กลุ่มภาษาเตอร์กิก

กลุ่มภาษาเตอร์กิก
กลุ่มเชื้อชาติ:	กลุ่มชนเตอร์กิก
ภูมิภาค:	เอเชียตะวันตก เอเชียกลาง เอเชียเหนือ (ไซบีเรีย) เอเชียตะวันออก (ตะวันออกไกล) คอเคซัส ยุโรปตะวันออก
การจําแนก ทางภาษาศาสตร์:	หนึ่งในตระกูลของภาษาหลักของโลก
ภาษาดั้งเดิม:	เตอร์กิกดั้งเดิม
กลุ่มย่อย:	เตอร์กิกทั่วไป Oghur
ISO 639-5:	trk
กลอตโตลอก:	turk1311[1]
ตะวันตกเฉียงใต้ (โอคุซ)   ตะวันออกเฉียงใต้ (คาร์ลุก)   แฆแลจ   ตะวันตกเฉียงเหนือ (คิปชาก)   ชูวัช (Oghur)   ตะวันออกเฉียงเหนือ (ไซบีเรีย)

กลุ่มภาษาเตอร์กิกเป็นกลุ่มของภาษาที่แพร่กระจายจากยุโรปตะวันออก ผ่านทะเลเมดิเตอร์เรเนียนไปถึงไซบีเรียและจีนตะวันตก และจัดเป็นส่วนหนึ่งของสมมติฐานตระกูลภาษาอัลไต กลุ่มภาษานี้มีผู้พูดเป็นภาษาแม่ราว 180 ล้านคน ถ้ารวมผู้ที่พูดเป็นภาษาที่สองด้วยมีราว 200 ล้านคน ส่วนใหญ่เป็นผู้พูดภาษาตุรกี ซึ่งคิดเป็น 40%ของผู้พูดกลุ่มภาษานี้ทั้งหมด

การจัดจำแนก

ลักษณะที่สำคัญของกลุ่มภาษาเตอร์กิกคือการเปลี่ยนเสียงสระ การเชื่อมคำแบบรูปคำติดต่อโดยใช้ปัจจัย ไม่มีการแบ่งเพศของคำนาม การเรียงประโยคโดยทั่วไปเป็นแบบประธาน-กรรม-กริยา ลักษณะของภาษาแบบนี้พบในกลุ่มภาษามองโกเลีย กลุ่มภาษาตังกูสิตและภาษาเกาหลีด้วย

ประวัติ

การแพร่กระจายของผู้พูดกลุ่มภาษาเตอร์กิกแพร่กระจายในบริเวณยูเรเชียจากตุรกีทางตะวันตกไปจนถึงไซบีเรียทางตะวันออกเฉียงเหนือ^[2]

การแพร่กระจายของตระกูลภาษาอัลไตอิกจากยูเรเชีย รวมภาษาญี่ปุ่นและภาษาเกาหลี

การบันทึกในยุคแรก

บันทึกของกลุ่มภาษาเตอร์กิกเริ่มพบเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 13 โดยเป็นจารึกอักษรออร์คอนของชาวกอกเติร์กเขียนด้วยภาษาเตอร์กิกโบราณ ซึ่งค้นพบครั้งแรกเมือ พ.ศ. 2432 ที่หุบเขาออร์คอนในมองโกเลีย หนังสือ Compendium of the Turkic Dialects ( Divânü Lügati't-Türk) เขียนเมื่อพุทธศตวรรษที่ 16 โดย Kaşgarlı Mahmud ของดินแดนการา-คานิดข่านเป็นเอกสารภาษาศาสตร์ชุดแรกของกลุ่มภาษานี้ซึ่งเน้นที่กลุ่มภาษาตะวันตกเฉียงใต้ หนังสือ Cordex Cumanicus ได้กล่าวถึงสาขาตะวันตกเฉียงเหนือเทียบระหว่างภาษาคิปชาก กับภาษาละตินที่ใช้โดยมิชชันนารีนิกายโรมันคาทอลิกซึ่งส่งไปยังคูมานที่อยู่ในฮังการีและโรมาเนีย บันทึกรุ่นแรกของภาษาของชาวโวลกา บุลกาชิที่กลายมาเป็นภาษาชูวาสในปัจจุบัน เริ่มพบในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18-19

