สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ)

ระวังสับสนกับ สมเด็จพระมหาวชิรมังคลาจารย์ (สงัด ปญฺญาวุโธ)

สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ)
คำนำหน้าชื่อ	ท่านเจ้าพระคุณ
ชื่ออื่น	เจ้าพระคุณสมเด็จหลวงปู่ช่วง
ส่วนบุคคล
เกิด	26 สิงหาคม พ.ศ. 2468 (96 ปี)
มรณภาพ	9 ธันวาคม พ.ศ. 2564
นิกาย	มหานิกาย
การศึกษา	เปรียญธรรม 9 ประโยค, นักธรรมชั้นเอก
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
อุปสมบท	11 พฤษภาคม พ.ศ. 2488
พรรษา	76
ตำแหน่ง	อดีตเจ้าอาวาสพระอารามหลวงวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ,อดีตประธานสมัชชามหาคณิสสรคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย,อดีตผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช,อดีตประธานกรรมการมหาเถรสมาคม

สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ นามเดิม ช่วง นามสกุล สุดประเสริฐ ฉายา วรปุญฺโญ (26 สิงหาคม พ.ศ. 2468 – 9 ธันวาคม พ.ศ. 2564) เป็นสมเด็จพระราชาคณะชั้นสุพรรณบัฏฝ่ายมหานิกาย อดีตเจ้าอาวาสพระอารามหลวงวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ,อดีตประธานสมัชชามหาคณิสสรคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย,อดีตผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช และอดีตประธานกรรมการมหาเถรสมาคม

ประวัติ

ชาติภูมิ

สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ มีนามเดิมว่า ช่วง นามสกุลสุดประเสริฐ เกิดเมื่อวันพุธที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2468 ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 10 ปีฉลู บ้านเลขที่ 32 ตำบลราชาเทวะ อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ โยมบิดาและโยมมารดาชื่อ นายมิ่งและนางสำเภา นามสกุลสุดประเสริฐ

บรรพชา และอุปสมบท

บรรพชาเป็นสามเณร เมื่ออายุได้ 14 ปี จึงได้บรรพชาเมื่อวันจันทร์ที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2482 ณ วัดสังฆราชา เขตลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร โดยมีพระครูศีลาภิรัต (ทอง) วัดลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร เป็นอุปัชฌาย์

อุปสมบทเป็นพระภิกษุ เมื่อวันศุกร์ที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2488 ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 6 ปีระกา ณ พัทธสีมาวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร พระครูบริหารบรมธาตุ (ป่วน เกสโร) วัดนางชี เป็นพระอุปัชฌาย์ พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่พระครูสมณธรรมสมาทาน เป็นกรรมวาจาจารย์ ได้รับฉายานามว่า “วรปุญฺโญ”

การศึกษา/วิทยฐานะ

• พ.ศ. 2480 สำเร็จการศึกษาชั้นประถมปีที่ 4 โรงเรียนประชาบาล วัดสังฆราชา เขตลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร
• พ.ศ. 2484 นักธรรมชั้นโท วัดสังฆราชา เขตลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร
• พ.ศ. 2490 นักธรรมชั้นเอก สำนักเรียนวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
• พ.ศ. 2492 เปรียญธรรม 7 ประโยค สำนักเรียนวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
• พ.ศ. 2497 เปรียญธรรม 9 ประโยค สำนักเรียนวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร

การปกครองบริหารกิจการคณะสงฆ์

• พ.ศ. 2495 เป็นเลขานุการสังฆนายก สมเด็จพระวันรัต (ปลด กิตฺติโสภโณ)
• พ.ศ. 2499 เป็นผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดปากน้ำ (พระอารามหลวง)
• พ.ศ. 2500 เป็นพระอุปัชฌาย์
• พ.ศ. 2507 เป็นรองเจ้าคณะภาค 3
• พ.ศ. 2508 เป็นเจ้าอาวาสวัดปากน้ำ (พระอารามหลวง)
• พ.ศ. 2508-2516 เป็นเจ้าคณะภาค 3 รวม 2 สมัย
• พ.ศ. 2517-2528 เป็นเจ้าคณะภาค 17 รวม 3 สมัย
• พ.ศ. 2528-2537 เป็นเจ้าคณะภาค 7
• พ.ศ. 2532-2562 เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม
• พ.ศ. 2533-2548 เป็นกรรมการ พ.ศ.ป.
• พ.ศ. 2533-2564 เป็นกรรมการ ศ.ต.ภ.
• พ.ศ. 2537-2558 เป็นเจ้าคณะใหญ่หนเหนือ
• พ.ศ. 2548-2556 เป็นคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช
• พ.ศ. 2556-2557 เป็นประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช
• พ.ศ. 2556 -2560 เป็นประธานกรรมการมหาเถรสมาคม
• พ.ศ. 2557-2560 เป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช^[1][2]
• พ.ศ. 2556-2564 ประธานสมัชชามหาคณิสสรคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย

งานด้านการศึกษา

• พ.ศ. 2487-2492 เป็นครูสอนพระปริยัติธรรมสำนักเรียนวัดปากน้ำ
• พ.ศ. 2489 เป็นกรรมการตรวจประโยคธรรมสนามหลวง
• พ.ศ. 2491 เป็นกรรมการตรวจประโยคบาลีสนามหลวง
• พ.ศ. 2493-2497 เป็นครูสอนพระปริยัติธรรมสำนักเรียนวัดเบญจมบพิตร
• พ.ศ. 2498 เป็นผู้นำประโยคบาลีสนามหลวง ไปทำการเปิดสอบในจังหวัดต่าง ๆ เป็นเวลาหลายปีติดต่อกัน
• พ.ศ. 2499 เป็นอาจารย์ใหญ่สำนักเรียนวัดปากน้ำ
• พ.ศ. 2508 เป็นเจ้าสำนักเรียนวัดปากน้ำ
• พ.ศ. 2528-2537 เป็นผู้อำนวยการตรวจธรรมสนามหลวงชั้นตรี ภาค 7
• พ.ศ. 2532 เป็นรองแม่กองบาลีสนามหลวง รูปที่ 1
• พ.ศ. 2537-2557 เป็นแม่กองบาลีสนามหลวง
• พ.ศ. 2538 เป็นกรรมการการศึกษาของคณะสงฆ์

งานด้านการเผยแผ่ในประเทศ

• พ.ศ. 2537 เป็นรองแม่กองงานพระธรรมทูต รูปที่ 2
• เป็นรองประธานคณะพระธรรมจาริก รูปที่ 1
• พ.ศ. 2537 เป็นประธานคณะพระธรรมจาริก
• แม่กองงานพระธรรมทูต

การดำรงตำแหน่งผูปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช โดยได้เริ่มดำรงตำแหน่งเมื่อปี 2556 หลังจากที่ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สิ้นพระชนม์ จนถึงปี 2560 หลังจากที่ สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) ได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราช

งานด้านเผยแผ่ในต่างประเทศ/ศาสนวิเทศ

• พ.ศ. 2527 ได้เริ่มสร้างวัดไทยในสหรัฐอเมริกา ตั้งชื่อวัดว่า “วัดมงคลเทพมุนี” เมืองฟิลาเดลเฟีย ประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นที่เผยแผ่และปฏิบัติธรรมของชาวไทยและชาวต่างชาติมาถึงปัจจุบัน สิ้นค่าก่อสร้างประมาณ 50 ล้านบาท
• พ.ศ. 2540 ได้ริเริ่มก่อสร้างวัดไทยแห่งแรกในประเทศญี่ปุ่นตั้งชื่อว่า “วัดปากน้ำญี่ปุ่น” เมืองชิบะ ประเทศญี่ปุ่น เพื่อเป็นที่เผยแผ่และปฏิบัติธรรมของชาวไทยและชาวญี่ปุ่นภายในวัดมีเสนาสนะบริบูรณ์ และได้สร้างอุโบสถสถาปัตยกรรมไทย ประกอบพิธีผูกสีมาฝังลูกนิมิต เมื่อวันที่ 9-10 เมษายน พ.ศ. 2548 สิ้นค่าก่อสร้างประมาณ 300 ล้านบาท
• พ.ศ. 2545 ได้ริเริ่มก่อสร้างวัดไทยในประเทศนิวซีแลนด์ ตั้งชื่อว่า “วัดปากน้ำนิวซีแลนด์” เมืองทัวรังง่า ประเทศนิวซีแลนด์ เพื่อเป็นที่เผยแผ่และปฏิบัติธรรมของชาวไทยและชาวนิวซีแลนด์ ปัจจุบันกำลังดำเนินการสร้างอุโบสถ และเสนาสนะ สิ้นค่าก่อสร้าง ประมาณ 60 ล้านบาท

งานด้านสาธารณูปการ

• พ.ศ. 2508 เป็นเจ้าอาวาสวัดปากน้ำ ได้ดำเนินการที่เป็นประโยชน์แก่พระภิกษุ สามเณร แม่ชี ผู้อาศัยอยู่ในวัด และเป็นการอำนวยความสะดวกแก่สาธุชนที่มาทำบุญที่วัดปากน้ำ ในเรื่องหลัก 6 ประการ คือ

1. บูรณปฏิสังขรณ์เสนาสนะเก่า
2. ก่อสร้างเสนาสนะถาวรวัตถุใหม่
3. อนุรักษ์โบราณวัตถุ รักษาให้อยู่ในสภาพดี
4. จัดซื้อที่ดินเพื่อขยายอาณาเขตของวัด
5. สร้างถนนกึ่งสะพานเป็นทางเข้าวัด
6. จัดทำระบบไฟฟ้าและน้ำประปาทั่วทั้งวัด

รวมค่าก่อสร้างภายในวัดเป็นจำนวนเงินประมาณทั้งสิ้น 400,000,000 บาท (สี่ร้อยล้านบาทถ้วน)

งานบำเพ็ญสาธารณประโยชน์

• พ.ศ. 2524 ได้ก่อตั้ง “มูลนิธิหลวงพ่อวัดปากน้ำ” เพื่อนำดอกผลของมูลนิธิใช้ในการบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ และได้ชักชวนสาธุชนร่วมสมทบทุนในโอกาสต่าง ๆ มาถึงปัจจุบัน (พ.ศ. 2548) รวมค่าบริจาคเพื่อสาธารณประโยชน์นอกวัด เป็นเงินจำนวนประมาณทั้งสิ้น 230,000,000 บาท (สองร้อยสามสิบล้านบาทถ้วน)

ประมวลค่าก่อสร้างทั้งสิ้นมีดังนี้ ค่าก่อสร้างภายในวัด เป็นเงินจำนวน 400,000,000 บาท ค่าก่อสร้างภายนอกวัด เป็นเงินจำนวน 230,000,000 บาท รวมทั้งสิ้นประมาณ เป็นเงินจำนวน 630,000,000 บาท (หกร้อยสามสิบล้านบาทถ้วน) พ.ศ. 2529 ได้จัดถวายทุนแก่สำนักศาสนศึกษา 72 แห่งทั่วประเทศ สำนักละ 1 แสนบาท เพื่อนำไปตั้งเป็นทุนมูลนิธิเพื่อการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี ในนามพระมงคลเทพมุนี (หลวงพ่อวัดปากน้ำ) รวมปัจจัยทั้งสิ้น 7,200,000 บาท (เจ็ดล้านสองแสนบาทถ้วน)

งานสาธารณูปการสงเคราะห์

• พ.ศ. 2532 ได้ดำเนินการก่อสร้างมหาวิหารประดิษฐานพระไตรปิฎกหินอ่อนและพระเจดีย์ถวายเป็นธรรมานุสรณ์ ในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 5 รอบ วันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2530 และรัชมังคลาภิเษก ในพระบรมราชูปถัมภ์ ณ พุทธมณฑล อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ค่าก่อสร้าง จำนวน 200,000,000 บาท (สองร้อยล้านบาทถ้วน)
• พ.ศ. 2534 ได้ดำเนินการก่อสร้างอาคารสมุดพระพุทธศาสนา มหาสิรินาถ ในโอกาสที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงเจริญพระชนมพรรษา 5 รอบ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2535 ณ พุทธมณฑล อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ค่าก่อสร้าง 200,000,000 บาท (สองร้อยล้านบาทถ้วน)
• พ.ศ. 2542 ได้ดำเนินการก่อสร้างอาคารสำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย อำเภอวังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จนแล้วเสร็จเรียบร้อย และมอบให้มหาวิทยาลัยเมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2548 ค่าก่อสร้าง จำนวน 75,000,000 บาท (เจ็ดสิบห้าล้านบาทถ้วน)

• 27 สิงหาคม พ.ศ. 2547 ได้เริ่มก่อสร้างพระเจดีย์มหารัชมงคล ขนาดความสูง 80 เมตร กว้าง 50 เมตร ยาว 50 เมตร เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา วันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2550 ณ วัดปากน้ำ เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร งบประมาณ 300,000,000 บาท (สามร้อยล้านบาทถ้วน)

งานพิเศษ

• พ.ศ. 2498 เป็นองค์สังคีติการกคณะสงฆ์ไทย ไปร่วมประชุมปฏิบัติงานสังคายนาพระไตรปิฎกภาษาบาลี
• พ.ศ. 2524-ปัจจุบัน เป็นประธานมูลนิธิหลวงพ่อวัดปากน้ำ ม.ส.จ.
• พ.ศ. 2534 - ประธานคณะอนุกรรมการจัดหาทุนสร้างพุทธมณฑลฝ่ายสงฆ์
• กรรมาธิการแห่งสังคีติการกสงฆ์ในการสังคายนาพระธรรมวินัยตรวจชำระพระไตรปิฎก ฉบับเฉลิมพระเกียรติ
• กรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสงฆ์ ฝ่ายบรรพชิต
• คณะอนุกรรมการที่ปรึกษาฝ่ายจัดหาทุนก่อสร้างวัดไทยลุมพินี ประเทศเนปาล
• เป็นประธานในพิธีมอบสัญญาบัตรพัดยศแก่พระครูสัญญาบัตรที่ได้รับพระราชทานตั้งและเลื่อนสมณศักดิ์
• เป็นประธานในพิธีทรงตั้งเปรียญธรรม 3 ประโยค
• เป็นประธานในพิธีประสาทปริญญาบัตร แก่มหาวิทยาลัยของคณะสงฆ์ไทย ทั้ง 2 แห่ง มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

เจ้าพระคุณ สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช เป็นประธานในพิธีประสาทปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

สมณศักดิ์

สมณศักดิ์ไทย

• พ.ศ. 2499 ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์ขึ้นเป็นพระราชาคณะชั้นสามัญเปรียญ ที่ พระศรีวิสุทธิโมลี^[3]
• พ.ศ. 2505 ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์ขึ้นเป็นพระราชาคณะชั้นราช ที่ พระราชเวที ตรีปิฎกภูสิต ธรรมบัณฑิต ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี^[4]
• พ.ศ. 2510 ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์ขึ้นเป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่ พระเทพวรเวที นรสีห์ธรรมานุนายก ตรีปิฎกบัณฑิต มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี^[5]
• พ.ศ. 2516 ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์ขึ้นเป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมธีรราชมหามุนี ตรีปิฎกโกศล วิมลคัมภีรญาณ วิศาลปริยัติกิจ มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี^[6]
• พ.ศ. 2530 ได้รับพระราชทานสถาปนาสมณศักดิ์ขึ้นเป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองชั้นหิรัญบัฏ ที่ พระธรรมปัญญาบดี ศรีวิสุทธิคุณ สุนทรวรนายก ดิลกธรรมนุสิฐ ตรีปิฎกบัณฑิต มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี^[7]
• พ.ศ. 2538 ได้รับพระราชทานสถาปนาสมณศักดิ์ขึ้นเป็นสมเด็จพระราชาคณะชั้นสุพรรณบัฏ ที่ สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ ไพศาลหิตานุหิตวิธาน ปฏิภาณสุธรรมภาณี ศรีสังฆโสภณ วิมลศีลาจารย์นิวิฐ ตรีปิฏกบัณฑิต มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัญวาสี^[8]

สมณศักดิ์ต่างประเทศ

• พ.ศ. 2520 ได้รับสมณศักดิ์จากประเทศบังกลาเทศ ที่ พระศาสนธชมหาปัญญาสาระ
• พ.ศ. 2524 ได้รับสมณศักดิ์จากประเทศศรีลังกา ฝ่ายอมรปุรนิกาย ที่ พระชินวรสาสนโสภณเตปิฏกวิสารทคณะปาโมกขาจริยะ
• พ.ศ. 2525 ได้รับสมณศักดิ์จากประเทศศรีลังกา สยามนิกาย ฝ่ายอัสสคิริยะ ที่ พระสาสนโชติกสัทธัมมวิสารทวิมลกิตติสิริ
• พ.ศ. 2525 ได้รับสมณศักดิ์จากประเทศศรีลังกา สยามนิกาย ฝ่ายมัลลวัตตะ ที่ พระธรรมกิตติสิรเตปิฏกวิสารโท
• พ.ศ. 2526 ได้รับสมณศักดิ์จากประเทศศรีลังกา ฝ่ายรามัญวงศ์ ที่ พระติปิฏกปัณฑิตธัมมกิติสสิริยติสังฆปติ
• พ.ศ. 2526 ได้รับแต่งตั้งเป็นพระอุปัชฌาย์ของประเทศศรีลังกา สยามวงศ์ ฝ่ายโกฎเฏ ที่ พระอุบาลีวังสาลังการะอุปัชฌายะธรรมธีรมหามุนีเถระ
• พ.ศ. 2538 ได้รับสมณศักดิ์จากประเทศศรีลังกา ฝ่ายอมรปุรนิกาย ที่ พระเถรวาทะวังสาลังการะสยามเทสะสาสนธชะ
• พ.ศ. 2557 ได้รับสมณศักดิ์จากรัฐบาลประเทศพม่า ที่ พระอัคคมหาสัทธัมมโชติกธชะ^[9]
• พ.ศ. 2558 ได้รับสมณศักดิ์จากรัฐบาลประเทศพม่า ที่ อัครมหาบัณฑิต^[10]

เกียรติคุณ

• พ.ศ. 2532 ได้รับถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
• พ.ศ. 2543 ได้รับถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัย ประเทศศรีลังกา
• พ.ศ. 2546 ได้รับถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากสังฆสภาอินเดีย ประเทศอินเดีย

มรณภาพ

สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) มรณภาพด้วยอาการสงบในช่วงเช้าของวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2564 สิริอายุ 96 ปี พรรษา 76 ทั้งนี้ หลังจากอาพาธและเข้าออกโรงพยาบาลเพื่อฟอกไตมาเป็นระยะเวลา 5 ปี ก่อนที่ตลอดปีที่ผ่านมาจะรักษาตัวอยู่ที่โรงพยาบาลเป็นส่วนใหญ่ ก่อนมรณภาพไม่มีโรคประจำตัวอย่างโรคเบาหวานหรือความดัน^[11]

อ้างอิง

• สูจิบัตร อายุวัฒนมงคล 80 ปี สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์
• ประวัติย่อ สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญมหาเถร ป.ธ. 9)

1. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศมติมหาเถรสมาคม เรื่องแต่งตั้งผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช, เล่ม 131, ตอนพิเศษ 28 ง, 11 กุมภาพันธ์ 2557, หน้า 1
2. "ได้รับแต่งตั้ง ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-27. สืบค้นเมื่อ 2017-05-16.
3. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 74, ตอนที่ 6 ฉบับพิเศษ, 12 มกราคม พ.ศ. 2500, หน้า 10
4. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 80, ตอนที่ 3 ฉบับพิเศษ, 4 มกราคม พ.ศ. 2506, หน้า 7
5. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 84, ตอนที่ 128 ฉบับพิเศษ, 30 ธันวาคม พ.ศ. 2510, หน้า 2
6. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 90, ตอนที่ 117 ฉบับพิเศษ, 13 ธันวาคม พ.ศ. 2538, หน้า 1
7. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 105, ตอน 35 ฉบับพิเศษ, 4 มีนาคม พ.ศ. 2531, หน้า 8-11
8. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์, เล่ม 112, ตอนพิเศษ 47 ง, 13 ธันวาคม พ.ศ. 2538, หน้า 1
9. พม่าถวายสมณศักดิ์สมเด็จวัดปากน้ำ, เดลินิวส์
10. "เอกอัครราชทูตสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา ประจำประเทศไทย เป็นตัวแทนถวายสมณศักดิ์แก่ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช". สำนักข่าว กรมประชาสัมพันธ์. 27 ธันวาคม 2558. สืบค้นเมื่อ 19 ธันวาคม 2559. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)^{[ลิงก์เสีย]}
11. สุดอาลัย ‘สมเด็จช่วง’ มรณภาพแล้ว สิริอายุ 96 ปี มติชนออนไลน์ สืบค้นเมื่อ 9 ธันวาคม 2564

ก่อนหน้า		สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ)		ถัดไป
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสโภ)		ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช (3 มกราคม พ.ศ. 2557 – 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2560)		สิ้นสุดตำแหน่ง
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)		ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช (25 ตุลาคม พ.ศ. 2556 – 3 มกราคม พ.ศ. 2557)		สิ้นสุดตำแหน่ง
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)		ประธานสมัชชามหาคณิสรคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย (พ.ศ. 2556 – 2564)		สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สนิท ชวนปญฺโญ)
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)		ประธานกรรมการมหาเถรสมาคม (พ.ศ. 2556 – พ.ศ. 2560)		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อัมพร อมฺพโร) สมเด็จพระสังฆราช
สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (สุวรรณ สุวณฺณโชโต)		เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ (พ.ศ. 2537 – 2558)		พระวิสุทธิวงศาจารย์ (วิเชียร อโนมคุโณ)
สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (สุวรรณ สุวณฺณโชโต)		แม่กองบาลีสนามหลวง (พ.ศ. 2537 – 2557)		พระพรหมโมลี (สุชาติ ธมฺมรตโน)