สงครามกลางเมืองเนปาล (Nepalese Civil War) หรือเป็นที่รู้จักในนามความขัดแย้งลัทธิเหมา (Maoist Conflict (เนปาล : माओवादी जनयुद्ध ; ไอเอเอสที :māovādī janayuddha ) การก่อการร้ายลัทธิเหมา (Maoist Insurgency) หรือ การปฏิวัติลัทธิเหมา (Maoist Revolution) เป็นความขัดแย้งทางทหารที่กินเวลานาน 10 ปี ระหว่าง พรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (ลัทธิเหมา) (CPN-M) และรัฐบาลเนปาล ต่อสู้ตั้งแต่ พ.ศ. 2539 - 2549 การต่อสู้นี้มักเรียกว่าเมาวาที ทวันทกาล (Maovadi Dwandakaal; เนปาล : द्वन्दकाल ) ในเนปาล การกบฏโดยพรรคคอมมิวนิสต์เนปาลเริ่มขึ้นเมื่อ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2539 โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อล้มล้าง รัฐบาลของราชอาณาจักรเนปาล และจัดตั้งสาธารณรัฐประชาชน เหตุการณ์นี้สิ้นสุดลงโดย ความตกลงสันติภาพสมบูรณ์แบบ ลงนามเมื่อ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549 ความขัดแย้งนี้ประกอบไปด้วยการใช้ การลงประชาทัณฑ์ การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ การกวาดล้างฝ่ายตรงข้าม การจับกุมและปกครองตนเอง การสอนลัทธิคอมมิวนิสต์ ความขัดแย้งต่อผู้ปกครองและ อาชญากรรมต่อมนุษยชาติ การปฏิวัติทำให้มีผู้เสียชีวิตมากกว่า 17,000 คน รวมทั้งพลเรือน กลุ่มก่อการร้าย เจ้าหน้าที่ทหารและตำรวจ และมีชาวเนปาลพลัดถิ่นร่วมแสนคน ส่วนใหญ่ในเขตชนบท ตามรายงานของ INSEC เหยื่อของความตายในสงครามกลางเมืองเป็นผู้หญิง 1,665 ราย กองกำลังรัฐบาลมีส่วนเกี่ยวข้องกับการฆ่าผู้หญิงร้อยละ 85 [ 6] ราชวงศ์ศาห์ ซึ่งเป็นราชวงศ์ฮินดูของราชอาณาจักรกูรข่า ที่ปกครองเนปาลมานาน 240 ปี และสถาปนาระบอบสาธารณรัฐที่ไม่เกี่ยวข้องกับศาสนา ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง สังคม และวัฒนธรรมในประชาชนเนปาลซึ่งเรียกว่ากรัมภังกา (Krambhanga) หรือการทำลายความต่อเนื่อง (Breach of Continuity).
ประชาชนมากกว่า 17,000 คน (ทั้งทหารและพลเรือน) เสียชีวิตระหว่างความขัดแย้งนี้ รวมทั้งชาวเนปาลมากกว่า 4,000 คนที่ถูกฆ่าโดยกลุ่มกบฏลัทธิเหมาระหว่าง พ.ศ. 2539 – 2548 และชาวเนปาลมากกว่า 8,200 คนถูกฆ่าโดยกองกำลังของรัฐบาลระหว่าง พ.ศ. 2539 – 2548 [ 3]
ในวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2533 ได้ก่อตั้ง แนวร่วมฝ่ายซ้าย (เนปาล 2533) ขึ้น [ 7] : 331 พรรคคองเกรสเนปาล เป็นแกนของการเคลื่อนไหวเพื่อเปลี่ยนแปลงการปกครอง อย่างไรก็ตาม กลุ่มคอมมิวนิสต์ไม่สบายใจในการเป็นพันธมิตรกับสหแนวร่วมฝ่ายซ้ายและพรรคคองเกรสเนปาล และได้จัดตั้งแนวร่วมคู่ขนานคือขบวนการประชาชนสหชาติ (UNPM) ขบวนการนี้เรียกร้องให้มีการเลือกตั้งสภาตามรัฐธรรมนูญ และปฏิเสธกระบวนการของสหแนวร่วมฝ่ายซ้ายและพรรคคองเกรสเนปาลที่เป็นฝ่ายนิยมกษัตริย์ ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2533 ได้จัดตั้งพรรคคอมมิวนิสต์เนปาล (สหภาพกลาง) หรือ CPN(UC) ซึ่งมีสมาชิกที่สำคัญของขบวนการประชาชนสหชาติด้วย ต่อมา เมื่อ 21 มกราคม พ.ศ. 2534 พรรคคอมมิวนิสต์เนปาล (สหภาพกลาง) จัดตั้ง แนวร่วมสหประชาชนแห่งเนปาล โดยมี พาพูรัม ภัตตาไร เป็นหัวหน้า และจัดตั้งองค์กรแนวร่วมเพื่อเข้าร่วมการเลือกตั้ง [ 8] : 332 [ 8] : 332 [ 9] การเลือกตั้งสภานิติบัญญัติเนปาล พ.ศ. 2534 แนวร่วมสหประชาชนแห่งเนปาลกลายเป็นพรรคใหญ่อันดับสามในรัฐสภาเนปาล อย่างไรก็ตาม ปัญหาภายในแนวร่วมสหประชาชนแห่งเนปาลเกิดขึ้นเกี่ยวกับกลยุทธของพรรค กลุ่มหนึ่ง นำโดย ปุศปา กามาล ทาหัล ต้องการให้มีการปฏิวัติโดยทันทีด้วยอาวุธ อีกกลุ่มหนึ่งนำโดยนีร์มัล ลามา เห็นว่าสถานการณ์ในเนปาลยังไม่สุกงอมสำหรับการต่อสู้ด้วยอาวุธ [ 8] : 332
ในวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2537 แนวร่วมสหประชาชนแห่งเนปาลแตกออกเป็น 2 องค์กร ส่วนที่เป็นองค์กรฝ่ายทหารเปลี่ยนชื่อเป็น พรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (ลัทธิเหมา) หรือ CPN(M) องค์กรนี้เรียกกองกำลังของรัฐบาล พรรคการเมืองกระแสหลักและราชวงศ์ ว่าเป็นกองกำลังระบบฟิวดัล การสู้รบด้วยอาวุธเริ่มขึ้นเมื่อ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2539 เมื่อพรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (ลัทธิเหมา) เปิดการโจมตี 7 แห่งในพื้นที่ 6 ตำบล [ 8] : 333 ตำรวจเนปาล เข้าระงับเหตุฉุกเฉิน กองทัพเนปาลไม่ได้เกี่ยวข้องกับการต่อสู้โดยตรง เพราะความขัดแย้งนี้ถือว่าเป็นเหตุการณ์ที่ตำรวจสามารถระงับเหตุได้ กองทัพเนปาลจึงไม่ได้ช่วยตำรวจระหว่างการโจมตีในพื้นที่ห่างไกล ในวันที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2544 นายกรัฐมนตรี คิริชา ประสาท กอยราละ ลาออกเพราะไม่สามารถควบคุมการก่อการร้ายของกบฏลัทธิเหมาได้ และทหารปฏิเสธเข้าร่วมในการปราบปรามความขัดแย้ง [ 8] : 335 เชอร์ พาหาทูร์ เทวพา และกลุ่มก่อการร้ายลัทธิเหมาประกาศหยุดยิง และเกิดการเจรจาสันติภาพระหว่างสิงหาคม-พฤศจิกายนของปีนั้น [ 8] : 335 [ 8] : 335 [ 8] : 309
รัฐบาลตอบสนองต่อการก่อการร้ายโดยการคว่ำบาตรกลุ่มต่อต้านราชวงศ์ [ 10]
ตลอดสงคราม รัฐบาลควบคุมได้เฉพาะเมืองหลัก กลุ่มลัทธิเหมาควบคุมพื้นที่ในชนบท ซึ่งเป็นผลมาจากข้อเท็จริงที่ว่าหน่วยงานและสถาบันของรัฐบาลตั้งอยู่ที่เมืองหลวง กาฐมาณฑุ หรือบริเวณตัวเมืองของแต่ละตำบล ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2547 กาฐมาณฑุ อยู่ภายใต้การควบคุมของกบฏ โดยกลุ่มลัทธิเหมาสามารถปิดล้อมเมืองได้เป็นสัปดาห์[ 11]
ภายใต้โล่ของสงครามต่อต้านการก่อการร้ายระดับโลกและเป้าหมายของการทำให้เป็นรัฐล้มเหลว ซึ่งทำให้เกิดความวุ่นวายภายในประเทศ สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร และ อินเดีย ให้ความช่วยเหลือทางทหารและเศรษฐกิจแก่รัฐบาลเนปาล เมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2548 เพื่อตอบต่อการที่รัฐบาลที่เป็นประชาธิปไตยไม่สามารถแก้ปัญหาได้ กษัตริย์ชญาเนนทระเข้าควบคุมประเทศเนปาลเพื่อยุติการก่อการร้าย [ 12] [ 8] : 337 พันธมิตร 7 พรรค (SPA) ขึ้น[ 8] : 338 [ 13] [ 8] : 339
ใน พ.ศ. 2549 ความขัดแย้งที่รุนแรงลดลงอย่างมีนัยสำคัญ และเกิดกระแสประชาธิปไตยขึ้น [ 8] : 339 [ 8] : 339 [ 8] : 339 [ 8] : 339–340 [ 8] : 340 [ 8] : 340
สงครามกลางเมืองบีบให้คนหนุ่มสาวต้องไปทำงานต่างประเทศ โดยเฉพาะในอ่าวเปอร์เซียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การเคลื่อนย้ายแรงงานทำให้เนปาลพบกับปัญหาเศรษฐกิจที่ยุ่งยาก เศรษฐกิจของเนปาลต้องพึ่งพารายได้จากแรงงานที่ไปทำงานต่างชาติ (คล้ายกับเศรษฐกิจเลบานอนในช่วงที่เกิดสงครามกลางเมืองเลบานอน) ผลจากสงครามกลางเมือง อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของเนปาลได้รับความเดือดร้อน เนปาลลดอับดับจากดินแดนที่น่าไปเที่นวอันดับ 10 เหลือเพียงอันดับที่ 27
ตามข้อมูลของ INSEC, ผู้เสียชีวิต 1,665 คนจากทั้งหมด 15,026 คนที่เกิดขึ้นระหว่างสงครามกลางเมือง (ประมาณร้อยละ 11) เป็นผู้หญิง โดยกองกำลังฝ่ายรัฐบาลมีส่วนเกี่ยวข้องประมาณร้อยละ 85 ของการฆ่าผู้หญิง[ 14]
ทหารฝ่าย ลัทธิเหมา 3 คนรอบนยอดเขาในตำบลโรลปาระหว่างรอคำสั่งให้เคลื่อนย้าย
กองทัพเนปาล (NA) สามารถควบคุม กองทัพปลดปล่อยประชาชนเนปาล (PLA), ซึ่งเป็นกองกำลังติดอาวุธของ พรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (ลัทธิเหมากลาง) ได้เมื่อ 10 เมษายน พ.ศ. 2555[ 15] บาบูรัม ภัตตาไร , ผู้เป็นหัวหน้าของคณะกรรมการพิเศษเพื่อการควบควมกองทัพ (AISC) ได้บอกแก่คณะกรรมการเมื่อวันที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2555 ว่า กองทัพเนปาลจะเคลื่อนกำลังเข้าไปในพื้นที่ของกองทัพปลดปล่อยประชาชนเนปาลเพื่อยึดครองขั้นสุดท้าย และยึดอาวุธจำนวนมากที่นั่น[ 15] [ 15] [ 15] [ 15] [ 15] [ 15] [ 15] [ 15]
ในระยะแรกของการจัดกลุ่มใหม่ (18 พฤศจิกายน - 1 ธันวาคม พ.ศ. 2554) ทหารราว 9,705 คนเลือกรวมเข้ากับกองทัพเนปาล[ 15] พรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (รวมลัทธิมาร์ก-เลนิน) (CPN-UML) และ พรรคคองเกรสเนปาล (NC) – และองค์กรตัวแทนขแงกลุ่มมาเธสีหลายกลุ่ม, แนวร่วมมาเธสีประชาธิปไตย (UDMF).[ 15] [ 15] [ 15] ตัวแทนสหประชาชาติในเนปาล (UNMIN) ได้รับลงทะเบียนทหาร 19,602 คนเมื่อ 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2550[ 15]
เมื่อวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2555 คณะกรรมการตัดสินใจที่จะกำหนดยศของการควบรวมตามระบบของกองทัพเนปาล ไม่ใช่ระบบของกองทัพปลดปล่อยประชาชน [ 15] [ 15] [ 15] [ 15] [ 15]
มกราคม พ.ศ. 2544 : รัฐบาลจัดตั้งสารวัตรทหารเนปาล ซึ่งเป็นกองกำลังกึ่งทหารเพื่อต่อต้านการก่อการร้าย28 พฤษภาคม พ.ศ. 2544 : ประจันทา ให้สัมภาษณ์กับวารสารคอมมิวนิสต์ A World to Win [ 16] 1 มิถุนายน พ.ศ. 2544 : กษัตริย์พิเรนทรา และสมาชิกราชวงศ์ส่วนใหญ่ถูกสังหารในเหตุการณ์การสังหารหมู่ราชวงศ์เนปาล มกุฏราชกุมารทิเพนทราเป็นผู้ถูกกล่าวหาในการสังหารหมู่ครั้งนี้โดยคณะกรรมการสอบสวนที่ประกอบไปด้วย ประธานศาลฎีกาเกชาพ ประสาท อุปัธยา และโฆษกรัฐบาล ตรนาถ รนภัต มกุฏราชกุมารไม่รู้สึกตัวจากความพยายามฆ่าตัวตายหรือถูกลอบสังหารโดยฝ่ายรักษาความปลอดภัยของพระราชวัง ได้สืบราชสมบัติตามประเพณี พระองค์สวรรคตเมื่อ 4 มิถุนายน พ.ศ. 2544 กษัตริย์ชญาเนนทระ ได้เป็นกษัตริย์องค์ต่อมา [ 17] 3 สิงหาคม พ.ศ. 2544 : การเจรจาสันติภาพรอบแรก23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2544 : การเจรจาสันติภาพล่มเมื่อกลุ่มกบฏลัทธิเหมาถอนตัว และโจมตีสารวัตรทหารอย่างรุนแรงใน 42 เขต โดยมีทหารและตำรวจ 186 นาย และกลุ่มกบฏลัทธิเหมา 21 คนเสียชีวิต26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2544 : รัฐบาลของเชร์ พาหาดูร์ เทวพา ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน และรับสมัครทหารเนปาลเพื่อโจมตีกลุ่มลัทธเหมา[ 18] สหรัฐอเมริกาประกาศให้พรรคลัทธิเหมาเป็นกลุ่มก่อการร้าย
รัฐสภาสหรัฐอเมริกาให้เงินช่วยเหลือ 12 ล้านเหรียญสหรัฐ เพื่อฝึกทหารเนปาล และสนับสนุนปืนไรเฟิล 5,000 กระบอก[ 1]
พฤษภาคม พ.ศ. 2545 : การเจรจาสันติภาพล่ม[ 18] พฤษภาคม พ.ศ. 2545 : เกิดการสู้รบอย่างรุนแรงระหว่างทหารและกลุ่มลัทธิเหมาที่ลิสเน เลข ตามแนวชายแดนระหว่างเขตปยูทันและรอลปา และที่หมู่บ้านฆัม เขตรอลปา11 พฤษภาคม พ.ศ. 2545 : ทหารเนปาลพบภาพถ่ายในเนปาลตะวันตก เป็นภาพของผู้นำกลุ่มกบฏลัทธิเหมา พาพุรัม ภัตตาไร หิสิลา ยามี ราม พาหาทุร ทาพา (ฉายาพาทัล) และปุสปา หามัล ทาหัล (ฉายาประจันทา)[ 18] 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2545 : กษัตริย์ชญาเนนทระ ทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาของนายกรัฐมนตรี เชร์ พาหาดูร์ เทวพา ยุบสภาและสั่งเลือกตั้งใหม่ โดยให้เหตุผลว่าเป็นการต่อต้านการก่อการร้าย11 กรกฎาคม พ.ศ. 2545 : มีข้อมูลรั่วออกมาว่า โรงงานอาวุธในเบลเยี่ยม FN Herstal ได้ส่งปืนอัตโนมัติ M249 5,500 กระบอก ให้กับราชวงศ์เนปาล การตัดสินใจดำเนินการโดยพรรคร่วมรัฐบาล4 ตุลาคม พ.ศ. 2545 : กษัตริย์ชญาเนนทระประกาศปลดนายกรัฐมนตรีและคณะรัฐมนตรีทั้งคณะ ยึดอำนาจการปกครองประเทศ และยกเลิกการเลือกตั้งที่กำหนดไว้ในวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 254511 ตุลาคม พ.ศ. 2545 : กษัตริย์ชญาเนนทระ แต่งตั้ง โลเกนทรา พาหาทุร์ จันท์ เป็นนายกรัฐมนตรี