การแพร่กระจายทางภูมิศาสตร์และพัฒนาการ

จากการแพร่กระจายของชาวเตอร์กในยุคกลางตอนต้น กลุ่มภาษาเตอร์กิกได้แพร่หลายไปทั่วเอเชียกลาง เริ่มจากไซบีเรีย (สาธารณรัฐซาคา) ไปถึงทะเลเมดิเตอร์เรเนียน (เซลจุกเตอร์ก) หน่วยของกลุ่มภาษาเตอร์กิก ได้แพร่หลายไปเป็นส่วนหนึ่งของภาษาฮังการี ภาษาเปอร์เซีย ภาษาอูรดู ภาษารัสเซีย ภาษาจีน และภาษาอาหรับ

การจัดจำแนก

เป็นเวลาหลายศตวรรษที่ผู้พูดกลุ่มภาษาเตอร์กิกได้เคลื่อนย้ายอย่างต่อเนื่อง และได้ติดต่อกับภาษาที่อยู่ใกล้เคียง ทั้งกลุ่มภาษาอิหร่าน กลุ่มภาษาสลาฟ และกลุ่มภาษามองโกเลีย โดยทั่วไป กลุ่มภาษาเตอร์กิกแบ่งได้เป็น 6 สาขา คือ

• กลุ่มภาษาตะวันตกเฉียงใต้ หรือกลุ่มภาษาโอคุซ
• กลุ่มภาษาตะวันตกเฉียงเหนือ หรือกลุ่มภาษาคิปชาก
• กลุ่มภาษาตะวันออกเฉียงใต้ หรือกลุ่มภาษาอุยกูร์
• กลุ่มภาษาตะวันออกเฉียงเหนือ หรือกลุ่มภาษาไซบีเรีย
• กลุ่มภาษาโอคูร์

อาจรวมกลุ่มภาษาตะวันตกเฉียงใต้ กลุ่มภาษาตะวันตกเฉียงเหนือ กลุ่มภาษาตะวันออกเฉียงใต้ และกลุ่มภาษาโอคูร์เข้าเป็นกลุ่มภาษาเตอร์กิกตะวันตก ที่เหลือจัดเป็นกลุ่มภาษาเตอร์กิกตะวันออก ทางด้านภูมิศาสตร์และภาษาศาสตร์ จัดให้ กลุ่มภาษาตะวันตกเฉียงเหนือ กลุ่มภาษาตะวันออกเฉียงใต้รวมเป็นกลุ่มภาษาเตอร์กิกกลาง ส่วนกลุ่มภาษาตะวันออกเฉียงเหนือ และภาษาแฆแลจจัดเป็นภาษาที่อยู่ที่ราบ

สมาชิก

ต่อไปนี้เป็นสมาชิกของกลุ่มภาษาเตอร์กิกที่จัดจำแนกโดย Lars Johanson (1998)^[3]

