Bara Katra (bengalisht: বড় কাটরা; Karvansarai i madh) është një nga monumentet më të vjetër historik-arkitektonik në Dhaka.[1] Fjala 'Katra' mund të ketë rrjedhur nga fjala arabe 'Katara' që do të thotë ndërtesë me kolona. 'Katra/katara' në arabisht dhe persisht do të thotë 'Karvan Sarai' ose thjeshtë 'Sarai'. Është një ndërtesë pallat që daton nga sundimi i Dinastisë Mogule në rajonin e Bengalit. Është e vendosur në jug të Pazarit Çouk pranë bregut verior të lumit Buriganga. Ajo u shkatërrua pjesërisht në vitin 2022.[2][3]
Historia
Bara Katra
Bara Katra u ndërtua midis viteve 1644 dhe 1646 nga Mir Abul Kasemi, divani (shefi i zyrës së të ardhurave)[4] i princit mogul Shah Shuxha. Synohej që ajo të ishte rezidenca e Shah Shuxhës, por Shah Shuxha ia dhuroi Mir Abul Kasemit.[5]
Është dëshpëruese që nga ndërtesa ka mbetur më pak se gjysma. Departamenti i Arkeologjisë ka qenë i paaftë të mar përgjegjësinë e monumentit për shkak të mosmarrveshjes dhe rezistencës nga pronarët e saj. Pronarët e kanë ndryshuar ndërtesën origjinale dhe kanë ndërhyrë mbi të me ndërtime të reja.[6]
Abul Kasem al-Husaini at-Tabtaba as-Simnani e bëri këtë ndërtesë, duke e pajisur atë me njëzet e dy dyqane, me kushtin që zyrtarët kujdestarë të saj duhet të shpenzonin të ardhurat e rrjedhura nga dyqanet për riparimin e ndërtesës dhe të varfrit dhe nuk duhej që ata të mernin qira nga ndonjë person që qëndronte aty, kështu që vepra e bamirësisë mund të pasqyrohej te monarku në këtë botë dhe se ata nuk duhej të vepronin kundër, ose ndryshe do të thirreshin për llogari në ditën e gjykimit. - shkruan një mbishkrim i hartuar nga poeti Sa'ad-udin Muhammad Shirazi.
Model i rindërtuar i Bara Katrës
Arkitektura
Skicë e vitit 1823 e Bara Katrës nga Sir Charles D'Oyly
Krahu jugor zgjatet 67.97 m (223.0 ft),[6] dhe është përballë lumit Buriganga. Në mes është një hyrje e vendosur një hapje të tejzgjatur tre-katëshe.[5] Portiku ka një hapje arkadë që ngrihet deri në katin e dytë, sipër të cilit ndodhen dritaret e katit të tretë.[6] Hyrja kryesore harkore është në qendër të hapjes. Nën hapje, cepat e harqeve dhe muret rrethues janë dekoruar me panele të suvatuar që shfaqin një larmi formash, duke përfshirë harqe me katër rrathë, me majë, patkua dhe të sheshtë. Pjesa kryesore e krahut është dy-katësh dhe me kulla të larta tetëkëndore të zgjatura anash.[5]
Kullë pranë Bara Katrës
Krahu verior ishte i ngjashëm, por me një portë më pak të përpunuar.[4] Krahu lindor dhe perëndimor ishin një-katësh rreth 70.10 m (230.0 ft) të gjatë.[6] Në shekullin e XIX, orientalisti James Atkinson e përshkroi ndërtesën si "një grumbull i mahnitshëm arkitekture madhështore dhe të bukur".[7]
Hyrja jugore çonte te një dhomë-roje, pastaj salla me kupolë tetëkondore (tavani i së cilës është suvatuar dhe dekoruar me dizajne modelesh rrjetë gjethesh), dhe në fund në oborr. Në katin përdhes të krahut jugor, ndodhen pesë dhoma me arkada në të dy anët e portikut. Në katin e sipërm, ndaj korridorit hapen dhomat e qëndrimit.[6] Zonat e dyqaneve dhe banimit e rrethojnë oborrin në të katërta anët.[4]
Domethënia kulturore
Gjatë Periudhës Mogule, Dhaka ishte një qytet port. Anije të mëdha tregëtare mund të hynin në lumin Buriganga. Kjo ishte lidhja kryesore tregtare midis Indonezisë dhe Dhakës. Kështu, ajo ishte një zonë e rëndësishme import-eksporti. Bara Katra përdorej kryesisht si hapësirë zhdoganimi dhe qëndrimi për tregtarët dhe udhëtarët. Ky Karvan Saraj konsistonte në shumë funksione dhe veçori që e bënin atë të jashtëzakonshme. Ajo ja rrit vlerën trashëgimisë arkitekturore dhe kulturore Bangladeshit.
^ abcdAhmed, Nazimuddin (1980). Islamic Heritage of Bangladesh (në anglisht). Dhaka: Ministria e Informacionit dhe Transmetimit, Qeveria e Bangladeshit. fq. 50–51. OCLC8476199.
Ahmed, Nazimuddin (1980). Islamic Heritage of Bangladesh (në anglisht). Dhaka: Ministria e Informacionit dhe Transmetimit, Qeveria e Bangladeshit. OCLC8476199.
