงานกัน เมื่อแรก ยูบาบาไม่ตกลงด้วย แต่ที่สุดก็ยินยอม โดยมีเงื่อนไขว่า เธอต้องเปลี่ยนชื่อเป็น เซ็น (ญี่ปุ่น : 千 ; โรมาจิ : Sen , ตัดมาจาก 千尋 (จิฮิโระ)) ภายหลัง ฮากุบอกจิฮิโระว่า ยูบาบาควบคุมทาสโดยทำให้ทาสลืมชื่อที่แท้จริงของตน ต่อเมื่อทาสลืมอดีตสนิทแล้ว ก็จะติดอยู่ในโลกของภูตชั่วนิรันดร์ เช่นเดียวกับเขาที่กลายเป็นทาสของยูบาบา เพราะลืมชื่อจริงของตนไปแล้ว จำได้แต่ว่า บางส่วนของชื่อคือ ฮากุ
ระหว่างทำงานที่โรงอาบน้ำในฐานะเป็นผู้ช่วยของรินนั้น จิฮิโระได้พบภูตผีปิศาจมากมาย ครั้งหนึ่ง เธอพบเจอผีตนหนึ่งสวมหน้ากากยืนตากฝนอยู่นอกอาคาร จึงเปิดประตูให้มันเข้ามาหลบฝน ต่อมา ภูตตนหนึ่ง มีร่างกายอันแล้วไปด้วยสิ่งโสโครกส่งกลิ่นคละคลุ้ง จนทุกคนเรียกว่า ภูตเหม็นฉึ่ง (stinky spirit) เข้าใช้บริการโรงอาบน้ำ ชาวโรงอาบน้ำรังเกียจมัน และไม่กล้าให้บริการ ยูบาบาจึงให้จิฮิโระรับผิดชอบ จิฮิโระทำความสะอาดภูตตนนี้จนเกลี้ยงเกลา แล้วพบว่า ที่จริงแล้วมันคือภูตแม่น้ำ (river spirit) ผู้เลื่องชื่อ มันพอใจที่เธอฟื้นฟูสุขอนามัยให้ และมอบ "ลูกกลอนอาเจียน" (emetic dumpling) ให้เป็นการตอบแทน
ต่อมา จิฮิโระทราบว่าฮากุเป็นมังกร และพบเขาถูกฝูงนกกระดาษชิกิงามิ (shikigami) ไล่ล่าทำร้าย ยูบาบาสั่งให้ฮากุไปขโมยตราประจำตัวของ เซนีบา (Zenība) น้องสาวฝาแฝดของตน เซนีบาจึงปลุกเสกนกพยนต์เข้าโจมตี และติดตามมาถึงโรงอาบน้ำ เซนีบาเปลี่ยนโบ (Bō) ทารกร่างมโหฬารซึ่งเป็นบุตรของยูบาบาให้เป็นหนู และเปลี่ยนอีกาของยูบาบาให้เป็นนกกระจิบ แล้วเรียกให้ฮากุส่งตราคืนมา โดยกล่าวว่า ใครที่ลักตราของนางมา จะต้องคำสาปให้มีอันเป็นไป
จิฮิโระเข้าช่วยเหลือฮากุที่บาดเจ็บไว้ และพากันร่วงหล่นลงสู่ห้องต้มน้ำ คะมะจี พนักงานต้มน้ำ ช่วยพยาบาลฮากุ และจิฮิโระให้ฮากุบริโภคลูกกลอนอาเจียนครึ่งลูก เพื่อให้สำรอกตราของเซนีบาที่ฮากุกลืนเข้าไประหว่างขโมยออกมา ฮากุรากตรานั้นออกมาพร้อมกับทากสีดำตัวหนึ่ง จิฮิโระจึงกระทืบทากดังกล่าวจนแหลกลาญ และกล่าวว่า จะนำตราไปคืนให้แก่เซนีบา เพื่อขอให้เซนีบาถอนคำสาปให้ฮากุ คะมะจีมอบตั๋วรถไฟไปสู่ที่พำนักของเซนีบาให้ โบซึ่งอยู่ในร่างหนูขอติดตามเธอไปด้วย
เวลานั้นเอง ผีสวมหน้ากากที่จิฮิโระเคยเรียกให้เข้ามาหลบฝนข้างในและซาบซึ้งน้ำใจของเธอได้ปรากฏตัวขึ้นเพื่อขอใช้บริการโรงอาบน้ำ มันกลืนคนงานคนหนึ่งลงท้องเพื่ออาศัยเสียงเขาพูด แล้วเรียกคนงานอื่น ๆ ให้ปรนเปรอมันด้วยอาหารจำนวนมาก แลกกลับทองคำจำนวนมาก มันบริโภคอาหารไม่หยุดหย่อนจนร่างกายพองโตอักโข และเริ่มกลืนกินคนงานด้วย ยูบาบาทราบเรื่องจึงเข้าระงับเหตุ นางพบว่าผีตนนี้คือ "ผีไร้หน้า" (No-Face) ที่เคยหมายหัวไว้ว่าห้ามเข้าใช้บริการ นางใช้อาคมต่อกรกับมัน แต่กลับทำให้มันรากท่วมนาง และพลุ่งพล่านอาละวาดทั่ว จิฮิโระจึงโยนลูกกลอนอาเจียนครึ่งที่เหลือให้มันกิน มันสำรอกทุกคนและทุกสิ่งจนสิ้น และกลับคืนสู่สภาพเดิมที่เป็นมิตร ผีไร้หน้าบอกจิฮิโระว่า มันเพียงต้องการเพื่อน เพราะมันไร้บ้านไร้ครอบครัว และขอติดตามจิฮิโระไปที่พำนักของเซนีบาด้วย