ภาษาเตอร์กิกดั้งเดิม	กลุ่มภาษาโอคุซ			ภาษาเปเชเนก (ตายแล้ว)
		กลุ่มภาษาโอคุซตะวันตก		ภาษาตุรกีออตโตมาน (ตายแล้ว), ภาษาตุรกี ภาษากากาอุซ ภาษาอาเซอร์ไบจาน ภาษาตุรกีกากาอุซบอลข่าน
		กลุ่มภาษาโอคุซตะวันออก		ภาษาเติร์กเมน ภาษาเติร์กโคราซานี
		กลุ่มภาษาโอคุซใต้		ภาษาอัฟซาร์ สำเนียงของกลุ่มภาษานี้ในอิหร่าน เช่น ภาษาควาซไคว, ภาษาซอนโกรี, ภาษาอายนัลลู
	กลุ่มภาษาคิปชาก			ภาษาคิปชาก (ตายแล้ว)
		กลุ่มภาษาคิปชากตะวันตก		ภาษาคูมึก ภาษาการาเชย์-บัลกา ภาษาตาตาร์ไครเมีย, ภาษาอูรุม[4] ภาษาเครียมชาก ภาษาคูมาน (ตายแล้ว) ภาษาคาไรม์
		กลุ่มภาษาคิปชากเหนือ		ภาษาตาตาร์ (ตาตาร์คาซาน) ภาษามิซาร์ ภาษาบัชกอร์ต ภาษาบาราบา[5]
		กลุ่มภาษาคิปชากใต้		ภาษาคาซัค ภาษาการากัลปัก ภาษาคีร์กิซ[6] ภาษาอุซเบก คัพชัก (ภาษาเฟอร์กานา คัพชัก) ภาษาโนไก
	กลุ่มภาษาเตอร์กิกตะวันออกเฉียงใต้	ตะวันตก		ภาษาอุซเบก
		ตะวันออก		ภาษาอุยกูร์ ภาษาตารันชิ ภาษายูกูร์ตะวันตก (อุยกูร์เหลือง)[7] ภาษาซาลาร์[8] ภาษาเตอร์กิกโบราณ (ตายแล้ว) ภาษาชะกะไต (ตายแล้ว) ภาษาอายนี[9] ภาษาอิลี เตอร์กี
	กลุ่มภาษาเตอร์กิกตะวันออกเฉียงเหนือ	กลุ่มภาษาไซบีเรียเหนือ		ภาษาซาคา (ยากุต) ภาษาโดลกัน
		กลุ่มภาษาไซบีเรียใต้	ภาษาเตอร์กซายัน	ภาษาตูวัน ภาษาโตฟา
			ภาษาเตอร์กเยนิเซย์	ภาษาคากัส ภาษาฟุยุ-คีร์กิซ ภาษาซอร์
			ภาษาเตอร์กชูเลียม	ภาษาชูเลียม
			ภาษาเตอร์กอัลไต [10]	ภาษาอัลไต และสำเนียงต่างๆ
	ภาษาโอคูร์			ภาษาชูวาส ภาษาคาซาร์ (ตายแล้ว) ภาษาอวาร์ (ตายแล้ว) ภาษาบุลการ์ (ตายแล้ว) ภาษาฮั่น (ตายแล้ว)
	ภาษาอาร์คู			ภาษาแฆแลจ[11]

