คทาดำ (อังกฤษ: Black Rod) หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า ผู้เบิกคทาดำ (Usher of the Black Rod, ถ้าเป็นหญิง เรียก Lady Usher of the Black Rod และถ้าเป็นชาย เรียก Gentleman Usher of the Black Rod) เป็นเจ้าพนักงานรัฐสภาในประเทศเครือจักรภพบางประเทศ มีต้นกำเนิดในสภาขุนนางของรัฐสภาสหราชอาณาจักรที่จัดให้มีเจ้าพนักงานถือคทาทำจากไม้มะเกลือสีดำประดับรูปสิงโตสีทองที่หัว[1]
ในสหราชอาณาจักร เจ้าพนักงานนี้มีความรับผิดชอบหลัก ๆ เป็นการควบคุมการเข้าถึงสภาขุนนางและบริเวณโดยรอบ และรักษาระเบียบในพื้นที่ดังกล่าว[2] นอกจากนี้ ยังมีความรับผิดชอบในพิธีการบางอย่าง ซึ่งรวมถึงการเบิกตัวสมาชิกสภาสามัญชนไปฟังพระราชดำรัสจากพระราชบัลลังก์ (Speech from the Throne) ร่วมกับสมาชิกสภาขุนนางในรัฐพิธีเปิดประชุมรัฐสภา (State Opening of Parliament) ด้วยการเชิญคทาไปหยุดอยู่หน้าประตูสภาสามัญชน แล้วให้ประตูปิดใส่หน้าของตนอย่างแรง ก่อนใช้คทานั้นเคาะประตูสามครั้งเพื่อขออนุญาตเข้าไปประกาศเบิกตัว พิธีการดังกล่าวเป็นการแสดงออกเชิงสัญลักษณ์ว่า สามัญชนเป็นอิสระจากกษัตริย์[1][3]
พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งผู้เบิกคทาดำตามที่เลขาธิการรัฐสภา (Clerk of the Parliaments) เลือกสรรมา เดิมตำแหน่งนี้หมุนเวียนกันในกลุ่มข้าราชการชั้นผู้ใหญ่จากกองทัพเหล่าต่าง ๆ แต่ตั้งแต่ ค.ศ. 2002 ได้ประกาศรับเป็นการทั่วไป ผู้เบิกคทาดำ ถ้าไม่ได้เป็นอัศวินอยู่แล้ว มักได้รับแต่งตั้งเป็นอัศวินประเภทไนต์แบชเลอร์ (Knight Bachelor) และได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์การ์เทอร์ (Order of Garter) ส่วนรองผู้เบิกคทาดำ ภาษาอังกฤษเรียกว่า "Yeoman Usher of the Black Rod"[5]
.jpg)
