โยเซ็ฟ เม็งเงอเลอ (เยอรมัน: Josef Mengele; 16 มีนาคม ค.ศ. 1911 – 7 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1979) มีฉายาว่า ทูตแห่งความตาย (Todesengel) และ ทูตสีขาว (der Weisse Engel, Weißer Engel) เป็นนายแพทย์ชาวเยอรมัน และเป็นเจ้าหน้าที่หน่วยเอ็สเอ็สในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง เขาได้เป็นที่จดจำมากที่สุดสำหรับการปฏิบัติหน้าที่ในค่ายกักกันเอาช์วิทซ์ ที่เขาได้ทำการทดลองที่ร้ายแรงต่อนักโทษและเป็นสมาชิกทีมแพทย์ที่คัดเลือกเหยื่อเพื่อทำการสังหารในห้องรมแก๊ส เมื่อกองทหารโซเวียตได้กวาดพื้นที่ผ่านโปแลนด์ทำให้เม็งเงอเลอต้องย้ายไป 280 กิโลเมตร (170 ไมล์) จากเอาชวิทซ์ไปยังค่ายกักกันโกรส-โรเซิน เมื่อวันที่ 17 มกราคม ค.ศ. 1945 เพียง 10 วันก่อนที่กองทัพโซเวียตเดินทางมาถึงเอาช์วิทซ์
ก่อนสงคราม เม็งเงอเลอได้รับปริญญาเอกสาขามานุษยวิทยาและการแพทย์และเริ่มต้นอาชีพในฐานะนักวิจัย เขาได้เข้าร่วมพรรคนาซีใน ค.ศ. 1937 และเอ็สเอ็สใน ค.ศ. 1938 เขาได้รับมอบหมายเป็นเจ้าหน้าที่แพทย์สนามของกองพัน เมื่อสงครามโลกครั้งที่สองเริ่มขึ้น จากนั้นก็ได้ถูกย้ายไปประจำการในค่ายกักกันนาซีในช่วงต้น ค.ศ. 1943 และรับหน้าที่ในเอาช์วิทซ์ ซึ่งเขาได้เห็นโอกาสที่จะทำการวิจัยทางพันธุกรรมในมนุษย์ การทดลองของเขาได้เน้นไปที่ฝาแฝดเป็นหลักโดยไม่คำนึงถึงสุขภาพหรือความปลอดภัยของเหยื่อ
หลังสงคราม เม็งเงอเลอได้หลบหนีไปยังอเมริกาใต้ เขาเดินเรือไปยังอาร์เจนตินาในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1949 ซึ่งได้รับความช่วยเหลือโดยเครือข่ายอดีตสมาชิกเอ็สเอ็ส ตอนแรก เขาอาศัยอยู่ในและบริเวณรอบ ๆ กรุงบัวโนสไอเรส จากนั้นก็หลบหนีไปยังปารากวัยใน ค.ศ. 1959 และบราซิลใน ค.ศ. 1960 ตลอดเวลาที่ผ่านมาได้ถูกเยอรมนีตะวันตก อิสราเอล และนักล่านาซี (เช่น ซีม็อน วีเซินทาล) ตามล่าเพื่อจะนำตัวไปขึ้นศาลในฐานะอาชญากรสงคราม เม็งเงอเลอได้หลบหนีรอดจากการถูกจับกุม แม้ว่าจะมีการร้องขอให้ส่งผู้ร้ายข้ามแดนโดยรัฐบาลเยอรมนีตะวันตกและปฏิบัติการลับโดยสำนักข่าวกรองอิสราเอล มอสซาด เขาจมน้ำเสียชีวิตใน ค.ศ. 1979 ภายหลังจากทุกข์ทรมานในขณะที่ว่ายน้ำออกนอกชายฝั่งเบอร์ติโอกา และถูกฝังศพด้วยชื่อปลอมคือ ว็อล์ฟกัง แกร์ฮาร์ท ซากศพของเขาได้ถูกขุดขึ้นมาและได้รับการยืนยันโดยการตรวจสอบทางนิติเวชใน ค.ศ. 1985
อ้างอิง
