นิติธรรม

หลักนิติธรรม (rule of law) หากพิจารณาในฐานะแนวคิดของชาวตะวันตกนั้นก็จะพบว่ามีรากเหง้ามาแต่ครั้งสมัยกรีกโบราณจากข้อถกเถียงสำคัญที่ว่า การปกครองที่ดีนั้นควรจะเป็นการปกครองด้วยสิ่งใด ระหว่างกฎหมายที่ดีที่สุด กับ สัตบุรุษ (คนดี) โดยอริสโตเติล (Aristotle) ได้สรุปว่า กฎหมายเท่านั้นที่ควรจะเป็นผู้ปกครองสูงสุดในระบอบการเมือง (Aristotle, 1995: 127)[1] และจากข้อสรุปของอริสโตเติลตรงนี้นี่เอง ที่ได้พัฒนาไปสู่แนวคิดพื้นฐานสำคัญของรัฐสมัยใหม่ในอีกหลายพันปีถัดมาว่า การปกครองที่ดีนั้นควรจะต้องให้กฎหมายอยู่สูงสุด (supremacy of law) และทุกๆ คนต้องมีสถานะที่เสมอภาค และเท่าเทียมกันภายใต้กฎหมาย กล่าวคือ แม้ตามหลักการของการแบ่งแยกอำนาจ ผู้ปกครองจะมีอำนาจอันชอบธรรมในการออกและบังคับใช้กฎหมาย แต่ตัวผู้ปกครอง หรือ รัฐเองก็จะต้องอยู่ภายใต้กฎหมายที่พวกเขาออก และบังคับใช้ด้วยเฉกเช่นเดียวกันกับพลเมืองคนอื่นๆ ในรัฐ เพื่อที่จะทำให้การเมืองนั้นวางอยู่บนรากฐานของกฎหมาย และรัฐบาลนั้นเป็นรัฐบาลที่จำกัด (limited government) โดยตัวกฎหมายเป็นสำคัญ

อรรถาธิบาย

ในเบื้องต้น ไม่ควรสับสนระหว่างแนวคิดเรื่อง “หลักนิติธรรม” (Rule of Law) กับ “หลักนิติรัฐ” (มาจากภาษาเยอรมันว่า Rechtsstaat) เพราะทั้งสองแนวคิดนั้นแม้จะมีที่มาที่คล้ายคลึงกัน แต่ก็มีความแตกต่างในตัวเองอย่างมีนัยสำคัญอยู่ กล่าวคือ

หลักนิติรัฐนั้นจะเป็นแนวคิดทฤษฎีทางกฎหมายของรัฐในภาคพื้นทวีป (continental) ในสายโรมาโนเจอเมนิค (Romano-Germanic) ที่หมายถึงการที่รัฐซึ่งเคยทรงไว้ซึ่งอำนาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดนั้นยอมลดตัวลงมาอยู่ภายใต้กรอบของกฎหมาย ตลอดจนวางแนวทางที่มาของอำนาจ การใช้อำนาจ ผ่านช่องทางของกฎหมายทั้งสิ้น ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ “อำนาจที่ไม่จำกัด” ของรัฐสมัยใหม่ได้กลายเป็น “อำนาจตามกฎหมาย” (วรเจตน์, 2553)[2] ดังนั้น ในแง่นี้หลักนิติรัฐจึงมีระดับของการอธิบายที่เริ่มตั้งต้นจากระดับโครงสร้างรัฐ (methodological collectivism) ในการอธิบายความสูงสุดของกฎหมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกฎหมายลายลักษณ์อักษร หรือ รัฐธรรมนูญ ภายใต้การจัดโครงสร้างที่เป็นระบบไม่ว่าจะเป็นการวางลำดับชั้นของกฎหมาย หรือ การวางหลักการแบ่งแยกอำนาจ และการตรวจสอบถ่วงดุลไว้ในรัฐธรรมนูญ ทั้งนี้ก็เพื่อธำรงไว้ซึ่งความสูงสุดของกฎหมายในการจำกัดอำนาจรัฐ

ในขณะที่หลักนิติธรรมนั้นเป็นแนวคิดทฤษฎีทางกฎหมายจารีตประเพณี (common law) ของพวกแองโกลแซกซอน (อังกฤษ) ซึ่งเกิดขึ้นเนื่องด้วยสภาพบริบททางการเมืองที่มีการต่อสู้เพื่อเรียกร้องสิทธิเสรีภาพในอังกฤษ ในช่วงกลางศตวรรษที่ 17 จึงทำให้หลักนิติธรรมนั้นมีระดับของการอธิบายที่เริ่มต้นจากระดับตัวปัจเจกบุคคล (methodological individualism) กล่าวคือ มุ่งเน้นเรื่องการรับรองสิทธิเสรีภาพของปัจเจกบุคคลอันเป็นผลมาจากความสูงสุดของกฎหมายมากกว่าตัวรัฐ นั่นก็เพราะสิทธิเสรีภาพที่ไม่มีกฎหมายประกันนั้นก็ไม่อาจเรียกได้ว่าเป็นสิทธิเสรีภาพ ในทางกลับกันกฎหมายหากไม่ประกันซึ่งเสรีภาพแล้ว พลเมืองในรัฐก็จะมีสภาพตกเป็นทาส หรือ เบี้ยล่างของผู้ปกครอง ซึ่งจะไม่สามารถทำให้คนทุกๆ คนในรัฐ ซึ่งรวมถึงตัวผู้ปกครองด้วยนั้นอยู่ภายใต้กรอบของกฎหมายได้อย่างแท้จริง เพียงแต่การประกันสิทธิ เสรีภาพ ของแนวคิดนิติธรรมนี้จะไม่มีการจัดระบบโครงสร้างผ่านการจัดวางลำดับชั้นของกฎหมายที่เคร่งครัด เพื่อจำกัดอำนาจรัฐเหมือนกับแนวคิดนิติรัฐ หากแต่กระทำผ่านจารีต ประเพณีที่ยึดถือต่อๆ กันมาโดยมีเป้าประสงค์สำคัญในการคุ้มครองสิทธิ เสรีภาพ มากกว่าการพยายามจำกัดอำนาจรัฐด้วยการวางโครงสร้าง และกลไกเชิงสถาบันทางการเมืองนั่นเอง

แม้ในมุมมองของนักเสรีนิยมสุดโต่งจะมองว่า เสรีภาพของปัจเจกบุคคล นั้นเป็นสิทธิตามธรรมชาติ (natural rights) ที่มีอยู่แล้วโดยไม่จำเป็นจะต้องให้กฎหมายมารองรับ ดังนั้น กฎหมาย ข้อบังคับของรัฐ จึงดูเหมือนว่าจะอยู่ฝั่งตรงกันข้ามกับเสรีภาพ หรือ กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ “เสรีภาพปรากฏ เมื่อกฎหมายเงียบลง” (Liberty exists when the law is silent) ก็ตาม และในจุดนี้นี่เองที่หลักการนิติธรรมจะเข้ามาประสานความขัดแย้งระหว่างเสรีภาพ กับ กฎหมาย โดยการทำให้กฎหมายนั้นเป็นสิ่งที่สูงสุดที่ทุกคนแม้แต่ผู้ปกครองก็จะต้องอยู่ในกรอบของกฎหมาย ในขณะที่ตัวกฎหมายเองนั้นก็จะต้องประกันไว้ซึ่งสิทธิเสรีภาพขั้นพื้นฐานของประชาชนทุกๆ คนในรัฐ (Tamanaha, 2004: 45)[3]

จะเห็นได้ว่าหลักนิติธรรมนี้จะต้องอยู่เคียงคู่กับหลักความสูงสุดของกฎหมาย (the supremacy of law) เสมอ เนื่องจากเมื่อรัฐใดใช้กฎหมายเป็นหลักเกณฑ์สูงสุดในการปกครองแล้ว ก็จะเป็นการรับประกันว่าพลเมืองทุกๆ คน แม้แต่เจ้าหน้าที่ของรัฐ หรือ ผู้ปกครอง ในการปฏิบัติตามหน้าที่ หรือ บริหารราชการแผ่นดินนั้นก็จะต้องอยู่ภายใต้กรอบของกฎหมายซึ่งเป็นสิ่งสูงสุด ดังนั้นในระบอบการปกครองที่ยึดหลักนิติธรรม คนทุกๆ คน ที่อาศัยอยู่ในสังคมการเมืองดังกล่าวนั้นย่อมจะต้องมีความเท่าเทียม และมั่นใจได้ว่าไม่ว่าจะเป็นเจ้าหน้าที่ หรือ ข้าราชการระดับสูง หรือ แม้แต่บุคคลในรัฐบาลเองก็จะต้องอยู่ภายใต้กรอบของกฎหมายเฉกเช่นเดียวกันกับพวกเขา นอกจากนี้หลักความสูงสุดของกฎหมายก็ยังเป็นลักษณะร่วมกันระหว่างหลักนิติธรรม กับ หลักนิติรัฐอีกด้วย นอกจากนี้ชุดคุณค่า ปทัสถานหลายๆ อย่างในทางการเมืองอย่างความเท่าเทียม ความเที่ยงธรรม ก็ถูกนำมาสร้างให้เกิดขึ้นเป็นรูปธรรมผ่านการออกกฎหมาย และการบังคับใช้กฎหมายที่วางอยู่บนชุดคุณค่าเหล่านั้น ซึ่งเป็นสถาบันทางสังคม (social institution) ที่เป็นผลอันเกิดจากการยอมรับ และการประพฤติปฏิบัติของคนในสังคมนั้นๆ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ในบางสังคมกฎหมายจึงอาจกลายเป็นเครื่องมือในการสร้างความชอบธรรมในการกีดกัน และสร้างความไม่เท่าเทียม และไม่เป็นธรรมทางเพศ หากสังคมนั้นยอมรับชุดคุณค่า และปทัสถานเรื่องความไม่เท่าเทียมกันทางเพศมาเป็นปทัสถานทางสังคมที่ผู้คนให้การยอมรับนับถือ และปฏิบัติตามได้เช่นกัน

อ้างอิง

  1. Aristotle (1995). Politics. Oxford: Oxford University Press.
  2. วรเจตน์ ภาคีรัตน์ (2553). หลักนิติรัฐ และหลักนิติธรรม. เข้าถึงวันที่ 30 กันยายน 2555 ใน http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1431.
  3. Tamanaha, Brian (2004). On the rule of law. Cambridge: Cambridge University Press.

Read other articles:

Metal Gear 2: Solid SnakevideogiocoUna schermata del giocoPiattaformaMSX, PlayStation 2, PlayStation 3, Xbox 360, PlayStation Vita Data di pubblicazioneMSX: 20 luglio 1990 PlayStation 2: 22 dicembre 2005[1] 14 marzo 2006 6 ottobre 2006[2] PlayStation 3, Xbox 360: 23 novembre 2011[3] 8 novembre 2011[4] 3 febbraio 2012[5] 16 febbraio 2012 PlayStation Vita: 28 giugno 2012[6] 12 giugno 2012[7] 29 giugno 2012[8] PlaySt...

 

2001 book by Konstantin Rodzaevsky The Last Will of a Russian Fascist AuthorKonstantin RodzaevskyOriginal titleЗавещание русского фашистаCountryRussiaLanguageRussianGenreJournalismPublisherFERI-VPublication date2001Pages512ISBN5-94138-010-0OCLC49660451 The Last Will of a Russian Fascist (Russian: Завещание русского фашиста, romanized: Zaveshchaniye russkogo fashista) is a 2001 reprint edition of a book by Konstantin Rodzaevsky, the lea...

 

У Вікіпедії є статті про інші значення цього терміна: Фрідріх. Фрідріх IIIнім. Friedrich III. Фрідріх III Прапор 2-й Німецький імператор 9 березня 1888 — 15 червня 1888 Попередник: Вільгельм I Наступник: Вільгельм II ПрапорПрапор 8-й Король Пруссії 9 березня 1888 — 15 червня 1888 Попере

العلاقات النرويجية التركية النرويج تركيا   النرويج   تركيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات النرويجية التركية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين النرويج وتركيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه المقارنة النرو

 

Кизильський район рос. Кизильский район Герб Прапор Муніципальне утворення:муніципальний район село Кизильське Країна  Росія Область Челябінська область Межує з: сусідні адмінодиниці Агаповський район ? Номерний знак 74, 174 Офіційна мова російська Населення  - пов

 

Palacio Hrzán de Harasov monumento cultural de la República Checa LocalizaciónPaís República ChecaUbicación Ciudad ViejaDirección Celetná (12) y Kamzíková (8)Coordenadas 50°05′14″N 14°25′24″E / 50.0872, 14.4233Información generalEstilo arquitectura barrocaConstrucción 1701-1723Propietario František Stadler-Trier Musik StiftungDiseño y construcciónArquitecto Giovanni Battista Alliprandi[editar datos en Wikidata] El palacio Hrzán de ...

