หลวงรัถยาภิบาลบัญชา (กัปตัน เอส.เย.เอมส์)

หลวงรัถยาภิบาลบัญชา Samuel Joseph Bird Ames
เกิด	ซามูเอล โจเซฟ เบิร์ด เอมส์ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 เคนต์ จักรวรรดิบริเตน
เสียชีวิต	29 ตุลาคม พ.ศ. 2444 (69 ปี)
สุสาน	สุสานโปรเตสแตนต์ กรุงเทพมหานคร[1]
คู่สมรส	แคเทอริน โซเฟีย บราวน์ (จนถึง พ.ศ. 2405) นางหยา (พ.ศ. 2405–2444)
บุตร	8 คน

หลวงรัถยาภิบาลบัญชา^[2] มีนามเดิมว่า ซามูเอล โจเซฟ เบิร์ด เอมส์ (อังกฤษ: Samuel Joseph Bird Ames; 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 – 29 ตุลาคม พ.ศ. 2444) หรือเป็นที่รู้จักในนาม กัปตันเอม (อังกฤษ: Captain Ames) เป็นชาวอังกฤษ เกิดที่เมืองเคนต์ เคยเป็นกัปตันเรือสินค้า เดินทางเข้ามาประเทศสยามในสมัยรัชกาลที่ 4 เมื่อ พ.ศ. 2396 พร้อมกับภรรยาและบุตรชาย 2 คน

กัปตัน เอส.เย.เอมส์ รับราชการเมื่อ พ.ศ. 2403 เมื่อมีการจัดตั้งกิจการตำรวจ เรียกว่า กองโปลิศ ทำหน้าที่แทนข้าหลวงกองจับและกองตระเวนซ้ายขวา โดยกัปตัน เอส.เย.เอมส์ เป็นผู้บังคับกองโปลิศคนแรก ตั้งแต่ พ.ศ. 2403 เป็นเวลา 32 ปี จนปลดเกษียณเมื่อ พ.ศ. 2435 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น "หลวงรัฐยาธิบาลบัญชา" ถือศักดินา 600 เมื่อ พ.ศ. 2414

หลังจากภรรยาชาวอังกฤษของกัปตัน เอส.เย.เอมส์ เสียชีวิตเมื่อ พ.ศ. 2405 ก็ได้แต่งงานใหม่กับหญิงไทยเชื้อสายมอญชื่อ นางหยา มีบุตรด้วยกัน 6 คน และเป็นต้นตระกูล "เอมซบุตร" ได้แก่

1. โนรี เอมซ์บุตร
2. เสน่ห์ เอมซ์บุตร
3. หลวงอนุสรณ์หิรัญการ (อั้น เอมซ์บุตร)
4. ขุนสารสำรวจลักษณ์ (สุดใจ เอมซ์บุตร)
5. เขียน กล้าณรงค์ราญ สมรสกับพลจัตวา นายกล้าณรงค์ราญ (ปาน เกสะรานนท์)
6. วาศ์น จารุวัสตร์ สมรสกับพันเอก หลวงชัยรณฤทธ์ (ชิต จารุวัสตร์)

กัปตัน เอส.เย.เอมส์ เสียชีวิตเมื่อ พ.ศ. 2444 อายุรวม 69 ปี

อ้างอิง

1. นิพัทธ์ ทองเล็ก, พลเอก (3 ตุลาคม 2559). "ภาพเก่าเล่าตำนาน ต้องเชื่อ…ผบ. ตำรวจคนแรกในสยามเป็นฝรั่งอังกฤษ". มติชนออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 14 เมษายน 2567. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
2. ในคำประกาศแต่งตั้งขุนนางเมื่อ พ.ศ. 2414 สะกดว่า "หลวงรัฐยาธิบาลบัญชา"

• ธีรบุล จัดตารีส์, พล.ต.ต., โปลิสคนแรกของประเทศไทย, นิตยสารตำรวจ, ตุลาคม พ.ศ. 2509
• เอนก นาวิกมูล. ลิ้นชักภาพเก่า ประมวลภาพ จากคอลัมน์เปิดกรุภาพเก่าในนิตยสารแพรวรายปักษ์ และคอลัมน์ลิ้นชักภาพเก่าในวิทยาจารย์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์วิญญูชน, พ.ศ. 2550. 392 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 978-974-94365-2-3

ก่อนหน้า		หลวงรัถยาภิบาลบัญชา (กัปตัน เอส.เย.เอมส์)		ถัดไป
– (สถาปนาตำแหน่ง)		ผู้บังคับกองโปลิศ คนที่ 1 (2403 – 2435)		พระยาอรรคราชวราทร (ภัสดา บุรณศิริ)