การเปรียบเทียบคำศัพท์

	ความหมายทั่วไป	ภาษาเตอร์กิกโบราณ	ภาษาตุรกี	ภาษาอาเซอร์ไบจาน	ภาษาเติร์กเมน	ภาษาตาตาร์	ภาษาคาซัค	ภาษาคีร์กิซ	ภาษาอุซเบก	ภาษาอุยกูร์	ภาษาซาคา	ภาษาชูวาส
บุคคล	บรรพบุรุษ	Ata	Ata	Ata	Ata	Ata	Ata	Ata	Ota	Ata		Atte
	แม่	Ana	Anne, Ana	Ana	Ene	Ana	Ana	Ene	Ona	Ana		Anne
	ลูกชาย	O'gul	Oğul	Oğul	Oğul	Ul, uğıl	Ul	Uul	O'gil	Oghul	Uol	Yvăl, Ul
	ผู้ชาย	Er(kek)	Erkek	Er /Kişi	Erkek	İr	Er(kek)	Erkek	Erkak	Er	Er	Ar
	เด็กหญิง	Kyz	Kız	Qız	Gyz	Qız	Qız	Kız	Qiz	Qiz	Ky:s	Hĕr
	บุคคล	Kişi	Kişi		Kişi	Keşe	Kisi	Kishi	Kishi	Kishi	Kihi
	Bride	Kelin	Gelin	Gəlin	Gelin	Kilen	Kelin	Kelin	Kelin	Kelin	Kylyn	Kin
	Mother-in-law		Kaynana	Qaynana	Gayın ene	Qayın ana	Qayın ene	Kaynene	Qayın ona	Qeyinana		Hun'ama
Body parts	Heart	Yürek	Yürek	Ürək	Ýürek	Yöräk	Jürek	Jürök	Yurak	Yürek	Süreq	Čĕre
	Blood	Qan	Kan	Qan	Ga:n	Qan	Qan	Kan	Qon	Qan	Qa:n	Jun
	Head	Baš	Baş	Baş	Baş	Baş	Bas	Bash	Bosh	Baş	Bas	Puś
	Hair	Qıl	Kıl	Qıl	Qyl	Qıl	Qıl	Kıl	Qil	Qil	Kıl
	Eye	Köz	Göz	Göz	Göz	Küz	Köz	Köz	Ko'z	Köz	Kos	Kuś
	Eyelash	Kirpik	Kirpik	Kiprik	Kirpik	Kerfek	Kirpik	Kirpik	Kiprik	Kirpik	Kirbi:	Hărpăk
	Ear	Qulqaq	Kulak	Qulaq	Gulak	Qolaq	Qulaq	Kulak	Quloq	Qulaq	Gulka:k	Hălha
	Nose	Burun	Burun	Burun	Burun	Borın	Murın	Murun	Burun	Burun	Murun
	Arm	Qol	Kol	Qol	Gol	Qul	Qol	Kol	Qo'l		Qol	Hul, Hol
	Hand	El(ig)	El	Əl	El		Alaqan	Alakan			Ili:	Ală
	Finger	Barmak	Parmak	Barmaq	Barmak	Barmaq	Barmaq	Barmak	Barmoq	Barmaq		Pürne, Porn'a
	Fingernail	Tyrnaq	Tırnak	Dırnaq	Dyrnaq	Tırnaq	Tırnaq	Tyrmak	Tirnoq	Tirnaq	Tynyraq	Čĕrne
	Knee	Tiz	Diz	Diz	Dy:z	Tez	Tize	Tize	Tizza	Tiz	Tüsäχ	Čĕrpuśśi
	Calf	Baltyr	Baldır	Baldır	Baldyr	Baltır	Baldır	Baltyr	Boldyr	Baldir	Ballyr
	Foot	Adaq	Ayak	Ayaq	Aýak	Ayaq	Ayaq	Ayak	Oyoq	Ayaq	Ataq	Ura
	Belly	Qaryn	Karın	Qarın	Garyn	Qarın	Qarın	Karyn	Qorin	Qerin	Qaryn	Hyrăm
Animals	Horse	At	At	At	At	At	At	At	Ot	At	At	Ut
	Cattle	Siyir	Sığır	Inek	Sygyr	Sıyır	Sïır	Sıyır	Sigir	Siyir
	Dog	Yt	İt/Köpek	İt	It	Et	Ït	It	It	It	Yt	Jytă
	Fish	Balyq	Balık	Balıq	Balyk	Balıq	Balıq	Balık	Baliq	Beliq	Balyk	Pulă
	Louse	Bit	Bit	Bit	Bit	Bet	Bït	Bit	Bit	Pit	Byt	Pyjtă, Put'ă
Other nouns	House	Uy	Ev	Ev	Öý	Öy	Üy	Üy	Uy	Uy		Av*
	Tent	Otag	Otağ/Çadır		Otag		Otaw			Otaq	Otu:
	Way	Yol	Yol	Yol	Yo:l	Yul	Jol	Jol	Yo'l	Yol	Suol	Śul
	Bridge	Köprüq	Köprü	Körpü	Köpri	Küper	Köpir	Köpürö	Ko'prik	Kövrük	Kürpe	Kĕper
	Arrow	Oq	Ok	Ox	Ok	Uq	Oq	Ok	O'q	Oq	Oχ	Uhă
	Fire	Ot	Od	Od	Ot	Ut	Ot	Ot	O't	Ot	Uot	Vut, Vot
	Ash	Kül	Kül	Kül	Kül	Köl	Kül	Kül	Kul	Kül	Kül	Kĕl
	Water	Suv	Su	Su	Suw	Su	Sw	Suu	Suv	Su	Ui	Šyv, Šu
	Ship, boat	Kemi	Gemi	Gəmi	Gämi	Köymä	Keme	Keme	Kema	Keme		Kimĕ
	Lake	Köl	Göl	Göl	Köl	Kül	Köl	Köl	Ko'l	Köl	Küöl	Külĕ
	Sun/Day	Küneš	Gün(eş)	Gün(əş)	Gün	Kön	Kün	Kün	Kun	Kün	Kün	Kun
	Cloud	Bulut	Bulut	Bulud	Bulut	Bolıt	Bult	Bulut	Bulut	Bulut	Bylyt	Pĕlĕt
	Star	Yulduz	Yıldız	Ulduz	Ýyldyz	Yoldız	Juldız	Jıldız	Yulduz	Yultuz	Sulus	Śăltăr
	Earth	Topraq	Toprak	Torpaq	Toprak	Tufraq	Topıraq	Topurak	Tuproq	Tupraq	Toburaχ	Tăpra
	Hilltop	Töpü	Tepe	Təpə	Depe	Tübä	Töbe	Töbö	Tepa	Töpe	Töbö	Tüpĕ
	Tree/Wood	Yağac	Ağaç	Ağac	Agaç	Ağaç	Ağaş	Jygach	Yog'och			Jyvăś
	God (Tengri)	Tengri	Tanrı	Tanrı	Taňry	Täñre	Täñiri	Teñir	Tangri	Tengri	Tanara	Tură, Toră
	Sky, Blue	Kök	Gök	Göy	Gök	Kük	Kök	Kök	Ko'k	Kök	Küöq	Kăvak, Koak
Adjectives	Long	Uzun	Uzun	Uzun	Uzyn	Ozın	Uzın	Uzun	Uzun	Uzun	Uhun	Vărăm
	New	Yany	Yeni	Yeni	Yany	Yaña	Jaña	Jañı	Yangi	Yengi	Sana	Śĕnĕ
	Fat	Semiz	Semiz/Şişman		Semiz	Simez	Semiz	Semiz	Semiz	Semiz	Emis	Samăr
	Full	Tolu	Dolu	Dolu	Do:ly	Tulı	Tolı	Tolo	To'la	Toluq	Toloru	Tulli
	White	Aq	Ak	Ağ	Ak	Aq	Aq	Ak	Oq	Aq
	Black	Qara	Kara	Qara	Gara	Qara	Qara	Kara	Qora	Qara	Xara	Hura
	Red	Qyzyl	Kızıl	Qızıl	Gyzyl	Qızıl	Qızıl	Kızıl	Qizil	Qizil	Kyhyl	Hĕrlĕ
Numbers	1	Bir	Bir	Bir	Bir	Ber	Bir	Bir	Bir	Bir	Bi:r	Pĕrre
	2	Eki	İki	İki	Iki	İke	Eki	Eki	Ikki	Ikki	Ikki	Ikkĕ
	4	Tört	Dört	Dörd	Dö:rt	Dürt	Tört	Tört	To'rt	Tört	Tüört	Tăvattă
	7	Yeti	Yedi	Yeddi	Yedi	Cide	Jeti	Jeti	Yetti	Yetti	Sette	Śiččĕ
	10	On	On	On	O:n	Un	On	On	O'n	On	Uon	Vunnă, Vonnă
	100	Yüz	Yüz	Yüz	Yüz	Yöz	Jüz	Jüz	Yuz	Yüz	Sü:s	Śĕr

