พระยาเสนาะดุริยางค์ (แช่ม สุนทรวาทิน)

พระยาเสนาะดุริยางค์ (แช่ม สุนทรวาทิน)
เกิด	สิงหาคม พ.ศ. 2409
ถึงแก่กรรม	31 มกราคม พ.ศ. 2492 (82 ปี)
บุตร	คุณเลียบ บุณยรัตพันธุ์ คุณเลื่อน ผลาสินธุ์ คุณเชื้อ สุนทรวาทิน คุณเจริญใจ สุนทรวาทิน คุณช้า สุนทรวาทิน คุณเชื่อง สุนทรวาทิน

พระยาเสนาะดุริยางค์ (แช่ม สุนทรวาทิน) (สิงหาคม 2409 - 31 มกราคม พ.ศ. 2492) เป็นนักดนตรีไทยในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

ประวัติ

พระยาเสนาะดุริยางค์ เกิดเมื่อเดือน สิงหาคม พ.ศ. 2409 เป็นบุตรคนโตของช้อย และไผ่ สุนทรวาทิน ได้ฝึกฝนวิชาดนตรีจากช้อยผู้เป็นบิดา จนมีความแตกฉาน ครูช้อยฯ เป็นคนตาบอดตั้งแต่เด็ก แต่มีความสามารถในทางดนตรีในระดับบรมครู บ้านครูช้อยเกิดไฟไหม้ สมภารแสง พรหมโชติ วัดน้อยทองอยู่ ได้อุปการะครูช้อยฯ และครอบครัวโดยให้สร้างบ้านหลังวัดน้อยทองอยู่ และสมภารแสงฯก็สนับสนุนดนตรีไทยของครูช้อยมาโดยตลอด ต่อมาเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร) ได้ขอตัวมาเป็นนักดนตรีในวงปี่พาทย์ของท่าน ท่านเข้ารับราชการ เมื่อ พ.ศ. 2422 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “ขุนเสนาะดุริยางค์” ในวันที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2446 ตำแหน่งเจ้ากรมพิณพาทย์มหาดเล็ก ถือศักดินา ๘๐๐^[1]โปรดให้เลื่อนเป็น “หลวงเสนาะดุริยางค์” ถือศักดินา ๘๐๐ เมื่อวันที่ 18 มกราคม พ.ศ. 2452 ในตำแหน่งเดิม^[2] และได้กราบถวายบังคมลาอุปสมบทเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2457^[3] จนถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้เลื่อนเป็น “พระเสนาะดุริยางค์” รับราชการในกรมมหรสพหลวง และได้รับพระราชทาน เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา ด้วยความซื่อสัตย์ และมีความจงรักภักดีเมื่อวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2450 และท่านได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “พระยาเสนาะดุริยางค์” ในปี พ.ศ. 2468

ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ท่านได้รับมอบหมายให้ควบคุมวงพิณพาทย์ของเจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี (ม.ร.ว.ปุ้ม มาลากุล) เสนาบดีกระทรวงวัง วงพิณพาทย์วงนี้ นับได้ว่าเป็นการรวบรวมผู้มีฝีมือ ซึ่งต่อมาได้เป็นครูผู้ใหญ่ เป็นที่รู้จักนับถือโดยทั่วไป เช่น ครูเทียบ คงลายทอง ครูพริ้ง ดนตรีรส ครูสอน วงฆ้อง ครูมิ ทรัพย์เย็น ครูแสวง โสภา ครูผิว ใบไม้ ครูทรัพย์ นุตสถิตย์ ครูอรุณ กอนกุล ครูเชื้อ นักร้อง และครูทองสุข คำศิริ

ด้านครอบครัว

ท่านสมรสกับคุณหญิง เรือน เสนาะดุริยางค์ ซึ่งมาจากตระกูล"มอญบางไส้ไก่" มีบุตร-ธิดา 4 คน คือ;

• คุณเลียบ บุณยรัตพันธุ์
• คุณเลื่อน ผลาสินธุ์
• คุณเชื้อ สุนทรวาทิน
• คุณ เจริญใจ สุนทรวาทิน ศิลปินแห่งชาติ

และมีบุตร-ธิดา กับภรรยาท่านก่อนอีก 2 คน คือ

• คุณช้า สุนทรวาทิน
• คุณเชื่อง สุนทรวาทิน

พระยาเสนาะดุริยางค์ ถึงแก่อนิจกรรมในวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2492

ยศ

• – หุ้มแพร
• 13 มีนาคม 2458 – จ่า^[4]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2450 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))^[5]
• พ.ศ. 2457 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 5 เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย (บ.ม.)^[6]

อ้างอิง

1. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
2. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง (หน้า ๒๔๐๐)
3. ข้าราชการกราบถวายบังคมลาอุปสมบท
4. พระราชทานยศและเลื่อนยศ
5. พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา
6. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พระยาเสนาะดุริยางค์จากเว็บดนตรีไทย.คอม เก็บถาวร 2008-04-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน