วินโดวส์แทสก์แมนิเจอร์ (อังกฤษ: Windows Task Manager) คือโปรแกรมประยุกต์โปรแกรมหนึ่งที่รวมมากับระบบปฏิบัติการตระกูลไมโครซอฟท์ วินโดวส์เอ็นที เป็นเครื่องมือสำหรับติดตามและให้รายละเอียดเกี่ยวกับประสิทธิภาพการทำงานของคอมพิวเตอร์ในขณะนั้น เช่น โปรแกรมหรือกระบวนการอื่นที่กำลังทำงานอยู่ การใช้งานหน่วยประมวลผลกลาง การจองและการใช้งานหน่วยความจำ การเชื่อมต่อระหว่างเครือข่าย ผู้ใช้ที่ล็อกอิน เป็นต้น แทสก์แมนิเจอร์ยังสามารถใช้กำหนดระดับความสำคัญของโปรแกรมหรือกระบวนการ บังคับให้ยกเลิกการทำงาน สั่งปิดเครื่อง เริ่มเครื่องใหม่ ไฮเบอร์เนต หรือล็อกออฟจากวินโดวส์ได้
วินโดวส์แทสก์แมนิเจอร์เริ่มมีขึ้นตั้งแต่วินโดวส์เอ็นที 4.0 เป็นต้นมา สำหรับในรุ่นเก่ากว่านั้นมีโปรแกรมชื่อ แทสก์ลิสต์ (Task List) แต่มีคุณลักษณะน้อยกว่านี้มาก นั่นคือ เรียกดูโปรแกรมหรือกระบวนการที่กำลังทำงาน ยกเลิกการทำงาน หรือสร้างกระบวนการใหม่เท่านั้น
การเรียกใช้
แทสก์แมนิเจอร์สามารถเรียกใช้ได้ด้วยวิธีใดวิธีหนึ่งต่อไปนี้
- เปิดรายการเลือกบริบท (คลิกขวา) บนแถบงาน (taskbar) แล้วเลือก "Task Manager"
- กดปุ่ม Ctrl+⇧ Shift+Esc
- ในรุ่นเอ็นที, 2000, วิสตา, 7, 8 และ 8.1 สามารถกดปุ่ม Ctrl+Alt+Del เพื่อเปิดหน้าต่างวินโดวส์ซิเคียวริตี (Windows Security) แล้วเลือก "Task Manager" ส่วนรุ่นเอกซ์พี การกดปุ่ม Ctrl+Alt+Del จะสามารถเปิดแทสก์แมนิเจอร์ได้โดยตรง (ยกเว้นกรณีที่ใช้หน้าจอเข้าระบบแบบเดิม ซึ่งจะใช้วิธีแบบรุ่นเอ็นที, 2000)
- เริ่มโปรแกรม Taskmgr.exe จากบรรทัดคำสั่งงาน (command line)
โหมดแบบย่อ
การดับเบิลคลิกในบริเวณพื้นที่ว่างบริเวณขอบภายในหน้าต่างของแทสก์แมนิเจอร์ จะทำให้ส่วนที่แสดงข้อมูลส่วนเกินถูกซ่อน ซึ่งหน้าต่างแบบย่อก็สามารถปรับขนาดได้เหมือนโหมดปกติ และการดับเบิลคลิกอีกครั้งเพื่อกลับสู่โหมดปกติ ทางไมโครซอฟท์เองเรียกโหมดนี้ว่า Tiny Footprint mode [1] ซึ่งผู้ใช้ทั่วไปอาจเข้าใจผิดว่าโหมดแบบย่อเกิดจากวินโดวส์ผิดปกติ
ความแตกต่างในวิสตา
วินโดวส์แทสก์แมนิเจอร์ได้รับการปรับปรุงใหม่ในวินโดวส์วิสตาโดยเพิ่มคุณลักษณะลงไปดังนี้
- แท็บ Services สำหรับเรียกดู แก้ไข หรือหยุดบริการ (service) ต่างๆ ที่ทำงานอยู่ในปัจจุบัน
- การเพิ่มคอลัมน์ Description สำหรับอธิบายชื่อและเส้นทางเต็มของโปรแกรมหรือกระบวนการ และสถานะของ DEP
- การคลิกขวาที่กระบวนการใดๆ สามารถเลือก Properties เพื่อแสดงคุณสมบัติต่างๆ ของโปรแกรมหรือกระบวนการนั้นได้
- แทสก์แมนิเจอร์ถูกโจมตีจากระยะไกลหรือไวรัสได้ยากขึ้น อาทิการสั่งล็อกออฟเครื่องคนอื่นหรือการส่งข้อความรบกวน เนื่องจากการกระทำเช่นนั้นจะต้องมีสิทธิแบบผู้ดูแลระบบจึงจะทำได้ ซึ่งผู้ใช้ต้องไปที่แท็บ Processes แล้วคลิก "Show processes from other users" เพื่อยืนยันสิทธิความเป็นผู้ดูแลระบบและปลดล็อกการร้องขอเหล่านี้ ซึ่งหากผู้ใช้ไม่ได้เป็นผู้ดูแลระบบ จะต้องป้อนชื่อและรหัสผ่านที่ถูกต้องก่อนใช้งาน
- การคลิกขวาที่กระบวนการใดๆ สามารถเลือก dump ในกรณีที่โปรแกรมหรือกระบวนการหยุดการทำงานและไม่ตอบสนอง เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูลในหน่วยความจำเพื่อนำไปวิเคราะห์ด้วย debugger
ประเด็นความปลอดภัย
แทสก์แมนิเจอร์เป็นเป้าหมายหนึ่งของการโจมตีจากไวรัสคอมพิวเตอร์หรือมัลแวร์ โดยเฉพาะมัลแวร์ที่สามารถปิดโปรแกรมนี้ทันทีเมื่อเรียกใช้ ทำให้สามารถซ่อนตัวจากผู้ใช้ได้เช่น Zotob หรือ Spybot เป็นต้น [2] และเนื่องจากเครื่องมือกรุปพอลิซี (Group Policy) สามารถเปิดปิดการใช้งานของแทสก์แมนิเจอร์ได้ มัลแวร์จำนวนหนึ่งจึงใช้ช่องทางนี้เข้าไปแก้ไขการตั้งค่าของรีจิสตรีเพื่อปิดแทสก์แมนิเจอร์ นอกจากนั้นมัลแวร์ Rootkit สามารถป้องกันตนเองจากการแสดงรายชื่อในแทสก์แมนิเจอร์ เพื่อไม่ให้ผู้ใช้ตรวจพบและยกเลิกการทำงานของมัน
อ้างอิง