อ้างอิง

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, บ.ก. (2013). "Turkic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. Turkic Language tree entries provide the information on the Turkic-speaking regions.
3. Lars Johanson (1998) The History of Turkic. In Lars Johanson & Éva Ágnes Csató (eds) The Turkic Languages. London, New York: Routledge, 81-125. [1] เก็บถาวร 2011-04-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
4. Crimean Tatar and Urum are historically Kipchak languages, but have been heavily influenced by Oghuz languages.
5. Tura, Baraba, Tomsk, Tümen, Ishim, Irtysh, Tobol, Tara, etc. are partly of different origin (Johanson 1998) [2] เก็บถาวร 2011-04-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
6. "Of Altai Turkic origin, but recently closer to Kazakh (Johanson 1998)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-04-08. สืบค้นเมื่อ 2008-11-11.
7. "Deviating. Probably of South Siberian origin (Johanson 1998)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-04-08. สืบค้นเมื่อ 2008-11-11.
8. Deviating. Historically developed from Southwestern (Oghuz) (Johanson 1998) [3] เก็บถาวร 2011-04-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
9. Aini contains a very large Persian vocabulary component, and is spoken exclusively by adult men, almost as a cryptolect.
10. "Some dialects are close to Kirghiz (Johanson 1998)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-04-08. สืบค้นเมื่อ 2008-11-11.
11. Khalaj is surrounded by Oghuz languages, but exhibits a number of features that classify it as non-Oghuz.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Turkic Languages: Resources - University of Michigan
• Map of Turkic languages
• Classification of Turkic Languages เก็บถาวร 2011-04-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Online Uyghur-English Dictionary
• Turkic language vocabulary comparison tool / dictionary เก็บถาวร 2008-05-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน