ภาษาครีโอลกาบูเวร์ดี (ครีโอลกาบูเวร์ดี : kabuverdianu ;โปรตุเกส : Crioulo cabo-verdiano ;อังกฤษ : Cape Verdean Creole ) เป็นภาษาครีโอล ที่ได้รับอิทธิพลส่วนใหญ่จากภาษาโปรตุเกส โดยภาษานี้เป็นภาษาแม่ของชาวกาบูเวร์ดี เกือบทุกคน และเป็นภาษาที่สองของชาวกาบูเวร์ดีผลัดถิ่น[ 1]
ภาษาครีโอลกาบูเวร์ดีเป็นภาษาที่มีความสำคัญในการศึกษาด้านภาษาครีโอล เนื่องจากเป็นภาษากลุ่มครีโอลที่เก่าที่สุดที่ยังมีคนใช้อยู่[ 5]
ชื่ออย่างเป็นทางการของภาษานี้คือ ภาษาครีโอลกาบูเวร์ดี (kabuverdianu) แต่ในชีวิตประจำวันผู้ใช้ภาษาจะเรียกภาษานี้ว่า "ครีโอล" (kriolu/kriol)
ความเป็นมาของภาษานี้ค่อนค่างจะหาได้ยาก เนื่องจากมีเอกสารที่บันทึกไว้น้อย และการเนรเทศในช่วงกาบูเวร์ดีของโปรตุเกส
ในปัจจุบันนี้มีสามทฤษฎีที่บ่งบอกถึงความเป็นความเป็นมาของภาษาครีโอลกาบูเวร์ดี[ 6] ชาวโปรตุเกส ที่ทำให้ภาษานี้เรียบง่ายมากขึ้นเพื่อให้สะดวกต่อการใช้ของทาสชาวแอฟริกันที่ถูกปลดปล่อย แต่มีการโต้แย้งว่าทาสชาวแอฟริกันที่ถูกปลดปล่อยนั้นได้สร้างภาษานี้ขึ้นโดยใช้หลักไวยากรณ์ของภาษาในแอฟริกาตะวันตก แต่ใช้คำศัพท์ภาษาโปรตุเกสแทนภาษาดั้งเดิม ส่วนอีกทฤษฎีหนึ่งเชื่อว่าภาษานี้เกิดขึ้นจากธรรมชาติ ไม่ใช่ทาสที่ถูกปลดปล่อยแต่เป็นชาวเกาะ ที่สร้างขึ้นมาโดยใช้หลักไวยากรณ์พื้นฐานในภาษามนุษย์
จากข้อมูลที่โยงเรื่องการตั้งถิ่นฐานบนหมู่เกาะเข้ากับหลักการทางภาษาศาสตร์ จึงทำให้พอคาดเดาการเผยแพร่ของภาษาครีโอลกาบูเวร์ดีได้ เป็นสามระยะได้ดังนี้[ 7]
ระยะแรกเกาะซานติอาโก ถูกครอบครอง (ช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ 15) ตามด้วยเกาะโฟกู (ปลายศตวรรษที่ 16)
ระยะที่สองเกาะเซานิโกเลา ถูกครอบครอง (ส่วนมากในครึ่งหลังของศตวรรษที่ 17) ตามด้วยเกาะซันโตอันเตา (ส่วนมากในครึ่งหลังของศตวรรษที่ 17)
ระยะที่สามเกาะที่เหลือถูกยึดโดยชาวเกาะก่อนหน้า เกาะบราวา ถูกควบคุมโดยชาวเกาะโฟกู (ส่วนมากในต้นศตวรรษที่ 18) ตามด้วยเกาะบัววิชตา โดยชาวเกาะเซานิโกเลากับซานติอาโก (ส่วนมากในช่วงครึ่งแรกของศตวรรษที่ 18), เกาะเซาวิเซงชี โดยชาวเกาะซันโตอันเตากับเซานิโกเลา (ส่วนมากในศตวรรษที่ 19) และเกาะซัล โดยชาวเกาะเซานิโกเลากับบัววิชตา (ส่วนมากในศตวรรษที่ 19)
ถึงแม้ภาษาคริโอลกาบูเวร์ดีจะเป็นภาษาแม่ ของชาวกาบูเวร์ดีแทบทุกคน ภาษาโปรตุเกส ก็ยังเป็นภาษาราชการของประเทศ และก็ยังได้ใช้ภาษาโปรตุเกสในชีวิตประจำวัน เช่น (การใช้ในราชการ โรงเรียน การต่างประเทศ ฯลฯ) จึงทำให้ภาษาคริโอลกาบูเวร์ดีอยู่ในสถานะทวิภาษณ์
ป้ายในภาษาครีโอลกาบูเวร์ดี ระบบการเขียนระบบเดียวที่ได้รับการรับรองจากทางการ เรียกว่า แบบรวมอักษรการเขียนภาษาครีโอลกาบูเวร์ดี (โปรตุเกส : Alfabeto Unificado para a Escrita da Língua Cabo-verdiana ) หรือ ALUPEC[ 8]
คำศัพท์ในภาษาคริโอลกาบูเวร์ดีประกอบไปด้วยคำภาษาโปรตุเกสประมาณ 90-95% ส่วนคำที่เหลือมาจากภาษาอื่นเช่นภาษาในแอฟริกาตะวันตก ภาษาอังกฤษ ,ภาษาฝรั่งเศส และภาษาละติน
ตัวอย่างวลีในภาษาคริโอลกาบูเวร์ดี[ 9]
Olá, Oi สวัสดี (ทักทายทั่วไป)
Modi bu sta? คุณสบายดีไหม
Moki bu tchoma? คุณชื่ออะไร
Nha nomi e ...
ฉันชื่อว่า...
