องครักษ์ เป็นหนึ่งในจำนวนสี่อำเภอของจังหวัดนครนายก ในเขตภาคกลางของประเทศไทย
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอองครักษ์ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
ประวัติ
ที่มาของชื่ออำเภอองครักษ์มีตำนานว่า เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จประพาสต้นแถบนี้ และได้พักประทับแรม ณ บริเวณริมแม่น้ำนครนายกซึ่งเป็นที่ตั้งของศาลเจ้าพ่อองครักษ์ในปัจจุบัน ระหว่างประทับแรมอยู่นั้นนายทหารราชองครักษ์ได้ป่วยและเสียชีวิตลง จึงโปรดฯ ให้ตั้งศาลขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์ อำเภอแห่งนี้จึงได้รับการเรียนขานว่า อำเภอองครักษ์
เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2432 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตพิเศษให้แก่บริษัทขุดคลองแลคูนาสยามซึ่งมีหม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ เป็นผู้รับมอบ ให้จัดการขุดคลองซอยตัดท้องทุ่งระหว่างแม่น้ำเจ้าพระยากับแม่น้ำนครนายก โดยให้สิทธิ์แก่บริษัทฯ ในการขายที่ดินทั้งสองฝั่งคลองเพื่อจัดเป็นที่นาได้ บริษัทฯ ได้ขุดคลองสายกลางขึ้นสายหนึ่งจากแม่น้ำเจ้าพระยาไปทะลุแม่น้ำนครนายกพร้อมตัดคลองซอยจากทั้งสองฝั่งคลองสายกลางนี้ โดยได้รับพระราชทานนามว่า "คลองรังสิตประยูรศักดิ์" ประตูน้ำปิด-เปิดด้านแม่น้ำเจ้าพระยาได้พระราชทานนามว่า "ประตูน้ำจุฬาลงกรณ์" ส่วนประตูน้ำทางด้านแม่น้ำนครนายกนั้นพระราชทานนามว่า "ประตูน้ำเสาวภาผ่องศรี"
- วันที่ 3 มีนาคม 2449 ยุบรวมตำบล และเปลี่ยนชื่อตำบลใหม่ โดยยุบรวมตำบลคลองสิบสี่ และตำบลคลองสิบห้า และเรียกชื่อว่า ตำบลบึงศาล และเปลี่ยนชื่อตำบลคลองหกวา เป็นตำบลพระอาจารย์[1]
- วันที่ 7 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลองครักษ์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลองครักษ์ และตำบลทรายมูล[2]
- วันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2504 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอองครักษ์ โดย ตำบลองครักษ์ รับพื้นที่บางส่วนของหมู่ที่ 4,5 ของตำบลทรายมูล มารวมกับหมู่ที่ 1,2,8 ตำบลองครักษ์ รับพื้นที่บางส่วนของหมู่ที่ 1 ของตำบลบางปลากด มารวมกับหมู่ที่ 4 ตำบลองครักษ์ รับพื้นที่บางส่วนของหมู่ที่ 5 ของตำบลศีรษะกระบือ มารวมกับหมู่ที่ 9 ตำบลองค์รักษ์ ตำบลศีรษะกระบือ รับพื้นที่หมู่ที่ 4,5,7,8 ของตำบลพระอาจารย์ มาตั้งเป็นหมู่ที่ 1,2,3,5 ตำบลศีรษะกระบือ รับพื้นที่บางส่วนของหมู่ที่ 8 ของตำบลองครักษ์ และบางส่วนของหมู่ที่ 5 ของตำบลศีรษะกระบือ มารวมกับหมู่ที่ 7 ตำบลศีรษะกระบือ รับพื้นที่บางส่วนของหมู่ที่ 2 ของตำบลองครักษ์ มารวมกับหมู่ที่ 10 ตำบลศีรษะกระบือ ตำบลพระอาจารย์ รับพื้นที่หมู่ที่ 1,2,3,6,7,10,11 ของตำบลศีรษะกระบือ มาตั้งเป็นหมู่ที่ 3,4,5,7,10,11 ตำบลพระอาจารย์[3]
- วันที่ 2 เมษายน 2511 ตั้งตำบลโพธิ์แทน แยกออกจากตำบลบางปลากด[4]
- วันที่ 17 มิถุนายน 2512 ตั้งตำบลบางสมบูรณ์ แยกออกจากตำบลบางลูกเสือ[5]
- วันที่ 11 กันยายน 2527 ตั้งตำบลชุมพล แยกออกจากตำบลบึงศาล[6]
- วันที่ 4 ตุลาคม 2533 ตั้งตำบลคลองใหญ่ แยกออกจากตำบลองครักษ์[7]
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลองครักษ์ เป็นเทศบาลตำบลองครักษ์
- วันที่ 1 มิถุนายน 2549 กำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอองครักษ์ โดย ตำบลบางสมบูรณ์ ให้มีเขตการปกครองรวม 13 หมู่บ้าน ตำบลชุมพล ให้มีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน ตำบลคลองใหญ่ ให้มีเขตการปกครองรวม 10 หมู่บ้าน ตำบลทรายมูล ให้มีเขตการปกครองรวม 11 หมู่บ้าน ตำบลองครักษ์ ให้มีเขตการปกครองรวม 7 หมู่บ้าน ตำบลบึงศาล ให้มีเขตการปกครองรวม 9 หมู่บ้าน ตำบลศีรษะกระบือ ให้มีเขตการปกครองรวม 13 หมู่บ้าน ตำบลโพธิ์แทน ให้มีเขตการปกครองรวม 9 หมู่บ้าน ตำบลบางปลากด ให้มีเขตการปกครองรวม 11 หมู่บ้าน ตำบลบางลูกเสือ ให้มีเขตการปกครองรวม 12 หมู่บ้าน และตำบลพระอาจารย์ ให้มีเขตการปกครองรวม 13 หมู่บ้าน[8]
เหตุการณ์สำคัญ
วันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2554 เครืองบินทะเบียน HS-EGL ประสบอุบัติเหตุตก มีผู้เสียชีวิต 2 ราย[9]
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอองครักษ์แบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 11 ตำบล 116 หมู่บ้าน ได้แก่
| ลำดับ
|
อักษรไทย
|
อักษรโรมัน
|
จำนวนหมู่บ้าน
|
จำนวนประชากร
(ธันวาคม 2565)[10]
|
| 1.