Trance Energy 2002 in Utrecht Die Trance Energy war eine Veranstaltung der Trance-Musikszene, die seit 1999 vom niederländischen Musikveranstalter ID&T organisiert wurde. Ursprünglich fand sie zweimal jährlich mit einer kleineren und einer größeren Ausgabe statt. Nachdem 2002 die kleinere Ausgabe nicht ausverkauft war, wurde die Trance Energy seither nur noch einmal jährlich im Kongresszentrum Jaarbeurs in Utrecht veranstaltet. Sie war seither immer mit 30.000 Besuchern ausverkauft....

 

Duncan Stewart Plaats uw zelfgemaakte foto hier Persoonlijke informatie Nationaliteit Schotland Geboorteplaats Grantown-on-Spey Geboortedatum 24 mei 1984 Carrière Sport Golf Profdebuut 2007 Met golfpensioen 2019 Titels 4 Overwinningen Challenge Tour 1 PGA EuroPro Tour 3 Laatst bijgewerkt op: 23 oktober 2023 Portaal    Golf Duncan Stewart (Grantown-on-Spey, 24 mei 1984) is een voormalig golfprofessional uit Schotland. Professional Duncan Stewart werd in 2007 professional en speelde ...

 

GEO País Alemania Sede central Hamburgo Idioma Español, con 17 idiomas localesCategoría CienciaFundación 1987Fundador Rolf Gillhausen DesarrolloCompañía G+J EspañaCirculaciónFrecuencia MensualISSN 0342-8311Página web oficial[editar datos en Wikidata] GEO es una revista mensual de divulgación científica y cultural, creada y publicada por el Grupo G+J España. Fue fundada en Alemania 1976, y se publicó en España desde 1987 a 2018. En 2019, tras un año de ausencia, regres...

  لمعانٍ أخرى، طالع المبرح (توضيح). المبرح (محلة) تقسيم إداري البلد  اليمن المحافظة محافظة إب المديرية مديرية العدين العزلة عزلة قصل القرية قرية الصرفة السكان التعداد السكاني 2004 السكان 22   • الذكور 11   • الإناث 11   • عدد الأسر 5   • عدد المساكن 5 معلومات أخرى ...

 

Ця стаття є частиною Проєкту:Військова історія (рівень: невідомий) Портал «Війна»Мета проєкту — створення якісних та інформативних статей на теми, пов'язані з війною. Ви можете покращити цю статтю, відредагувавши її, а на сторінці проєкту вказано, чим ще можна допомогти. ...

 

Ernst Kern (* 13. Januar 1923 in Gleisenau, Unterfranken; † 14. Mai 2014 in Zürich) war ein deutscher Chirurg und Chefarzt in Südbaden und Bayern (bis 1991), Hochschullehrer und Organist. Inhaltsverzeichnis 1 Leben und Wirken 1.1 Kindheit und Jugend 1.2 Medizinische Ausbildung 1.3 Freiburg (1954 bis 1966) 1.4 Lörrach (1966 bis 1969) 1.5 Würzburg (ab 1969) 2 Weitere Tätigkeiten und Mitgliedschaften 3 Künstlerische Tätigkeit 4 Familie und Persönliches 5 Ehrungen 6 Veröffentlichungen ...

Estrecho de Mesina Stretto di Messina Ubicación geográficaContinente EuropaOcéano Mar Jónico - Mar TirrenoCoordenadas 38°14′45″N 15°37′57″E / 38.245833333333, 15.6325Ubicación administrativaPaís Italia ItaliaDivisión  Sicilia CalabriaSubdivisión Provincias de Messina y de Reggio CalabriaCuerpo de aguaSeparación mínima 3 kmCiudades ribereñas Mesina, Regio de Calabria, Scilla y Villa San GiovanniMapa de localización Vista de satélite del est...