จิฮิโระและคณะนั่งรถไฟไปถึงบ้านของเซนีบา พวกเขาพบว่า แม้เป็นน้องสาวของยูบาบา แต่เซนีบามีจิตใจงาม นางต้อนรับพวกเขาอย่างดี และแถลงไขว่า ฮากุเป็นมังกรที่ต้องการเรียนเวทมนตร์ จึงสมัครไปอยู่กับยูบาบา แต่ถูกยูบาบาใช้เล่ห์กลทำให้ลืมชื่อและตกเป็นทาสไป เซนีบาบอกด้วยว่า คำสาปที่ผนึกไว้กับตรานั้นถูกทำลายลงแล้วด้วยความรักที่จิฮิโระมีต่อฮากุ ส่วนทากที่จิฮิโระกระทืบแหลกไปนั้นเป็นคุณไสยที่ยูบาบาใช้ผูกมัดฮากุไว้เป็นทาส เป็นเหตุให้ระหว่างนั้นฮากุฟื้นคืนสติ เขาพบว่า ยูบาบาโมโหโกรธเป็นอันมากที่โรงอาบน้ำพัง ซ้ำจิฮิโระยังหายไปอีก จึงสั่งให้เอาสุกรบิดามารดาของจิฮิโระไปปรุงเป็นอาหารเย็น เขาเข้าขัดขวางโดยแจ้งยูบาบาว่า ได้สังเกตหรือไม่ว่าของรักของหวงของนางหายไป ยูบาบาจึงสังเกตได้ว่า โบ ลูกรัก หายไป ฮากุบอกนางว่า โบไปพบเซนีบากับจิฮิโระ และเสนอว่า ถ้าเขานำพาโบกลับมาให้นาง ขอให้นางปลดปล่อยจิฮิโละพร้อมครอบครัวเป็นไท นางยินดี แต่เน้นย้ำว่า สัญญาระหว่างนางกับจิฮิโระจะสิ้นสุดลงต่อเมื่อจิฮิโระผ่านการทดสอบประการหนึ่ง ฮากุจึงกลับร่างเป็นมังกรโผไปรับจิฮิโระและคณะ ส่วนผีไร้หน้านั้นชอบใจจะอยู่กับเซนีบา
ระหว่างที่ขี่หลังมังกรฮากุกลับโรงอาบน้ำนั้น จิฮิโระนึกถึงถ้อยคำของฮากุที่ว่า เขาเคยพบเจอเธอเมื่อเธอยังเล็ก แล้วหวนระลึกได้ว่า เมื่อเด็กเธอเคยตกแม่น้ำโคฮากุขณะก้มลงเก็บรองเท้า และฮากุเป็นเทพารักษ์แม่น้ำโคฮากุที่ช่วยเธอไว้ ฮากุจึงจดจำได้ว่า ชื่อจริงของตนคือ "แม่น้ำโคฮากุ" และเป็นผลให้ฮากุเป็นอิสระจากยูบาบา ฮากุพาโบมาคืนให้แก่ยูบาบา ยูบาบาทดสอบจิฮิโระโดยให้เธอตอบว่า สุกรตัวใดในฝูงที่อยู่เบื้องหน้าเธอนี้คือบิดามารดาของเธอ จิฮิโระตอบได้ถูกต้องว่า บิดามารดาของตนมิได้อยู่ท่ามกลางสุกรเหล่านี้ สัญญาจ้างงานจึงสิ้นสุดลง ฮากุนำพาจิฮิโระมาสู่ทางเข้าสวนสนุก และให้ "สัญญาใจ" ว่าทั้งคู่ต้องได้พบกันอีก จิฮิโระได้พบบิดามารดาอีกครั้ง คนทั้งสองจดจำเรื่องราวในโลกของภูตมิได้เลย แล้วครอบครัวโองิโนะก็ลาสวนสนุกกลับสู่โลกที่เคยจากมา
ริง (ซ้าย, เท้าเอว), จิฮิโระ (กลาง, ชุดแดง) และแม่มดยูบาบา (ขวา) ณ โรงอาบน้ำ จิฮิโระ โอะงิโนะ (ญี่ปุ่น : 荻野 千尋 ; โรมาจิ : Ogino Chihiro ) - เด็กหญิงวัยสิบปี ซึ่งย้ายบ้านไปเมืองใหม่พร้อมครอบครัวอย่างไม่เต็มใจ และหลงเข้าไปในโลกของภูตโดยบังเอิญฮากุ (ญี่ปุ่น : ハク ; โรมาจิ : Haku ) หรือ เทพารักษ์แม่น้ำโคฮากุ (ญี่ปุ่น : ニギハヤミコハクヌシ ; โรมาจิ : Nigihayami Kohakunushi , ตามตัวอักษร: "อารักษ์แห่งแม่น้ำสีอำพันอันเชี่ยวกราก" (god of the swift amber river); อังกฤษ : Spirit of the Kohaku River ) - มีกำเนิดเป็นมังกร ปรากฏร่างเป็นเด็กชายวัยสิบสองปี[ 17] [ 18] ยูบาบา (ญี่ปุ่น : 湯婆婆 ; โรมาจิ : Yubāba , ตามตัวอักษร: "แม่เฒ่าอ่างน้ำ") - เป็นหญิงสูงวัยซึ่งเป็นแม่มด มีศีรษะและจมูกอันใหญ่โตผิดมนุษย์ มีนิสัยเจ้ากี้เจ้าการและวางอำนาจ แต่อ่อนโยนต่อ โบ ทารกร่างยักษ์ซึ่งเป็นบุตรของนาง นางเปิดโรงอาบน้ำซึ่งทำรายได้ให้แก่นางเป็นอันมากเซนีบา (ญี่ปุ่น : 銭婆 ; โรมาจิ : Zenība ) - เป็นน้องสาวฝาแฝดของยูบาบา รูปลักษณ์ไม่ผิดกันแม้สักน้อย แต่อุปนิสัยต่างกัน เซนีบาใจดี และใช้ชีวิตสมถะห่างไกลผู้คนคะมะจี (ญี่ปุ่น : 釜爺 ; โรมาจิ : Kamajī , ตามตัวอักษร: "ตาเฒ่าหม้อต้มน้ำ") - เป็นชายชรา มีแขนสามคู่ ทำหน้าที่ควบคุมห้องต้มน้ำ ณ โรงอาบน้ำของยูบาบา แขนทั้งหกนั้นยืดได้หดได้ตามใจปรารถนา ทำให้เขาเอื้อมถึงลิ้นชักซึ่งอยู่ง้ำหัวได้โดยอยู่กับที่ เขามีผีเขม่า (ญี่ปุ่น : ススワタリ ; โรมาจิ : Susuwatari ) กลุ่มหนึ่งช่วยขนถ่านหินเข้าเตาให้ผีไร้หน้า (ญี่ปุ่น : カオナシ ; โรมาจิ : Kaonashi ; อังกฤษ : No-Face ) - เป็นสัมภเวสีขี้อาย เร้นกายในเสื้อคลุมสีดำ และสวมหน้ากาก ปรกติไม่พูดไม่จา และมักแสดงออกโดยส่งเสียงฟืดฟาด แต่สุภาพ และสงบเสงี่ยม อย่างน้อยก็ก่อนมันอาละวาดที่โรงอาบน้ำของยูบาบา มันไร้ญาติขาดมิตรและเฝ้าตามจิฮิโระต้อย ๆ หลังจากเธอช่วยเหลือมัน มันดำรงชีพอยู่โดยอาศัยอารมณ์ความรู้สึกของผู้คนรอบข้าง โดยเฉพาะอารมณ์พึงพอใจเมื่อได้รับของกำนัลริน (ญี่ปุ่น : リン ; โรมาจิ : Rin ; อังกฤษ : Lin ) - เป็นภูตสาว มีกำเนิดเป็นตัวเซเบิล (sable)[ 19] โบ (ญี่ปุ่น : 坊 ; โรมาจิ : Bō ; อังกฤษ : Boh ) - เป็นบุตรชายของยูบาบา และเป็นหลานของเซนีบา แม้เป็นทารก แต่มีร่างกายมโหฬารเป็นสองเท่าของยูบาบา เขาแข็งแรง ถูกยูบาบาตามใจจนเคยตัว และมักทำอันตรายเมื่อไม่ได้ดังประสงค์อากิโอะ โองิโนะ (ญี่ปุ่น : 荻野 明夫 ; โรมาจิ : Ogino Akio ) - บิดาของจิฮิโระยูโกะ โองิโนะ (ญี่ปุ่น : 荻野 悠子 ; โรมาจิ : Ogino Yūko ) - มารดาของจิฮิโระเทพแม่น้ำ (ญี่ปุ่น : 川の神 ; โรมาจิ : Kawa no Kami ; อังกฤษ : River Spirit ) - เป็นเทพ ผู้มากด้วยฤทธิ์และกิตติศัพท์ตนหนึ่ง มันอาศัยอยู่ในแม่น้ำที่ปนเปื้อนมลพิษและสิ่งโสโครก จนร่างกายสกปรกและมีดินโคลนพอกพูนส่งกลิ่นเหม็นเน่า มันเข้าใช้บริการโรงอาบน้ำ แต่ทุกคนขยะแขยงและเรียกมันว่า "ภูตเหม็นฉึ่ง" (stinky spirit)
แก่นสารของ มิติวิญญาณมหัศจรรย์ นั้นอยู่ที่จิฮิโระ ตัวนางของเรื่อง และการเดินทางในโรงอาบน้ำภูตผีปิศาจอันเหนือความคาดหมายของเธอ จิฮิโระจำต้องเผชิญสิ่งอัศจรรย์พันลึกทั้งที่เป็นเพียงเด็ก เธอจึงเสมือนถูกแยกจากสรรพสิ่งที่เคยเรียนรู้มาโดยสิ้นเชิง และต้องหาหนทางกลับสู่ความเป็นจริงที่จากมา ประสบการณ์ที่จิฮิโระได้รับมาในโลกคู่ขนาน ซึ่งมักได้รับการเปรียบเทียบกับวรรณกรรมเรื่อง อลิซผจญภัยในแดนมหัศจรรย์ (Alice's Adventures in Wonderland)ลิวอิส แคร์รอล (Lewis Carroll) นั้น สื่อว่าเธอได้ก้าวข้ามความเป็นเด็กและเติบโตเป็นผู้ใหญ่[ 20]
เรื่องราวแบบฉบับดั้งเดิมที่ว่าด้วยการเดินทางจากโลกหนึ่งไปอีกโลกหนึ่งนั้น ย่อมบ่งบอกว่าจิฮิโระกำลังก้ำกึ่งอยู่ระหว่างสิ่งสองสิ่ง คือ ความเป็นเด็ก และความเป็นผู้ใหญ่ คำ "คะมิกะกุชิ" (神隠し) ในชื่อภาษาญี่ปุ่นของภาพยนตร์ ซึ่งมีความหมายตามตัวอักษรว่า "ถูกเทวดาซ่อนไว้" (หรือ "ถูกผีอุ้มไป") กับทั้งคติชาวบ้านอันเป็นองค์ประกอบของเรื่องนั้น เป็นเครื่องยืนยันว่า "ที่ว่า 'ถูกผีอุ้มไป' นั้น คือว่า ถูกสังคมหมางเหมินประหนึ่งตายไปแล้วในโลกนี้ และการได้กลับมายังโลกนี้อีกหลังถูกผีอุ้มไปนั้น คือว่า ได้รับการยอมรับจากสังคมอีกครั้ง"[ 21]
แม่มดยูบาบาคล้ายคลึงกับ นายสารถี (Coachman) จากเรื่อง ปิน็อกกีโอ (Pinocchio)[ 20] พิธีกรรมเปลี่ยนผ่าน (rite of passage) และในเนื้อเรื่องแบบสูตรเดียว (monomyth) นอกจากนี้ เพื่อฟื้นความทรงจำเกี่ยวกับอดีตกาล และเพื่อให้ตนดำเนินต่อเนื่องไปกับอดีต จิฮิโระจำจะต้องสร้างอัตลักษณ์ใหม่ให้ตนเองด้วย[ 20]
แม้ผิวเผินอาจมองว่า มิติวิญญาณมหัศจรรย์ ดำเนินเรื่องแนว "เรียนรู้เติบโต" แต่ภาพยนตร์เรื่องนี้ยังแฝงการแสดงความคิดเห็นเชิงวิพากษ์สังคมญี่ปุ่นในเรื่องความขัดแย้งระหว่างคนต่างรุ่น, การที่สังคมส่วนมากพยายามละลายวัฒนธรรมประเพณีแบบดั้งเดิม และการทำลายสิ่งแวดล้อมด้วย[ 22] สาวน้อย แรกเริ่ม จึง "อาจมองได้ว่า [เธอ] เป็นอุปลักษณ์ ของสังคมญี่ปุ่น ที่ในช่วงสิบปีหลัง ๆ นี้ ชักลืมเลือนและละเลยคุณธรรมและกรอบอุดมการณ์ยุคหลังสงครามไปกันมาก"[ 23] [ 24]
ตอนต้นเรื่อง จิฮิโระเดินทางผ่านสวนสนุกร้าง อันส่อสำแดงถึงภาวะเศรษฐกิจฟองสบู่ แตกกระจุยในญี่ปุ่น และผ่านบิดามารดาของตนที่ปล่อยใจปล่อยกายไปตามอำนาจบัตรเครดิตจนกลายร่างเป็นสุกรนั้น ก็เพื่อบรรลุโลกมายาของโรงอาบน้ำ อันแล้วไปด้วยวัฒนธรรมประเพณีตลอดจนคตินิทานต่าง ๆ ทว่า "โรงอาบน้ำภูตผีปิศาจเองก็เอาแน่เอานอนมิได้ และมีด้านมืดของมัน...[เพราะ] มิยาซากิไม่ไร้เดียงสาถึงขนาดสร้างอดีตภูมิหรืออสุรภูมิให้มีลักษณะบรรเจิดเลิศล้ำถ่ายเดียว"[ 25] [ 23] [ 26]
แม้การเดินทางและเปลี่ยนแปลงของจิฮิโระจะแสดงภาพ "วัฒนธรรมฟื้นตัวตามแบบฉบับดังเดิม อาทิ มีการตระหนักค่า การกำหนดตัวตนอันสมบูรณ์ การชำระจิตวิญญาณ และการเสียสละ" ทว่า โรงอาบน้ำอันวิจิตรภายใต้ฉากหลังที่สลัวเสมอนั้น เตือนให้ผู้ชมจำไว้ให้มั่นว่า ชีวิตจริงหาได้ง่ายดายไม่ ดังมีข้อความว่า "โรงอาบน้ำซึ่งพร้อมด้วยแสงสีรื่นเริงบันเทิงใจ แต่ขณะเดียวกันก็มากด้วยความสับสนอลหม่าน ชี้ว่า ภัยอันคุกคามคนทั้งหลายนั้นหาได้มีมาแต่ภายนอกไม่"[ 23]
ผมสร้างนางเอกที่เป็นเด็กหญิงธรรมดา เด็กที่ผู้ชมสามารถเห็นอกเห็นใจได้ มันไม่ใช่เรื่องที่ตัวละครเติบโตขึ้นแต่เป็นเรื่องที่ตัวละครนำสิ่งที่ตนเองมีอยู่ออกมาใช้ภายใต้เงื่อนไขของสภาวะรอบข้าง ผมต้องการให้เพื่อนตัวน้อยของผมใช้ชีวิตอย่างนั้นและผมก็คิดว่าพวกเขาก็มีความปรารถนาเช่นเดียวกัน
— ฮายาโอะ มิยาซากิ[ 27]
ทุกฤดูร้อนผู้กำกับมิยาซากิจะใช้เวลาพักผ่อนบนภูเขากับครอบครัวและเพื่อน แนวคิดของเรื่อง มิติวิญญาณมหัศจรรย์ เกิดจากความปรารถนาของมิยาซากิที่ต้องการสร้างภาพยนตร์ให้กับเด็กหญิงตัวน้อยที่มาพักผ่อนกับเขาด้วย มิยาซากิเคยกำกับภาพยนตร์อย่าง โทโทโร่เพื่อนรัก แม่มดน้อยกิกิ shōjo manga เช่น Nakayoshi Ribon [ 27]
ฮายาโอะ มิยาซากิ ผู้เขียนเรื่องและกำกับภาพยนตร์มิยาซากิต้องการสร้างภาพยนตร์ใหม่มานานแล้ว ก่อนหน้านี้เขาได้เขียนข้อเสนอโครงการถึงสองโครงการ แต่ก็ถูกปฏิเสธ โครงการแรกมาจากหนังสือ Kirino Mukouno Fushigina Machi และโครงการที่สองเกี่ยวกับนางเอกที่เป็นวัยรุ่น โครงการซึ่งได้รับการอนุมัติกลายมาเป็น Spirited Away ในที่สุด ทั้งสามเรื่องที่มิยาซากิเสนอเกี่ยวข้องกับโรงอาบน้ำซึ่งเขาได้รับแรงบันดาลใจมาจากบ้านเกิด มิยาซากิคิดว่าโรงอาบน้ำเป็นสถานที่ลึกลับ มีประตูเล็ก ๆ อยู่ถัดจากอ่างน้ำในโรงอาบน้ำ มิยาซากิอยากรู้อยากเห็นว่ามีอะไรอยู่หลังประตูบานนั้น เขาแต่งเรื่องหลายเรื่องเกี่ยวกับประตูและหนึ่งในเรื่องเหล่านั้นเป็นแรงบันดาลใจของ มิติวิญญาณมหัศจรรย์ [ 27]
ภาพยนตร์นี้เข้าสู่ขั้นตอนการผลิตใน พ.ศ. 2543 ด้วยงบประมาณ 1.9 พันล้านเยน ในภาพยนตร์เรื่องก่อนหน้าของเขา Princess Mononoke 3D มากขึ้น แต่ก็จำกัดการใช้งานอยู่ในขอบเขตที่ไม่ให้เทคโนโลยีขโมยจุดเด่นของเรื่องไป ตัวละครส่วนใหญ่ยังวาดด้วยมือโดยมีมิยาซากิคอยกำกับดูแล[ 2] [ 27]
The Takahashi Korekiyo residence in the Edo-Tokyo Open Air Architectural Museum เป็นแรงบันดาลใจของมิยาซากิ มิยาซากิได้ต้นแบบของตึกในโลกวิญญาณบางส่วนมาจาก Edo-Tokyo Open Air Architectural Museum ใน Koganei, Tokyo ประเทศญี่ปุ่น มิยาซากิเข้าชมพิพิธภัณฑ์ดังกล่าวบ่อยๆ ระหว่างที่เขากำลังสร้างภาพยนตร์ มิยาซากิมีความสนใจในดึกรามบ้านช่องแบบ Pseudo-Western style จากยุคเมจิในพิพิธภัณฑ์ดังกล่าว บรรยากาศที่พิพิธภัณฑ์ทำให้มิยาซากิหวนคำนึงถึงอดีต "โดยเฉพาะเวลาที่ผมยืนอยู่คนเดียวในเวลาเย็น ใกล้เวลาปิด และดวงอาทิตย์กำลังจะลับฟ้า – นำตาซึมออกมาจากตาของผม"[ 27] Jiufen และ Jinguashi ในไต้หวัน ทั้งสองเมืองมีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบเมจิเพราะสร้างในช่วงที่ไต้หวันเป็นเมืองขึ้นของญี่ปุ่น[ต้องการอ้างอิง
เดเวห์ เชส ให้เสียงจิฮิโระในภาพยนตร์ฉบับภาษาอังกฤษพิกซาร์แอนิเมชันสตูดิโอส์ ทำเสียงภาษาอังกฤษให้กับภาพยนตร์ มิติวิญญาณมหัศจรรย์ ภายใต้การกำกับดูแลของ John Lasseter Lasseter เป็นแฟนตัวยงของมิยาซากิ เขาและทีมงานมักจะนั่งดูงานของมิยาซากิเมื่อพบปัญหาในการแปลเรื่อง มีการฉายภาพยนตร์Spirited Away ครั้งแรกในสหรัฐเมริกาที่ Pixar's screening room หลักจากได้ชมภาพยนตร์ Lasseter ก็ตื่นเต้นดีใจมาก คนของดิสนีย์จึงชักชวนให้ Lasseter ทำภาพยนตร์เรื่องนี้เป็นภาษาอังกฤษให้ชาวอเมริกันได้ชม แม้จะมีงานรัดตัวแต่ Lasseter ก็รับคำกำกับดูแลงานนี้ หลังจากนั้นทีมงานคนสำคัญอื่นก็ทยอยเข้าร่วมโครงการ อาทิเช่น Kirk Wise (โฉมงามกับเจ้าชายอสูร Kirk Wise และ Donald W. Ernst (Aladdin Spirited Away ตามลำดับ[ 28]
ผู้พากย์เสียงภาพยนตร์ประกอบไปด้วย เดเวห์ เชส , Susan Egan , David Ogden Stiers และ John Ratzenberger (เป็น "good luck charm" ของ John Lasseter) ด้วยความสามารถของผู้พากษ์เสียงและทีมงานข่าวการจัดทำภาพยนตร์ภาคภาษาอังกฤษก็กระจายไปในอินเทอร์เน็ต แต่ก็ยังไม่ครึกโครมนัก Pixar ผลักดันภาพยนตร์เรื่องนี้ให้ออกฉายในฤดูใบไม้ร่วง แต่พบว่า Spirited Away ถูกซ่อนไว้ในมุมเล็กๆ ของ Disney.com ขณะที่หน้าเว็บของภาพยนตร์อย่าง Signs แสดงอย่างชัดเจนจากหน้าหลัก สำหรับ Spirited Away มีเฉพาะผู้ที่อยากรู้อยากเห็นเท่านั้นที่จะหามันพบ[ 28]
Spirited Away เข้าฉายในประเทศญี่ปุ่น เมื่อเดือน กรกฎาคม พ.ศ. 2544 มีผู้ชมราว 23 ล้านคน และทำรายได้ไปถึง 3 หมื่นล้านเยน (ประมาณ 250 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ทำให้กลายเป็นภาพยนตร์ที่ทำกำไรสูงสุดในประวัติศาสตร์ของญี่ปุ่น และเป็นภาพยนตร์เรื่องแรกที่กวาดรายได้ทั่วโลกถึง 200 ล้านดอลลาร์สหรัฐก่อนการฉายในสหรัฐในปี พ.ศ. 2545
ภาพยนตร์เรื่องนี้เข้าฉายในสหรัฐในวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2545 และทำรายได้มากกว่า 10 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ทำเป็นภาคภาษาอังกฤษโดย วอลท์ดิสนีย์ พิคเจอร์ ภายใต้การดูแลของ John Lasseter แห่งพิกซาร์
ถูกจัดจำหน่ายในรูปแบบดีวีดีในแถบอเมริกาเหนือโดยบัวนาวิสตา ดิสตริบิวชัน ของดิสนีย์ ในวันที่ 15 เมษายน พ.ศ. 2546 เมื่อภาพยนตร์ได้รางวัลออสการ์ช่วยกระตุ้นความสนใจจนสร้างยอดขายที่ดีเยี่ยม และส่งผลไปถึงภาพยนตร์เรื่องอื่นของมิยาซากิ อย่าง ลาพิวต้า พลิกตำนานเหนือเวหา แม่มดน้อยกิกิ มหาสงครามหุบเขาแห่งสายลม
ดีวีดีถูกจัดจำหน่ายในสหราชอาณาจักร ในวันที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2547 สำหรับในประเทศไทยใช้ชื่อในดีวีดีว่า "มิติวิญญาณมหัศจรรย์" [ 29]
Spirited Away เป็นที่ชื่นชอบของนักวิจารณ์ทั่วไปถึง 155 คนใน Rotten Tomatoes ภาพยนตร์เรื่องนี้จัดเป็นภาพยนตร์อนิเมะชันที่ดีที่สุดในอันดับที่สิบสาม โดยได้คะแนน 97% ในเว็บดังกล่าว[ 30] IGN .[ 31] Empire magazine's [ 32]
ภาพยนตร์ชุดดังกล่าวได้จัดฉายในอเมริกาเหนือ โดย Buena Vista Distribution ของดิสนีย์ในรูปแบบDVD และ VHS เมื่อวันที่ 15 เมษายน พ.ศ. 2545 ซึ่งผลของรางวัลออสการ์ทำให้จำหน่ายได้ดี[ 33] Spirited Away มักจะถูกจำหน่ายและทำตลาดพร้อมกับภาพยนตร์เรื่องอื่นของมิยาซากิ เช่น ลาพิวต้า พลิกตำนานเหนือเวหา แม่มดน้อยกิกิ มหาสงครามหุบเขาแห่งสายลม
เพลงปิด (ญี่ปุ่น : "Always With Me" ; โรมาจิ : いつも何度でも ; ทับศัพท์ : Itsumo Nandodemo; literally, "Always, No Matter How Many Times") ประพันธ์และขับร้องโดย Youmi Kimura นักประพันธ์และ lyre -player จากโอซากา เนื้อเพลงแต่โดยWakako Kaku เพื่อนของคิมุระ
นอกจากซาวด์แทรคต้นฉบับของภาพยนตร์ ยังมี image album ซึ่งประกอบด้วย 10 เพลง
(ญี่ปุ่น : Ano Hi no Kawa e ; โรมาจิ : あの日の川へ ; ทับศัพท์ : lit. To that Days' River) by Umi (3:54)
(ญี่ปุ่น : Yoru ga Kuru ; โรมาจิ : 夜が来る ; ทับศัพท์ : lit. Night is Coming) by Joe Hisaishi (4:25)
(ญี่ปุ่น : Kamigami-sama ; โรมาจิ : 神々さま ; ทับศัพท์ : lit. Gods) by Shizuru Otaka (3:55)
(ญี่ปุ่น : Yuya ; โรมาจิ : 油屋 ; ทับศัพท์ : lit. Bathhouse) by Tsunehiko Kamijō (3:56)
(ญี่ปุ่น : Fushigi no Kuni no Jyūnin ; โรมาจิ : 不思議の国の住人 ; ทับศัพท์ : lit. The People in Wonderland) by Joe Hisaishi (3:20)
(ญี่ปุ่น : Samishii samishii ; โรมาจิ : さみしいさみしい ; ทับศัพท์ : lit. Lonely lonely) by Monsieur Kamayatsu (3:41)
(ญี่ปุ่น : Solitude ; โรมาจิ : ソリチュード ; ทับศัพท์ : Sorichūdo) by Rieko Suzuki and Hiroshi Kondo (3:49)
(ญี่ปุ่น : Umi ; โรมาจิ : 海 ; ทับศัพท์ : lit. The Sea) by Joe Hisaishi (3:22)
(ญี่ปุ่น : Shiroi Ryū ; โรมาจิ : 白い竜 ; ทับศัพท์ : lit. White Dragon) by Rikki (3:33)
(ญี่ปุ่น : Chihiro no Waltz ; โรมาจิ : 千尋のワルツ ; ทับศัพท์ : Chihiro no Warutsu; Chihiro's Waltz) by Joe Hisaishi (3:20)
รางวัล Best Animated Feature (ฮายาโอะ มิยาซากิ) จากเวทีรางวัลออสการ์ ครั้งที่ 75
รางวัล Annie Awards ปี 2003
รางวัล Outstanding Achievement in an Animated Theatrical Feature
รางวัล Outstanding Direction in an Animated Feature Production (ฮายาโอะ มิยาซากิ )
รางวัล Outstanding Music in an Animated Feature Production (โจ ฮิไซชิ )
รางวัล Outstanding Writing in an Animated Feature Production (ฮายาโอะ มิยาซากิ )
รางวัล Golden Bear (ฮายาโอะ มิยาซากิ) จาก Berlin International Film Festival ปี 2002
รางวัล Best Film (ฮายาโอะ มิยาซากิ) จาก Blue Ribbon Awards ปี 2002
รางวัล Special Commendation จาก Boston Society of Film Critics Awards ปี 2002
รางวัล Best Animated Feature จาก Broadcast Film Critics Association Awards ปี 2003
รางวัล Best Animated Film จาก Dallas-Fort Worth Film Critics Association Awards ปี 2003
รางวัล Best Animated Feature จาก Florida Film Critics Circle Awards ครั้งที่ 7
รางวัล Best Asian Film จาก Hong Kong Film Awards ปี 2002
รางวัล Best Film จาก Japanese Academy Awards ปี 2001
รางวัล Best Animation จาก Los Angeles Film Critics Association Awards ปี 2002
รางวัล Best Animated Feature จาก National Board of Review Awards ปี 2002
รางวัล Best Animated Film จาก New York Film Critics Circle Awards ปี 2002
รางวัล Best Animated Feature จาก Online Film Critics Society Awards ครั้งที่ 6
รางวัล Audience Award; Best Narrative Feature (ฮายาโอะ มิยาซากิ) จากซานฟรานซิสโก อินเตอร์เนชั่นแนลฟิล์มเฟสติวอล ปี 2002
รางวัล Best Motion Picture, Animated or Mixed Media จาก Satellite Awards ปี 2003