|
พระอาจารย์
|
Phra Achan
|
13
|
6,561
|
| 2.
|
บึงศาล
|
Bueng San
|
9
|
6,155
|
| 3.
|
ศีรษะกระบือ
|
Sisa Krabue
|
13
|
7,016
|
| 4.
|
โพธิ์แทน
|
Pho Thaen
|
9
|
4,597
|
| 5.
|
บางสมบูรณ์
|
Bang Sombun
|
13
|
3,933
|
| 6.
|
ทรายมูล
|
Sai Mun
|
11
|
5,813
|
| 7.
|
บางปลากด
|
Bang Pla Kot
|
11
|
8,023
|
| 8.
|
บางลูกเสือ
|
Bang Luk Suea
|
12
|
3,612
|
| 9.
|
องครักษ์
|
Ongkharak
|
7
|
7,223
|
| 10.
|
ชุมพล
|
Chumphon
|
8
|
5,939
|
| 11.
|
คลองใหญ่
|
Khlong Yai
|
10
|
6,449
|
การปกครองส่วนท้องถิ่น
![]()
หอพระ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ องครักษ์
ท้องที่อำเภอองครักษ์ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลองครักษ์ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลทรายมูลและตำบลองครักษ์
- องค์การบริหารส่วนตำบลพระอาจารย์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพระอาจารย์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบึงศาล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงศาลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลศีรษะกระบือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศีรษะกระบือทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์แทน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์แทนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบางสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางสมบูรณ์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลทรายมูล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทรายมูล (นอกเขตเทศบาลตำบลองครักษ์)
- องค์การบริหารส่วนตำบลบางปลากด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางปลากดทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบางลูกเสือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางลูกเสือทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลองครักษ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลองครักษ์ (นอกเขตเทศบาลตำบลองครักษ์)
- องค์การบริหารส่วนตำบลชุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมพลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคลองใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองใหญ่ทั้งตำบล
สถานที่สำคัญ
สถานที่ท่องเที่ยว
ศาลเจ้าพ่อองครักษ์
ตั้งอยู่ฝั่งแม่น้ำนครนายก ในเขตตำบลทรายมูล บริเวณหน้าศาลเจ้าพ่อองครักษ์นี้เป็นวังน้ำวน น้ำไหลเชี่ยวมากสำหรับทางราชการถือว่าน้ำตรงวังน้ำเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ จึงได้นำไปทำพิธีสรงน้ำมูรธาภิเษก เมื่อคราวประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช ๒๔๙๓
ตั้งอยู่ที่คลองสิบห้า เป็นแหล่งเพาะขยายพันธุ์พืช ทั้งไม้ดอกไม้ประดับต่าง ๆ ซึ่งนับว่าใหญ่ที่สุดในประเทศไทย พันธุ์ไม้ดอกไม้ประดับจากที่นี่จะจัดส่งไปยังแหล่งจำหน่ายต่าง ๆ ทั่วประเทศ และที่ศูนย์สาธิตการตลาดหมู่ที่ 11 มีวัสดุเพาะชำต้นไม้ขายในราคาถูก
สถานพยาบาล
สถานศึกษา
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ องครักษ์
- มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (องครักษ์)
- โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ องครักษ์
- วิทยาลัยนานาชาติเซนต์เทเรซา
- โรงเรียนองครักษ์
- โรงเรียนภัทรพิทยาจารย์
อ้างอิง
- ↑ [1]พระบรมราชโองการ ประกาศ แก้ไขอัตราชั้นที่นาและเปลี่ยนชื่อตำบลในมณฑลปราจีนบุรี
- ↑ [2]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลองครักษ์ อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก
- ↑ [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอองครักษ์จังหวัดนครนายก
- ↑ [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก
- ↑ [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก
- ↑ [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก
- ↑ [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก
- ↑ [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การปรับปรุงเขตตำบล ในท้องที่อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก
- ↑ https://www.thairath.co.th/content/163977
- ↑ "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.
|
|---|
| อำเภอ | | |
|---|
| ประวัติศาสตร์ | |
|---|
| ภูมิศาสตร์ | |
|---|
| เศรษฐกิจ | |
|---|
| สังคม | | การศึกษา | |
|---|
| สาธารณสุข | |
|---|
| วัฒนธรรม | |
|---|
| กีฬา | |
|---|
| การเมือง | |
|---|
|
|---|
|
