ปฐมพยาบาล หมายถึง การให้ความช่วยเหลือแก่บุคคลที่กำลังเจ็บป่วยหรือบาดเจ็บ โดยบริบาลให้เพื่อรักษาชีวิต ป้องกันมิให้สภาวะนั้นเลวลง และ/หรือเพื่อส่งเสริมการฟื้นตัว ปฐมพยาบาลรวมถึงการรักษาเบื้องต้นในภาวะรุนแรงก่อนมีการช่วยเหลือของบุคลากรทางการแพทย์ เช่น การนวดหัวใจผายปอดกู้ชีพขณะกำลังรอรถพยาบาล ตลอดจนการรักษาเบ็ดเสร็จซึ่งภาวะเล็กน้อย เช่น การปิดพลาสเตอร์แผลถูกวัตถุมีคมบาด ปกติผู้ให้ปฐมพยาบาลเป็นบุคคลมิใช่อาชีพสาธารณสุข โดยมีหลายคนได้รับการฝึกการให้ปฐมพยาบาลขั้นพื้นฐาน และหลายคนเต็มใจให้ปฐมพยาบาลจากความรู้ที่ได้มา ปฐมพยาบาลสุขภาพจิตเป็นส่วนขยายของมโนทัศน์ปฐมพยาบาลให้ครอบคลุมสุขภาพจิต
มีหลายสถานการณ์ซึ่งอาจต้องการปฐมพยาบาล และหลายประเทศมีกฎหมาย ข้อบังคับหรือแนวทางซึ่งชี้ชัดระดับการให้ปฐมพยาบาลขั้นต่ำในบางสถานการณ์ ซึ่งปฐมพยาบาลนี้อาจรวมการฝึกหรืออุปกรณ์เครื่องมือเฉพาะซึ่งมีอยู่ในที่ทำงาน (เช่น เครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้าชนิดอัตโนมัติ) การจัดหาผู้เชี่ยวชาญปฐมพยาบาลให้ครอบคลุมที่สาธารณะ หรือการฝึกปฐมพยาบาลภาคบังคับในโรงเรียน ทว่า ปฐมพยาบาลไม่จำเป็นต้องอาศัยอุปกรณ์เครื่องมือหรือมีความรู้มาก่อนโดยเฉพาะ และสามารถหาเอาได้จากวัสดุที่มีอยู่ ณ เวลานั้น โดยผู้ปฐมพยาบาลจะไม่เคยฝึกมาก่อนก็ได้
ปฐมพยาบาลสามารถกระทำได้กับสัตว์เกือบทุกชนิด เช่น การปฐมพยาบาลสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ถือแม้ว่าบทความนี้จะกล่าวถึงการปฐมพยาบาลแต่ในมนุษย์เท่านั้น
ชุดปฐมพยาบาล
ชุดปฐมพยาบาล นั้นจะมีทั้งรูปแบบที่เป็นถุงที่มีลักษณะแข็งแรง ทนทาน หรือเป็นกล่องพลาสติกใส ชุดประถมพยาบาลส่วนใหญ่จะมีสัญลักษณ์กากบาทสีขาวบนพื้นสีเขียวอยู่บนชุดปฐมพยาบาล
ตัวอย่างของที่อยู่ในชุดปฐมพยาบาล:
- เอกสารกำกับยา
- เข็มกลัดซ่อนปลาย
- หน้ากากกันสัมผัส
- กระจังป้องกันใบหน้า
- สำลี
- ผ้าก็อชปิดแผล
- แผ่นปิดแผลหรือเรียกอีกอย่างว่าพาสเตอร์
- แอลกอฮอล์ล้างแผล
- กรรไกร
- แหนบ
อ้างอิง