รางวัล Best Animated Film จากแซทเทิร์นอะวอร์ดส ปี 2003 Spirited Away เป็นภาพยนตร์อนิเมะเรื่องแรกที่คว้ารางวัลออสการ์ นอกจากนี้ ยังเป็นแอนิเมชันเรื่องแรกที่คว้ารางวัลโกลเดนแบร์ ในเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติเบอร์ลิน
↑ 1.0 1.1 การทำเงินในบ็อกซ์ออฟฟิศทั่วโลกของ มิติวิญญาณมหัศจรรย์ :
ช่วงฉายครั้งแรกรวมถึงฉายซ้ำจนถึงสตูดิโอจิบลิเฟสต์ 2020 – US$ 395,580,000¥ 47,030,975,000[ 4]
ฉายซ้ำในสเปนเมื่อ ค.ศ. 2021 – € 186,772[ 5] US$ 222,070[ 6]
↑ "Spirited Away (PG)" . British Board of Film Classification เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 28 มกราคม 2015. สืบค้นเมื่อ 23 มกราคม 2015 .↑ 2.0 2.1 The Making of Hayao Miyazaki's "Spirited Away" – Part 1 เก็บถาวร 12 มีนาคม 2009 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน . Jimhillmedia.com.↑ Herskovitz, Jon (15 December 1999). " . Variety . เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2020. สืบค้นเมื่อ 24 February 2020 . ↑ Harding, Daryl. "Demon Slayer: Mugen Train Overtakes Your Name to Become 2nd Highest-Grossing Anime Film of All Time Worldwide" . Crunchyroll (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 15 February 2021. สืบค้นเมื่อ 15 February 2021 . ↑ España, Taquilla (24 May 2021). "El viaje de Chihiro" . TAQUILLA ESPAÑA (ภาษาสเปนแบบยุโรป). เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 July 2021. สืบค้นเมื่อ 2 July 2021 . ↑ "Spirited Away 2021 Re-release (Spain)" . Box Office Mojo . เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 July 2021. สืบค้นเมื่อ 30 June 2021 .↑ Boyd, James W. and Tetsuya Nishimura. [2004] 2016. "Shinto Perspectives in Miyazaki's Anime Film 'Spirited Away' (PDF) เก็บถาวร 20 กรกฎาคม 2020 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ." Journal of Religion & Film
↑ "Sen To Chihiro No Kamikakushi เก็บถาวร 4 ธันวาคม 2012 ที่ archive.today ". http://www.bcdb.com เก็บถาวร 4 ธันวาคม 2012 ที่ archive.today , 13 May 2012
↑ Sunada, Mami (Director) (16 November 2013). 夢と狂気の王国 The Kingdom of Dreams and Madness ] (Documentary) (ภาษาญี่ปุ่น). Tokyo: Studio Ghibli. เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 7 July 2014. สืบค้นเมื่อ 12 July 2014 . ↑ "15 Fascinating Facts About Spirited Away" . mentalfloss.com (ภาษาอังกฤษ). 30 March 2016. เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 22 May 2019. สืบค้นเมื่อ 16 May 2019 .↑ Turan, Kenneth (20 September 2002). "Under the Spell of 'Spirited Away' . Los Angeles Times เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 19 June 2012. สืบค้นเมื่อ 20 July 2012 . ↑ "Spirited Away (2002)" . Metacritic CBS Interactive . เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 14 June 2019. สืบค้นเมื่อ 24 June 2019 .↑ Pineda, Rafael Antonio (13 December 2020). "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba Film Is 1st Since Spirited Away to Earn 30 Billion Yen" . Anime News Network เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 15 December 2020. สืบค้นเมื่อ 15 December 2020 . ↑ Harding, Daryl. "Toho Updates Spirited Away Lifetime Japanese Box Office Gross as Demon Slayer: Mugen Train Inches Closer to #1" . Crunchyroll (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 3 February 2021. สืบค้นเมื่อ 15 December 2020 . ↑ "Demon Slayer Overtakes Spirited Away as Japan's Highest Grossing Film Ever" . ScreenRant (ภาษาอังกฤษ). 29 December 2020. เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 14 July 2023. สืบค้นเมื่อ 14 July 2023 .↑ "The 75th Academy Awards (2003)" . Academy of Motion Picture Arts and Sciences เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 28 November 2017. สืบค้นเมื่อ 1 December 2017 .↑ Hayao Miyazaki (2008). The Art of Miyazaki's Spirited Away . Studio Ghibli Library. Viz Media . p. 84. ISBN 1569317771 ↑ Miyazaki's Spirited Away Picture Book . Viz Media . 2008. p. 116,152. ISBN 1569317968 ↑ Hayao Miyazaki (2008). The Art of Miyazaki's Spirited Away . Studio Ghibli Library. Viz Media . p. 120. ISBN 1569317771 ↑ 20.0 20.1 20.2 Satoshi, Ando. "Regaining Continuity with the Past: Spirited Away and Alice's Adventures in Wonderland." Bookbird 46.1: 23–29. Project MUSE. 11 Feb. 2009 [1] .
↑ Reider, Noriko T. "Spirited Away: Film of the Fantastic and Evolving Japanese Folk Symbols." Film Criticism 29.3: 4–27. Academic OneFile. Gale. 11 Feb. 2009 [2] .
↑ Napier, Susan J. "Matter Out of Place: Carnival, Containment and Cultural Recovery in Miyazaki's Spirited Away." Journal of Japanese Studies 32.2: 287–310. Project MUSE. 11 Feb. 2009 [3] .↑ 23.0 23.1 23.2 Napier, Susan J. "Matter Out of Place: Carnival, Containment and Cultural Recovery in Miyazaki's Spirited Away." Journal of Japanese Studies 32.2: 287–310. Project MUSE. 11 Feb. 2009 [4] .
↑ Mes, Tom (2002-01-07). "Hayao Miyazaki Interview" . Midnight Eye . สืบค้นเมื่อ 2009-08-01 . ↑ Thrupkaew, Noy. "Animation Sensation: Why Japan's Magical Spirited Away Plays Well Anywhere." American Prospect 13.19: 32–33. Academic OneFile. Gale. 11 Feb. 2009 [5] .
↑ Harris, Timothy. "Seized by the Gods." Quadrant 47.9: 64–67. Academic OneFile. Gale. 11 Feb. 2009 [6] .
↑ 27.0 27.1 27.2 27.3 27.4 http://www.nausicaa.net/miyazaki/interviews/sen.html ↑ 28.0 28.1 "สำเนาที่เก็บถาวร" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2009-03-17. สืบค้นเมื่อ 2011-02-20 .↑ "สำเนาที่เก็บถาวร" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2011-02-05. สืบค้นเมื่อ 2011-02-26 .↑ "Best Animated Films - Spirited Away)" . Rotten Tomatoes . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2012-12-27. สืบค้นเมื่อ May 6, 2010 .↑ "The Top 25 Animated Movies of All-Time" . IGN Entertainment . สืบค้นเมื่อ May 6, 2010 .↑ "The 100 Best Films of World Cinema – 10. Spirited Away" . Empire . เก็บ จากแหล่งเดิมเมื่อ 18 October 2012.↑ Reid, Calvin (April 28, 2003). " . Publisher's Weekly.
บุคคล
ภาพยนตร์
วิดีโอเกม ผลงานอื่น บทความที่เกี่ยวข้อง
รางวัลโตเกียวอนิเมะ สาขาแอนิเมชันแห่งปี
ภาพยนตร์อนิเมะ อนิเมะโทรทัศน์
