Srbi u Severnoj Makedoniji

Srbi u Severnoj Makedoniji
Stefan Dušan Nemanjić Kralj Vukašin Kraljević Marko Golub Janić Micko Krstić Gligor Sokolović Jovan Dovezenski Vanđel Skopljanče Jovan Babunski Kosta Abrašević Doksim Mihailović Ljubiša Samardžić
Ukupna populacija
Regioni sa značajnim brojem pripadnika
Severna Makedonija 40.000 (2008)
Jezik/ci
srpski
Religija
Srpska pravoslavna crkva
Srodne etničke grupe
Južni Slaveni

Srbi su autohton narod sa statusom nacionalne manjine u Severnoj Makedoniji.

Istorija

Izveštaj o zločinima nad Srbima u Makedoniji od strane Bugara, Arnauta i Turaka 1906. godine

Srbi imaju dugu istoriju na teritoriji današnje Severne Makedonije. Deo Stare Srbije i antičke Makedonije (koji čine današnju Severnu Makedoniju) je bio deo srednjevekovnog Srpskog carstva. Izuzetan primer srednjevekovne srpske arhitekture, Crkva Sv. Georgi (zadužbina kralja Milutina), nalazi se u selu Staro Nagoričane.

Posle pada većeg dela Balkana pod osmansku vlast svi pravoslavni hrišćani na poluostrvu našli su se u okviru jedne države. Kako su hrišćani bili u podređenom položaju i bez načina očuvanja mnogih tradicija iz ranijih vekova, u mnogim krajevima gubi se ili slabi sećanje na srednji vek i srednjovekovnu srpsku državu. Stoga u 19. veku mlade države Srbija i Bugarska ulažu mnogo sredstava kako bi pridobile hrišćane na prostoru Vardara.

Poslednjih decenija uviđa se stalni pad broja Srba, najviše prouzrokovan asimilacijom u većinske i etnički bliske Makedonce. Prema poslednjim popisima tempo smanjivanja je bio sledeći (u zagradi udeo u ukupnom stanovništvu Severne Makedonije):

1971.	46.465 (2,85%)
1981.	44.613 (2,30%)
1991.	42.755 (2,10%)
1994.	39.620 (2,04%)
2002.	35.939 (1,78%)

Srbi danas

Etnički sastav Republike Makedonije (popis 2002.) - naselja sa srpskom većinom naznačena svetlo plavom bojom

Jezički sastav Republike Makedonije (popis 2002.) - naselja sa srpskom većinom naznačena svetlo plavom bojom

Osvećivanje monumentalne Spomen – kosturnice, povodom 25. godišnjice od Kumanovske bitke, oktobra 1937. na brdu Zebrnjak

Po popisu iz 2002. u Severnoj Makedoniji živi približno 36.000 Srba i oni se mogu podeliti u tri skupine:

• autohtono ("staro") srpsko stanovništvo živi mahom na severu države, oko Kumanova i severno od Skoplja, gde postoji niz sela u kojima čine većinu ili značajnu manjinu. Između datih Srba i okolnih Makedonaca ne postoji oštra razlika, a mesni govor je na razmeđi srpskog i makedonskog jezika (tj. torlački);
• planski kolonizovani Srbi živi i u nekoliko malih seoskih zajednica u dolini Vardara, naročito u oblasti Đevđelije i Negotina. Dato stanovništvo je naseljeno posle Prvog svetskog rata iz delova današnje Južne Srbije namesto iseljenog turskog stanovništva;
• Značajan broj Srba živi i po značajnijim gradovima, gotovo svuda u zanemarljivom udelu. Dato stanovništvo je različitog porekla i sa izrazitom tendencijom asimilacije u Makedonce (posebno po pitanju jezika). Veoma je brojna srpska zajednica u Skoplju (oko 5% ukupnog stanovništva), gde su se Srbi tokom celog 20. veka veka naseljavali kao kadrovi u brojnim upravnim službama. Slično tome, i po drugim gradovima su Srbi najčešće dolazili kao kadrovi (naročito vojni), pa su oni danas obično obrazovaniji i "urbaniji" od proseka za datu sredinu.

Stanovništvo po opštinama

Opština	Srpsko stanovništvo	Udeo	Naselja sa srpskim stanovništvom ** - srpska većina, * - značajna srpska manjina (>10%)
Opština Kumanovo	9.062	8,6%	Kumanovo, Bedinje*, Brzak*, Gornje Konjare*, Donje Konjare*, Karabičane**, Ljubodrag*, Novo Selo**, Rečica**, Suševo**, Tabanovce**, Tromeđa**, Umin Dol**, Četirce**
Opština Aerodrom	3.085	4,3%	Skoplje (deo)
Opština Čučer-Sandevo	2.426	28,6%	Čučer-Sandevo**, Banjani*, Brodec*, Gornjani*, Kučevište**, Pobožje*
Opština Karpoš	2.184	3,7%	Skoplje (deo)
Opština Gazi Baba	2.097	2,9%	Skoplje (deo)
Opština Centar	2.037	4,5%	Skoplje (deo)
Opština Đorče Petrov	1.730	4,2%	Skoplje (deo), Vučji Dol
Opština Kisela Voda	1.426	2,5%	Skoplje (deo)
Opština Butel	1.033	2,9%	Skoplje (deo)
Opština Staro Nagoričano	926	19,1%	Staro Nagoričano**, Algunja**, Miglence**, Malotino*, Nikuljane**, Puzajka*
Opština Ilinden	912	5,7%	Mralino*, Mrševci*
Opština Valandovo	630	5,4%	Balinci*, Josifovo*, Marvinci**
Opština Negotino	627	3,3%	Negotino, Dubrovo*, Krivolak*, Pepelište*, Timjanik*, Tremnik*
Opština Čair	621	1,0%	Skoplje (deo)
Opština Tetovo	621	1,0%	Tetovo
Opština Bitolj	540	1,0%	Bitolj
Opština Veles	540	1,0%	Ivankovci*, Rudnik*
Opština Bogdanci	525	6,0%	Bogdanci, Selemlija**
Opština Petrovec	416	5,0%	Ognjanci*, Gradmanci*, Divlje*
Opština Rosoman	409	9,9%	Rosoman*, Kruševica**, Palikura*, Sirkovo*
Opština Lipkovo	370	1,4%	Matejče
Opština Đevđelija	367	1,6%	Đevđelija
Opština Ohrid	360	0,7%	Ohrid
Opština Dojran	277	8,0%	Stari Dojran*, Novi Dojran*, Sretenovo*, Crničani**
Opština Demir Kapija	132	2,9%	Korešnica*

Religija

Srbi u Severnoj Makedoniji su pravoslavne veroispovesti. Mada je Srbima priznato pravo nacionalne manjine, oni ne uživaju i verske slobode. Verska tolerancija u odnosu na srpsku zajednicu gotovo da ne postoji. Zbog raskola koji se dogodio, sveštenstvu Srpske Pravoslavne Crkve je zabranjeno vršenje crkvene službe.

Spomenici

• 
  Istorijske statue pre 1941, na levoj, Petar I Karađorđević(natpis je: Kralj Petar I, Oslobodilac).
• 
  Crkva sv. Đorđa u Starom Nagoričanu, Zadužbina kralja Milutina
• 
  Manastir Karpino
• 
  Markov Grad (Prilep)
• 
  Manastir Lesnovo
• 
  Manastir Treskavec
• 
  Porečki манастир
• 
  Zebrnjak somen obeležje danas
• 
  Markov manastir
• 
  Ristićeva palata
• 
  Srpsko vojno groblje u Bitolju.
• 
  Kajmakčalan

Povezano

• Galipoljski Srbi

Vanjske veze

• Kulturno–informativni centar Srba u Makedoniji „Spona“ Arhivirano 2016-06-10 na Wayback Machine-u (sh)
• Među Srbima u Makedoniji Arhivirano 2007-03-10 na Wayback Machine-u
• Srbi više ne žive u getu Arhivirano 2007-03-10 na Wayback Machine-u
• Srpski narod u Makedoniji
• Za trećinu ih je manje^{[mrtav link]}
• Staronagoričanska crkva