PROFILBARU.COM

Diplomacia e Ali Pashë Tepelenës (1786-1822)

Libër nga Ilir Ushtelenca

Libri “Diplomacia e Ali Pashë Tepelenës: 1786-1822” ^[1] me autor Ilir Ushtelenca është një studim i thelluar për rolin diplomatik të një prej figurave më të shquara të historisë shqiptare, Ali Pashë Tepelenës. Vepra është ribotuar në Tiranë në vitin 1996 dhe përmban 284 faqe që analizojnë marrëdhëniet komplekse të pashait të Janinës me Fuqitë e Mëdha të kohës dhe me Perandorinë Osmane. Redaktorët Petrika Thëngjilli dhe Fatmira Aliaj kanë kontribuar në përgatitjen përfundimtare të këtij botimi.

Ali Pashë Tepelena sundoi në një periudhë të trazuar historike, në fund të shekullit XVIII dhe fillim të shekullit XIX, kur Perandoria Osmane ishte në një fazë të dobësimit të dukshëm, shpesh e quajtur “i sëmuri i Bosforit” nga fuqitë europiane. Në këtë kontekst, Fuqitë e Mëdha si Franca, Rusia dhe Anglia kërkonin të zgjeronin ndikimin e tyre në Ballkan dhe në Mesdheun Lindor përmes përfshirjes në çështjet e brendshme të pashallëqeve osmane.

Diplomacia e Ali Pashë Tepelenës u formësua në këtë klimë ndërkombëtare të rivalitetit të madh. Si një strateg i zoti dhe një politikan i aftë, ai përdori me mjeshtëri kontradiktat mes fuqive të mëdha dhe dobësinë e Perandorisë Osmane për të ndërtuar një bazë të fuqishme të sundimit të tij.

Objektivat kryesore të diplomacisë së tij ishin:

1. Forcimi dhe zgjerimi i Pashallëkut të Janinës: Ai arriti të zgjeronte kufijtë e pashallëkut duke përfshirë territore të rëndësishme në Ballkanin Jugor.

2. Marrëdhëniet me fuqitë e huaja: Në një kohë të polarizuar politikisht, Ali Pasha mbajti marrëdhënie të ndryshme diplomatike me Francën e Napoleonit, Rusinë dhe Britaninë e Madhe, duke arritur të manovrojë në interes të tij.

3. Përpjekjet për krijimin e një shteti shqiptar të pavarur: Qëllimi përfundimtar i Ali Pashës ishte krijimi i një shteti të fortë shqiptar, i cili do të shkëputej nga varësia e Perandorisë Osmane. Ai synonte ta sundonte këtë shtet si një udhëheqës i pavarur dhe autokratik.

Marrëdhëniet ndërkombëtare

Libri paraqet një analizë të hollësishme të marrëdhënieve të Ali Pashës me:

Franca: Ali Pasha krijoi aleancë të përkohshme me Napoleoni I për të përfituar mbështetje kundër osmanëve dhe për të ruajtur pavarësinë e pashallëkut të tij.
Rusia: Me interes të përbashkët për të dobësuar Perandorinë Osmane, Rusia ishte një partner potencial për Ali Pashën.
Britania e Madhe: Në periudhën e ekspansionit kolonial, Britania pa te Ali Pasha një aleat të rëndësishëm për të mbajtur nën kontroll Mesdheun Lindor dhe për të kufizuar ndikimin francez.

Ali Pasha përdori metoda të ndryshme për të realizuar qëllimet e tij diplomatike, përfshirë negociatat, aleancat të përkohshme dhe përdorimin e forcës ushtarake. Edhe pse qëllimet e tij përfundimtare nuk u realizuan plotësisht, ai la një trashëgimi të rëndësishme në historinë shqiptare dhe në rajon. Sundimi i tij konsiderohet si një përpjekje e hershme për krijimin e një shteti shqiptar të centralizuar.

Vepra e Ilir Ushtelencës është një kontribut i çmuar në historiografinë shqiptare. Ajo ofron një vështrim të detajuar dhe kritik mbi rolin e Ali Pashë Tepelenës në arenën diplomatike të kohës së tij. Autori thekson aftësitë e pashait për të përdorur marrëdhëniet ndërkombëtare për të realizuar objektivat politike dhe strategjike.

Ky libër është i domosdoshëm për studiuesit e historisë, studentët dhe të gjithë ata që janë të interesuar në periudhën e fundit të Perandorisë Osmane dhe përpjekjet për pavarësi kombëtare në Ballkan.

“Diplomacia e Ali Pashë Tepelenës: 1786-1822” ^[2] ofron një portret të plotë të një lideri të jashtëzakonshëm, që shfrytëzoi kontekstin historik për të ndërtuar një bazë të fuqishme politike dhe për të çuar përpara idenë e një shteti shqiptar të pavarur. Ky libër mbetet një burim i rëndësishëm për të kuptuar diplomacinë dhe politikën e Ali Pashës, si dhe ndikimin e tij në historinë e rajonit.