ทูล ทองใจ (1 มีนาคม พ.ศ. 2472 - 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2538) มีชื่อจริงว่า น้อย ทองใจ เป็นนักร้องเพลงไทยสากลชายชาวไทย โดยเขานั้นมีฉายาในวงการว่า "เจ้าชายแห่งรัตติกาล"
ประวัติ
ทูล ทองใจเกิดเมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2472 ที่ตำบลอัมพวา อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ภายหลังครอบครัวของเขาได้ย้ายไปอยู่ที่อำเภอแม่กลอง พ่อของเขาเป็นชาวไทยเชื้อสายจีน ใช้สกุล "แซ่กิม" ต่อมาพ่อของเขาได้เปลี่ยนนามสกุลเป็น "ทองใจ" ส่วนแม่ของเขามีชื่อว่า "นิ่ม ทองใจ" ทูลเป็นลูกคนที่ 3 ในบรรดาลูกทั้ง 4 คน
เวลาต่อมาพ่อของเขาได้เสียชีวิตตั้งแต่ทูลและพี่น้องของเขายังเล็ก ส่วนแม่ของเขาจึงได้สมรสใหม่และได้ย้ายไปอยู่ที่ตำบลมหาชัย และมีลูกด้วยกันอีก 1 คนเป็นผู้หญิง ทูลได้ช่วยเลี้ยงน้อง, ช่วยแม่ขายของ และหาบน้ำขาย
ทูลจบการศึกษาชั้นมัธยมปีที่ 3 เขาชื่นชอบการร้องเพลงมาตั้งแต่เด็ก ต่อมาเขาขึ้นเวทีร้องเพลงประกวดครั้งแรกเมื่ออายุ 14 ปี เพลงที่ชื่นชอบเป็นพิเศษในช่วงนั้นคือ "ค่ำแล้วในฤดูหนาว" ของครูล้วน ควันธรรม และเพลง "หยาดฟ้ามาดิน" ของครูสมยศ ทัศนพันธ์ เขาไปประกวดที่เวทีไหน เขาจะนำ 2 เพลงนี้ขึ้นไปร้องประกวดเสมอและชนะเลิศทุกครั้ง ในเวลาต่อมาเขาจึงได้รับเกียรติให้เป็นกรรมการตัดสินการประกวดร้องเพลงด้วยวัยเพียง 19 ปี ทำให้เขาภูมิใจไม่เคยลืม หลังจากนั้นครูชาญชัย บัวบังศร แนะนำให้ทูลไปร้องเพลงอยู่ที่ห้องอาหารจังหวัดภูเก็ต
ในเวลาต่อมา ทูลได้เข้ารับราชการเป็นทหาร สังกัด ขส.ทบ. ความสามารถในการร้องเพลงของเขานั้นทำให้เขาได้เป็นนักร้องประจำวง "ลูกมาตุลี" ซึ่งเป็นวงดนตรีชื่อดังของกรมการขนส่งทหารบกในสมัยนั้น
เมื่อออกจากวงลูกมาตุลีของ ขส.ทบ. ขณะนั้นมียศสิบเอก ครูสิทธิ์ โมรากรานต์ นำไปพบกับครูเบญจมินทร์ โดยครูเบญจมินทร์แต่งเพลงแรกให้ทูลนั่นคือเพลง "พี่ทุยหน้าทื่อ" ในปี พ.ศ. 2499 ซึ่งเพลงนี้ถูกนำไปร้องสลับหน้าม่านโรงละครอยู่เป็นปี ต่อมาเพลง "กลิ่นปรางนางหอม" ก็ปล่อยในปีเดียวกัน
จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2500 หลังจากที่ครูเบญจมินทร์เดินทางกลับจากประเทศเกาหลี จึงได้นำเพลง "โปรดเถิดดวงใจ" ให้ทูลได้ร้อง หลังจากที่ปล่อยเพลงนี้ออกมา ชื่อเสียงของทูลก็เพิ่มขึ้นอย่างมากมาย
เวลาต่อมาครูเบญจมินทร์แต่งเพลงให้ทูลร้องอีก เช่น ปรารถนา, ในฝัน ฯลฯ แต่เนื่องจากครูเบญจมินทร์มีงานหนัก ทั้งงานด้านดนตรีและงานภาพยนตร์ จึงฝากทูลให้ครูมงคลอุปการะต่อ และได้ครูไพบูลย์ บุตรขัน ช่วยแต่งเพลงให้อีก เช่น น้ำตาเทียน, มนต์เมืองเหนือ, เดือนต่ำดาวตก, นกเขาขันฉันครวญ, รังรักในจินตนาการ, เสียงดุเหว่าแว่ว ฯลฯ ทำให้ชื่อเสียงของทูลนั้นได้โด่งดังจนถึงประเทศลาว เป็นดาวค้างฟ้ามาตั้งแต่บัดนั้น[1]
สิ้นอายุขัย
ทูลเสียชีวิตเมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2538 ด้วยอาการความดันโลหิตสูง เส้นเลือดในสมองแตก สิริรวมอายุได้ 65 ปี
ด้วยความรักและแรงศรัทธาของแฟนเพลงที่มีต่อเสียงเพลง จึงได้ร่วมกันสร้างอนุสรณ์ที่ระลึก หุ่นทูล ทองใจขึ้นที่บ้านเกิดสมุทรสงคราม ในท่ายืน มือขวาถือไมค์ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าพิพิธภัณฑ์บ้านดนตรี วัดภุมรินทร์กุฎีทอง ต.สวนหลวง จ.สมุทรสงคราม
เกียรติยศ
ทูล ทองใจ ได้รับรางวัลแผ่นเสียงทองคำพระราชทานจากเพลง
ได้รับรางวัลพระราชทานกึ่งศตวรรษลูกทุ่งไทย ในปี พ.ศ. 2532 [2]
จากเพลง
เพลง นิราศเวียงพิงค์ ของ สิทธิ์ โมรากรานต์
ผลงาน
1 เดือนต่ำดาวตก (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
2 จอมขวัญใจ (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
3 โปรดเถิดดวงใจ (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
4 น้ำตาเทียน (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
5 ยังรักยังหลง (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
6 เนื้อทิพย์ (คำร้อง - ทำนอง สัมพันธ์ อุมากูล)
7 รังรักในจินตนาการ (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
8 ขนิษฐา (คำร้อง ไพบูลย์ บุตรขัน ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
9 จูบซับน้ำตา (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
10 แสบทรวง (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
11 ซุ้มรักเก่า (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
12 ใจหาย (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
13 รักจนขาดใจ (คำร้อง พิพัฒน์ บริบูรณ์ ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
14 กระท่อมชาวไร่ (คำร้อง สันต์ ศิลป์ประสิทธิ์ ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
1 นิราศเวียงพิงค์ (คำร้อง - ทำนอง สิทธิ โมระกรานต์)
2 คืนอำลา (คำร้อง - ทำนอง บุญสม อยุธยา)
3 คืนนั้นสวรรค์ล่ม (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
4 จินตนารำลึก (คำร้อง - ทำนอง บุญสนอง ชัยพันธ์)
5 นกเขาขันฉันครวญ (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
6 หวนคะนึง (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง รัตน์ เริงวิถี)
7 รักฝังใจ (คำร้อง - ทำนอง ป.ชื่นประโยชน์)
8 นางแก้ว (คำร้อง - ทำนอง ป.ชื่นประโยชน์)
9 ฝันสวาท (คำร้อง - ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
10 เหนือดวงชีวา (คำร้อง พิพัฒน์ บริบูรณ์ ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
11 แล้วจะรู้ว่าพี่รัก (คำร้อง พิพัฒน์ บริบูรณ์ ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
12 ดอยสาวครวญ (คำร้อง สัมพันธ์ อุมากูล ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
1 อ่านหัวใจ (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
2 เชลยรัก (คำร้อง - ทำนอง ยังไม่ทราบข้อมูล)
3 ห้องรัก (คำร้อง ปิยะศักดิ์ ปานมา ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
4 กลิ่นสไบนาง (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
5 กลิ่นปรางนางหอม (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
6 พี่ทุยหน้าทื่อ (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
7 เธอรู้หรือเปล่า (คำร้อง - ทำนอง พล พรภักดี)
8 ปรางชมพู (คำร้อง - ทำนอง จำลอง เบญจานุวัตร)
9 ไกลน้อง (คำร้อง สุนทรภู่ ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
10 ไพรรำพึง (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
11 รสสวาทวาย (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
12 น้ำตานาง (คำร้อง - ทำนอง บรรจบ เกียรติบรรลือ)
13 รักสุดหัวใจ (คำร้อง - ทำนอง พิพัฒน์ บริบูรณ์)
14 รอยรักในอารมณ์ (คำร้อง พิพัฒน์ บริบูรณ์ ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
1 เหนือฝัน (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
2 ไพรระกำ (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
3 คืนพี่ครวญ (คำร้อง - ทำนอง พีระ ตรีบุปผา)
4 แขไข (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
5 กระท่อมวิปโยค (คำร้อง - ทำนอง พีระ ตรีบุปผา)
6 มนต์เมืองเหนือ (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
7 ใครทำเธอร้องไห้ (คำร้อง - ทำนอง วิเชียร คำเจริญ)
8 สวรรค์จำลอง (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
9 ในห้องหัวใจ (คำร้อง - ทำนอง วิเชียร คำเจริญ)
10 ตัดสวาท (คำร้อง - ทำนอง นคร ถนอมทรัพย์)
11 แก่งสะพือ (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
12 วาสนา (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
13 มนต์สวาท (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
14 อยากบอกว่ารัก (คำร้อง - ทำนอง พล พรภักดี)
15 เทวี (คำร้อง สัมพันธ์ อุมากูล ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
16 สวนสน (คำร้อง - ทำนอง สันต์ ศิลป์ประสิทธิ์)
1 นางรอง (คำร้อง - ทำนอง พยงค์ มุกดา)
2 นางหงส์ (คำร้อง - ทำนอง พยงค์ มุกดา)
3 นางครวญ (คำร้อง พยงค์ มุกดา ทำนอง ไทยเดิม "ดาวทอง")
4 นางอาย (คำร้อง - ทำนอง พยงค์ มุกดา)
5 สาส์นรักฉบับล่า (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
6 กอดหมอนนอนเพ้อ (คำร้อง - ทำนอง วิเชียร คำเจริญ)
7 ในฝัน (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
8 นางห้าม (คำร้อง - ทำนอง พยงค์ มุกดา)
9 นางนอน (คำร้อง พยงค์ มุกดา ทำนอง ไทยเดิม "พม่าแปลง")
10 เทพธิดาหลงฟ้า (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน
11 เรือนหอสีฟ้า (คำร้อง - ทำนอง วิเชียร คำเจริญ)
12 ยังรักเธอคนเดียว (คำร้อง - ทำนอง ยังไม่ทราบข้อมูล)
13 กลับมาเถิดดวงใจ (คำร้อง - ทำนอง พล พรภักดี)
14 แว่วเสียงชะนี (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง เบญจมินทร์)
1 อันเป็นดวงใจ (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
2 ขอบฟ้ากำแพงดิน (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
3 คืนนั้น (คำร้อง ป.ชื่นประโยชน์ ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
4 บ่วงมาร (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
5 ปรารถนา (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
6 กลิ่นแก้มนาง (คำร้อง - ทำนอง สุรชัย วนินทานนท์)
7 จูบมัดจำ (คำร้อง - ทำนอง นิยม มารยาท)
8 จากเหนือเมื่อหนาว (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
9 น้องนางเมืองใต้ (คำร้อง ไพบูลย์ บุตรขัน ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
10 สุดาดอกฟ้า (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
11 ลืมพี่ (คำร้อง - ทำนอง วิเชียร คำเจริญ)
12 กระดังงาลนไฟ (คำร้อง ไพบูลย์ บุตรขัน ทำนอง ไทยเดิม)
13 ดอกทานตะวัน (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
14 ฝากหัวใจ (คำร้อง ร้อยแก้ว รักไทย ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
ชุด เสียงดุเหว่าแว่ว
1 เสียงดุเหว่าแว่ว (คำร้อง - ทำนอง ไพบูลย์ บุตรขัน)
2 สอนพี่ให้รัก (คำร้อง - ทำนอง ป.ชื่นประโยชน์)
3 เพลงรักเพลงคิดถึง (คำร้อง - ทำนอง สำเนียง ม่วงทอง)
4 มิ่งขวัญดวงใจ (คำร้อง - ทำนอง ร้อยแก้ว รักไทย)
5 เดินดงหลงป่า (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
6 หนาว หนาว (คำร้อง จำลอง เบญจานุวัตร ทำนอง มงคล อมาตยกุล)
7 เหนือฝัน (คำร้อง - ทำนอง เบญจมินทร์)
8 จากพิมพ์เพียงใจ (คำร้อง - ทำนอง สัมพันธ์ อุมากูล)
9 บุปผานางไพร (คำร้อง - ทำนอง เฉลา ลูกพรหมบุรี)
10 ฟังพี่ก่อน
11 แสนหวง
12 กลิ่นธูปแสงเทียน (คำร้อง - ทำนอง พีระ ตรีบุปผา)
13 แสงจันทร์แห่งความหลัง (คำร้อง - ทำนอง สุพจน์ พจน์ศิลป์)
14 กลับมาเถิดดวงใจ (คำร้อง - ทำนอง พล พรภักดี)
15 นางในใจ (คำร้อง - ทำนอง นคร ถนอมทรัพย์)
เป็นต้น
เกร็ดชีวิต
- ถูกเรียกว่า เจ้าชายรัตติกาล, นักร้องเสียงระฆังเงิน
- มีน้ำเสียงที่ไพเราะหวานซึ้งกินใจคน กระแสเสียงมีความสง่างามราวกับเทพบุตรในนิยาย
- หลายบทเพลงมีเนื้อหาในเชิงอีโรติก[3] ให้อารมณ์ละเมียดละไมไปตามจินตนาการ เช่น คืนนั้น คืนอำลา จูบมัดจำ เสียงดุเหว่าแว่ว คืนนั้นสวรรค์ล่ม
- ยึดแนวเสียง ชาญ เย็นแข สมยศ ทัศนพันธ์ และวัลลภ วิชุกร
- เพลงหลายเพลงที่แต่งโดยครูไพบูลย์ บุตรขัน เคยให้นักร้องคนอื่นร้องมาก่อน เช่น มนต์เมืองเหนือ ขับร้องโดย สมยศ ทัศนพันธ์ เพลง น้ำตาเทียน ขับร้องครั้งแรก โดยสมจิตร ตัดจินดา
- เพลงโปรดเถิดดวงใจ ประพันธ์คำร้องทำนอง โดยเบญจมินทร์ มีครูมงคลเล่นเปียโน ส่วนเสียงแอคคอเดียนเป็นของ ชาญชัย บัวบังศร และอัดเพียงครั้งเดียว เป็นอมตะมาจนทุกวันนี้
- นคร ถนอมทรัพย์ (กุง กาดิน) เคยกล่าวว่าสไตล์การร้องของครู ทูล ทองใจ ไม่ใช่ลูกทุ่ง
- บางแห่งจัดให้ทูล ทองใจ เป็นนักร้องไทยสากลลูกกรุง
- เป็นนักร้องในยุคแรก ๆ ที่ขายได้ล้านแผ่น
- ถ้าไปตามชนบท จะได้ยินเพลงของ ทูล ทองใจ เปิดตอนเช้ามืด
- ความโด่งดัง ของ ทูล ทองใจ โด่งดังมากจนตอนที่ไปร้องเพลงที่จังหวัดเชียงใหม่ ผู้ว่าราชการจังหวัด นำช้างมาต้อนรับเลยทีเดียว
- คำพูดที่มักได้ยินบ่อยๆเสมอๆ เมื่อเอ่ยถึงทูล หาไม่ได้อีกแล้ว ไม่มีอีกแล้ว ไม่มีใครเทียบ
- ทูลรับใช้แฟนเพลงมีผลงานเพลงมากมายต่อเนื่องยาวนานจวบจนวาระสุดท้ายของชีวิต แต่เขากลับถูกมองข้าม ไม่ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ์จากกระทรวงวัฒนธรรมเหมือนศิลปินอื่น เป็นเรื่องที่แปลกมาก ทั้งที่ผลงานเค้ายิ่งใหญ่ อมตะเลอค่ากว่าหลายคนมากมายนัก หรือเพราะเขาไม่ได้ออกสื่อทางทีวีให้เห็น
- ทูล ทองใจ บันทึกแผ่นเสียงไว้มากกว่า 700 เพลง เพลงที่มีชื่อเสียง เช่น โปรดเถิดดวงใจ(เพลงแรกที่ดังและดังระดับตำนาน),ในฝัน, เหนือฝัน, ปรารถนา, กลิ่นปรางนางหอม, น้ำตาเทียน(บันทึเสียงครั้งแรกโดยสมจิตร ตัดจินดา) มนต์เมืองเหนือ (บันทึกเสียงครั้งแรกโดย สมยศ ทัศนพันธ์), รังรักในจินตนาการ, นิราศเวียงพิงค์, คืนนั้นสวรรค์ล่ม, เสียงดุเหว่าแว่ว, กระท่อมชาวไร่, บ่วงมาร ,ตัดไม่ขาด(เพลงเดียวกับที่ สุเทพ วงศ์กำแหงร้อง),กระท่อมวิปโยค, พี่ทุยหน้าทื่อ (เพลงแรกที่บันทึกเสียง) , คืนอำลา, คืนนั้น ,คืนพี่ครวญ, นางรอง (รางวัลแผ่นเสียงทองคำพระราชทาน) , นางอาย ,นางครวญ, นางห้าม , นางนอน , นางหงส์ ,รักใครไม่เท่าน้อง (แผ่นเสียงทองคำพระราชทานเพลงแรก) , จูบมัดจำ , อ่านหัวใจ ,สอนพี่ให้รัก,นกเขาขันฉันครวญ, แว่วเสียงชะนี,อันเป็นดวงใจ , ความรักครองใจ , เหนือดวงชีวา ,รักสุดหัวใจ,รักจนขาดใจ, รอยรักในอารมณ์ ,แล้วจะรู้ว่าพี่รัก,เธอรู้หรือเปล่า, กลิ่นแก้มนาง , รักฝังใจ,กระต่ายเต้น,เทพธิดาหลงฟ้า,ปรางชมพู , กลิ่นสไบนาง , ห้องรัก, ซุ้มรักเก่า , แสบทรวง , สาส์นรักฉบับล่า , ลืมพี่ , เดือนต่ำดาวตก , แสงจันทร์แห่งความหลัง,น้ำเหนือบ่า , เพลงรักเพลงคิดถึง,สวนสน ,ดอกทานตะวัน,กระดังงาลนไฟ, ความหลังฝังใจ , ไพรระกำ , ไพรรำพึง , เดินดงหลงป่า , ความหลังฝังใจ, อยากบอกรักแต่ไม่กล้า (บันทึกเสียงครั้งแรกโดย ไชยยศ อมาตยกุล ในเพลง ในดวงใจ) , แขไข , ไกลน้อง , จอมขวัญใจ, ผานางคอย, แก่งสะพือ, จากเหนือเมื่อหนาว, น้องนางเมืองใต้, สุราษฎร์ธานี เป็นต้น-->
- ปรากฏตัวครั้งแรกและครั้งเดียวในภาพยนตร์ไทยเรื่อง เป็ดน้อย ของอัศวินภาพยนตร์ พ.ศ. 2511 แสดงเป็นตนเองในฉากถูกลูกกำนัน ลักพาตัวให้มาร้องเพลงในงานที่บ้าน (ร้องสดเพลงโปรดเถิดดวงใจ) ซึ่งดัดแปลงมาจากเหตุการณ์จริงในชีวิต โดยใช้เสียงตนเองพากย์ลงฟิล์มด้วย
อ้างอิง
- เจนภพ จบกระบวนวรรณ. เพลงลูกทุ่ง, TK Park Music Library ชุดดนตรีไทย. กรุงเทพ : สำนักงานอุทยานการเรียนรู้, พ.ศ. 2550. 176 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 978-974-8218-83-0