มกราคม พ.ศ. 2546 : สหรัฐอเมริกาซ้อมรบกับทหารเนปาล[ 1] กฤษณะ โมฮัน เศรษฐา พร้อมกับภรรยาและบอดีการ์ดขณะออกเดินตอนเช้าที่เคยทำเป็นปกติทุกเช้าวันอาทิตย์ เพื่อเป็นสัญลักษณ์ถึงความปลอดภัยของพลเมือง ผู้ตรวจการสารวัตรทหารและภรรยาซึ่งเป็นครูในโรงเรียนนานาชาติในเมืองหลวงต่างไม่มีอาวุธ ด้วยกระสุนปืนไรเฟิลที่กลุ่มกบฏลัทธิเหมาชอบใช้29 มกราคม พ.ศ. 2546 : มีการหยุดยิงครั้งที่ 2 และเริ่มเจรจาสันติภาพ[ 18] 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 : มีการประกาศร่วมกันระหว่างรัฐบาลและพรรคคอมมิวนิสต์แห่งเนปาล (ลัทธิเหมา) ยอมรับให้มีการหยุดยิง[ 19] 17 สิงหาคม พ.ศ. 2546 : ทหารและตำรวจเนปาลฆ่ากลุ่มกบฏลัทธิเหมา 39 คน ในเขตราเมชับ ในเนปาลตอนกลาง ระหว่างการสนธิกำลังกันของทหารและตำรวจเนปาลเพื่อยึดพื้นที่ ทหารเนปาลเสียชีวิต 7 คน สารวัตรทหารเสียชีวิต 5 คน[ 18] 24 สิงหาคม พ.ศ. 2546 : กลุ่มลัทธิเหมายื่นคำขาด จะยุติการหยุดยิงภายใน 48 ชั่วโมง หากรัฐบาลไม่รวมข้อเสนอของกลุ่มลัทธิเหมาในสภาร่างรัฐธรรมนูญ [ 18] 26 สิงหาคม พ.ศ. 2546 : คำขาดของกลุ่มลัทธิเหมาหมดเวลา[ 18] 27 สิงหาคม พ.ศ. 2546 :
นัดหยุดงาน: กลุ่มลัทธิเหมาเรียกร้องให้มีการนัดหยุดงาน 3 วัน [ 18]
กลุ่มลัทธิเหมายื่นคำขาดถอนการหยุดยิงเมื่อ 29 มกราคม ประจันทาประกาศว่ากลุ่มกบฏต้องการให้สิ้นสุดการปกครองด้วยราชวงศ์ เปลี่ยนเป็นสาธารณรัฐประชาธิปไตย [ 18] 28 สิงหาคม พ.ศ. 2546 : กลุ่มลัทธิเหมาลอบสังหารนายพลของกองทัพเนปาล 2 คนในบ้านพักที่กาฏมาณฑุ เสียชีวิต 1 คน บาดเจ็บ 1 คน[ 20] 29 สิงหาคม พ.ศ. 2546 : กลุ่มลัทธิเหมาพยายามลอบสังหารรัฐมนตรี ทเวนทรา ราช กันเทล แต่ไม่สำเร็จ[ 21] 31 สิงหาคม พ.ศ. 2546 : กลุ่มลัทธิเหมาซุ่มโจมตีตำรวจในรูปันเดฮี เสียชีวิต 4 คน[ 21]
↑ 1.0 1.1 1.2 Miglani, Sanjeev (18 August 2003). "Nepal's Maoist cauldron draws foreign powers closer" . Reuters. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 29 May 2018. ↑ [1] ↑ 3.0 3.1 3.2 Ed Douglas. "Inside Nepal's Revolution". National Geographic Magazine
↑ 17,800 people died during conflict period, says Ministry of Peace ↑ https://web.archive.org/web/20190418215802/https://www.icmp.int/the-missing/where-are-the-missing/nepal/ . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 2019-04-18. สืบค้นเมื่อ 2019-05-28 . ↑ "Conflict Victim's Profile" . INSEC. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 6 พฤษภาคม 2017. สืบค้นเมื่อ 3 พฤษภาคม 2017 .↑ Mahendra Lawoti and Anup K. Pahadi, editors (2010). The Maoist Insurgency in Nepal: Revolution in the twenty-first century . Routledge. ISBN 978-0-415-77717-9 ↑ 8.00 8.01 8.02 8.03 8.04 8.05 8.06 8.07 8.08 8.09 8.10 8.11 8.12 8.13 8.14 8.15 8.16 Mahendra Lawoti and Anup K. Pahari, editors (2010). The Maoist Insurgency in Nepal: Revolution in the twenty-first century . Routledge. ISBN 978-0-415-77717-9 ↑ Manesh Sreshtha and Bishnu Adhikari (2005). Internal Displacement in South Asia: The Relevance of the UN's Guiding Principles . Sage. ISBN 0-7619-3313-1 ↑ "Anti-king remarks intolerable: Lohani" . NepalNews: The Kathmandu Post. 20 December 2003. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 14 November 2004. สืบค้นเมื่อ 22 November 2006 .↑ "Maoist rebels call off Kathmandu blockade" . The Guardian. 24 August 2004. สืบค้นเมื่อ 6 January 2018 .↑ "Royal Proclamation of February 1, 2005" . Nepal Monarchy. 4 พฤษภาคม 2012. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 16 ตุลาคม 2017. สืบค้นเมื่อ 6 มกราคม 2018 .↑ "12-point Maoist MoU" . Nepali Times. 25 November 2005. สืบค้นเมื่อ 6 January 2018 .↑ "Conflict Victim's Profile" . INSEC. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 6 พฤษภาคม 2017. สืบค้นเมื่อ 3 พฤษภาคม 2017 .↑ 15.00 15.01 15.02 15.03 15.04 15.05 15.06 15.07 15.08 15.09 15.10 15.11 15.12 15.13 15.14 15.15 15.16 15.17 15.18 "Nepal: Consolidating The Peace – Analysis" . Eurasia Review. สืบค้นเมื่อ 24 April 2012 .↑ "However tortuous the road may be, the victory of the world proletarian revolution is certain" . Human Rights Server. 28 พฤษภาคม 2001. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 21 มกราคม 2016.↑ Greenwald, Jeff (13 June 2001). "Murder and intrigue in Katmandu" . World Tibet Network News. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 24 August 2006. สืบค้นเมื่อ 22 November 2006 . ↑ 18.0 18.1 18.2 18.3 18.4 18.5 18.6 18.7 18.8 Pokharel, Tilak P (27 August 2003). "Nepali Rebels Walk Away from Peace Talks" . World Press. สืบค้นเมื่อ 22 November 2006 . ↑ Adhikari, Bipin (19 มีนาคม 2003). "Code of conduct as a point of departure" . The Kathmandu Post. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 27 มีนาคม 2013. ↑ NEPAL: MAOIST HIT TEAMS SHOOT TWO ARMY COLONELS IN KATHMANDU https://wikileaks.org/plusd/cables/03KATHMANDU1648_a.html
↑ 21.0 21.1 UPDATE ON NEPAL'S MAOIST INSURGENCY, AUGUST 30- SEPTEMBER 5 https://wikileaks.org/plusd/cables/03KATHMANDU1721_a.html
Hutt, Michael, Himalayan People's War: Nepal's Maoist Rebellion, (London: Hurst and Co., 2004) ISBN 978-0-253-21742-4 .
Jackson, Paul. 2019. "Intelligence in a modern insurgency: the case of the Maoist insurgency in Nepal." Intelligence and National Security . Karki, Arjun and David Seddon (eds.), The People's War in Nepal: Left Perspectives, (New Delhi: Adroit, 2003).
Thapa, Deepak, with Bandita Sijapati, A Kingdom Under Siege: Nepal's Maoist Insurgency, 1996–2003, (Kathmandu: The Printhouse, 2003) ISBN 978-1-842-77571-4 .