 

Fairey Fox Fairey Fox Mk.IV of the Belgian Air Force. Role Light bomberType of aircraft Manufacturer Fairey Aviation Designer Marcel Lobelle First flight 3 January 1925 (Mk.I) Introduction June, 1926 (Mk.I) Retired 1945 Swiss Air Force[1] Primary users Royal Air ForceBelgian Air Force Air Force of Peru The Fairey Fox was a British light bomber and fighter biplane of the 1920s and 1930s. It was originally produced in Britain for the RAF, but continued in production and use in Belg...

 

Museum Kepresidenan Republik Indonesia Balai kirtiPapan nama Museum Kepresidenan RI Balai KirtiDidirikan18 Oktober 2014LokasiJalan Ir. H. Djuanda No. 1 Kota Bogor, Jawa BaratIndonesiaAkses transportasi umumKA Commuter Jabodetabek: B Stasiun BogorSitus webmuseumkepresidenan.id Museum Kepresidenan Republik Indonesia Balai Kirti adalah sebuah museum yang berada di dalam Kompleks Istana Kepresidenan Bogor, Jalan Ir. Juanda Nomor 1, Kota Bogor, Jawa Barat, Indonesia. Museum ini dibangun khusus unt...

Japanese anime television series and its adaptation(s) This article is about the TV series. For the film directed by Hayao Miyazaki, see Princess Mononoke. MononokePromotional artモノノ怪GenreGhost story[1]Mystery[1]Psychological horror[2] Anime television seriesDirected byKenji NakamuraProduced byAtsuya TakaseAtsutoshi UmezawaHiroaki ShibataWritten byChiaki J. KonakaIkuko TakahashiMichiko YokoteManabu IshikawaMusic byYasuharu TakanashiStudioToe...

 

Artikel ini adalah bagian dari seri:Topik Indo-Eropa Bahasa Bahasa-bahasa rumpun Indo-Eropa Sintas Albania Armenia Balti-Slavi Balti Slavi Kelti Jermani Heleni Yunani India-Iran India-Arya Irani Itali Romawi Punah Anatolia Tokharia Paleo-Balkan Dacia Iliria Liburnia Mesapia Misia Payonia Frigia Trakia Reka Ulang bahasa Proto-Indo-Eropa Fonologi: hukum bunyi, Aksen, Ablaut Hipotetis Dako-Trakian Greko-Armenia Greko-Arya Greko-Frigia Indo-Het Italo-Keltik Trako-Iliria Tata bahasa Kosakata Akar ...

 

Maltese strongman Joe FalzonJoe Powerful FalzonPersonal informationNationality MalteseBorn(1932-11-09)November 9, 1932Zejtun, MaltaSportSportStrongman Joe Powerful Falzon (1932-2023), was a performing oldtime strongman from the isle of Malta who performed feats of strength shows during the 1960s and 1970s. Falzon was known as The Powerful and The Strongman and was also known as the strongest man in Malta.[1] Early life Joe Falzon was born to Joseph and Cetta Falzon in Zejtun, Malta on...

بز ألدرن (بالإنجليزية: Buzz Aldrin)‏    معلومات شخصية اسم الولادة (بالإنجليزية: Buzz Aldrin)‏  الميلاد 20 يناير 1930 (العمر 93 سنة)[1][2]غلن ريدج  مواطنة الولايات المتحدة  عضو في الأكاديمية الدولية للملاحة الفضائية  الحياة العملية المدرسة الأم معهد ماساتشوستس للتكنو...

 

Weymouth Beach — one of the beaches that border Weymouth Bay. Weymouth Bay is a sheltered bay on the south coast of England, in Dorset. It is protected from erosion by Chesil Beach and the Isle of Portland, and includes several beaches, notably Weymouth Beach, a gently curving arc of golden sand which stretches from the resort of Weymouth. Weymouth Bay is situated approximately halfway along the UNESCO Jurassic Coast World Heritage Site. Boundary When Natural England looked at access to Wey...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!