PROFILBARU.COM

Datum	20. oktobar – 21. novembar 1962
Lokacija	Aksai Chin i Sjeveroistočna granična agencija
Ishod	odlučujuća kineska pobjeda
Teritorijalne; promjene	nakon sukoba Aksai Chin u potpunosti prešao pod kineski nadzor

Kinesko-indijski rat
	; sporno područje označeno crvenom bojom
Datum	20. oktobar – 21. novembar 1962
Lokacija	Aksai Chin i Sjeveroistočna granična agencija
Ishod	odlučujuća kineska pobjeda
Teritorijalne; promjene	nakon sukoba Aksai Chin u potpunosti prešao pod kineski nadzor
Sukobljene strane
Indija	Kina
Komandanti i vođe
Brij Mohan Kaul; Sarvepalli Radhakrishnan; Jawaharlal Nehru; V. K. Krishna Menon; Pran Nath Thapar	Luo Ruiqing (načelnik Generalištaba NOA); Zhang Guohua (zapovjednik na terenu); Mao Zedong; Liu Bocheng; Lin Biao; Zhou Enlai
Snage
10.000–12.000	80.000
Žrtve i gubici
1383 poginulih; 1047 ranjenih; 1,696 missing; 3968 zarobljenih	722 poginulih.; 1,697 wounded

Kinesko-indijski rat je bio kratkotrajni oružani sukob koji se u jesen 1962. godine vodio između Narodne Republike Kine sa jedne, i Indije sa druge strane. Povod mu je bio teritorijalni spor koji je datirao od 19. vijeka, odnosno od vremena kada su tadašnji Britanski Imperij (koji je upravljao Indijom nastojao uspostaviti trajnu sjevernu granicu svojih posjeda sa carskom Kinom na nepristupačnom planinskom području Himalaja. Spor su naslijedile nezavisna Indija i komunistička Kina, a niz čarki i graničnih incidenata je eskalirao u otvoreni sukob. On je završio teškim indijskim porazom i kineskim preuziimanjem nadzora nad cijelom spornom teritorijom, a nakon čega su Kinezi proglasili jednostrani prekid vatre. Sukob je koincidirao sa Kubanskom raketnom krizom te zbog toga nije izazvao veliku pažnju tadašnje javnosti. Današnjim vojnim historičarima je zanimljiv kao primjer planinskog ratovanja u najesktremnijim mogućim uvjetima, odnosno nadmorskim visinma od preko 4200 m.

Uzroci rata

Britanska Indija i Tibet nikad nisu jasno označili svoje granice. Britanska kolonijalna uprava bila je postavila međaše, ali administrativna granica je ostala mnogo južnije. Britanci su polagali pravo na Mekmahonovu liniju, koja je ucrtana 1914. tokom Simla konferencije. Tibetanci su se složili sa tom granicom. Međutim kineska dinastija Ćing i kasnije Republika Kina ne priznaju tu granicu. Njihova je bila tvrdnja da Tibet ne može sklapati međunarodne ugovore u ime Kine. Zbog toga Kina ne priznaje Mekmahonovu liniju. Posle nezavisnosti Indije 1947. i osnivanja Narodne Republike Kine 1949. taj problem nije bio rešen, nego samo odložen.

Indija i Kina su održavali dobre odnose tokom 50-ih, pridržavajući se Pet principa miroljubive koegzistencije, koji su usvojili predsednici vlada Kine i Indije 1953. Kada je Kina 1950. poslala vojsku u Tibet, Džavaharlal Nehru je poslao veliku vojsku u granično područje sa Tibetom. Kina je sporila liniju aktuelne kontrole granice, koja je predstavljala demarkacionu liniju. Do 1962. Kina i Indija držale su veliku vojsku u spornim područjima. S vremena na vreme jedni bi druge optuživali zbog pokreta trupa u spornom području. Desilo se i nekoliko manjih incidenata. Kinezi su imali i razlog za to područje, naime da zaštite Sečuansko-tibetanski auto-put, koji je bio od strateškog značaja za snabdevanje kineske vojske na Tibetu. Čelnik indijske vojne politike N. B. Mulik je smatrao da Kina nikad neće silom pokušati da reši spor. Kineski i indijski političari su nastavljali da se svađaju, dok spor nije eskalirao u rat. Indija je sporila kinesko pravo na pokrete trupa i na tu spornu teritoriju. Došlo je do pregovora, ali stanje se pogoršavalo. Granični problem je sad postao veći spor. Kina je smatrala da je granica neodređena i da se o njoj treba pregovarati. Indija je smatrala da je granica određena i da mogu uspostaviti kontrolne punktove na granici.

Rat

Tokom leta i jeseni 1962. nastavili su se različiti incidenti između Kine i Indije. Prema kineskim izvorima u junu 1962. izbio je mali okršaj dve strane i ubijeno je dosta kineskih vojnika u tom okršaju. Jedinice kineske i indijske vojske su ostale u bliskom kontaktu tokom septembra 1962. Neprijateljska vatra se otvarala ponekad. S obzirom na to kako je indijska vojska bila nepripremljena smatra se verovatnim da Džavaharlal Nehru nije predvideo puni rat. Ipak Nehru je od 2. novembra sprovodio politiku namernog postavljanje vojske na položaje sve više i više napred. Neki od tih položaja su bili i iza Mek Mahonove linije, pa se kršila i sama indijska definicija granice. Kineska strana je odlučila da na to reaguje silom. Džavaharlal Nehru se strašno preračunao i to je za njega bilo iznenađenje. Sve indijske vlade posle toga odbijaju da puste u javnost što se tačno dešavalo.

Jedinica kineske armije (600 ljudi) iznenada je napala 8. septembra prednje indijske položaje koji su se nalazili tri kilometra na kineskoj strani Mek Mahonove linije na Tagla grebenu. Džavaharlal Nehru je u Londonu tada medijima rekao da indijska vojska ima zadatak da oslobodi teritorije od okupacije kineske armije. Indijski načelnik generalštaba je 17. septembra naredio indijskim vojnicima da povrate Tagla greben. Na mostu reke Namka Ču došlo je do sukoba 20. septembra i ubijeno je 9 kineskih i indijskih vojnika.

Indijska vojna patrola je 10. oktobra krenula prema mostovima od Jumco La, gde je bio položaj 1.000 kineskih vojnika. Indijska patrola se povukla posle teških gubitaka. Preko 50% jedinice je ubijeno ili ranjeno, a i Kinezi su pretrpeli gubitke. Taj dan Indijci smatraju početkom Indijsko-kineskog rata, iako je to bio sukob na ograničenoj teritoriji, koja je bila nesporno kineska.

Džavaharlal Nehru je 12. oktobra proklamovao indijski cilj da istera Kineze iz regiona sukoba, uključujući i Dolu, koja je bila na kineskoj strani i po indijskim shvatanjima granice. Ministar odbrane Indije Krišna Menon je pozvao 14. oktobra da se indijski vojnici bore protiv kineskih do zadnjeg vojnika. Indija je započela sa slanjem novih snaga u područje. Kasniji izveštaj (Henderson-Bruks-Bagatov izveštaj) tvrdi da je Nehruova namera da izvrši invaziju nesporno kineskih teritorija zapravo osigurala kineski udar.

Kineska armija je 20. oktobra 1962. započela dva koordinisana napada, koji su bili georafski udaljeni 1.000 kilometara. Napadi su bili u Čap dolini u Ladaku i na Namku Ču reku. Bilo je okršaja i na Natula prelazu u Sikimu, koga je Indija smatrala protektoratom. Posle 4 dana rata Kina je uspela osvojiti veliki deo spornih teritorija. Posle toga je Indiji ponudila pregovore. Džavaharlal Nehru je odbio tu ponudu i pokušao je da regrupiše snage. Oko 120 oficira prebačeni su iz Hajderabada vazduhom do Čušul sektora. Prebačeni su na Rezang greben da brane najviši aerodrom, na preko 5.000 metara. Indijske snage su trpele zbog logističkih problema i zbog slabije brojnosti i bojeve gotovosti. Indijci su se raspršili po širokom području, a jedinicama je bilo potrebno vazdušno snabdevanje. Borcima je nedostajala i oprema i trening za planinsko ratovanje. Nisu imali ni zimske odeće. Ipak borili su se hrabro i profesionalno u ranoj fazi rata, dok njihovi vojni komandanti nisu zamenjeni Nehruovim ljudima.

Nijedna strana nije objavila rat, niti je koristila avijaciju, niti je prekinula diplomatske odnose. Taj rat se desio u isto vreme kad i Kubanska raketna kriza, tako da je sa strane Zapada bio posmatran kao još jedna agresija komunističkog bloka, što je pogodovalo indijskoj strani. Kineska strana je zbog toga imala strateški interes da brzo okonča rat. Kada se sukob nastavio u novembru kineske snage su na istoku brzo uništile 4-tu indijsku diviziju i došli su do predgrađa Tezpura u Asamu. Do 20. novembra više nije bilo organizovanog indijskog otpora na spornim teritorijama. Kineska vojska posle toga više ne napreduje, nego proglašava 21. novembra jednostrani prekid vatre. Američka avijacija je dopremala Indiji pomoć, ali više nije bilo volje za nastavkom sukoba. Kineska vojska povukla delimično na položaj koji je održan prije rata.

Posledice

Posle indijskog poraza indijski ministar odbrane Krišna Menon je dao ostavku. Džavaharlal Nehru je bio žestoko kritikovan. Niti Indija ni Kina nisu priznali da su započeli rat i nastavila su se uzajamna optuživanja. Indijska vlada je odredila da komisija istraži uzroke rata i poraz. Komisija je sastavila Henderson-Bruks-Bagat izveštaj. Ipak indijska vlada je odbila da pruži uvid u važne dokumente. Indijski poraz iz 1962. doveo je do promene doktrine, obuke, organizacije i opreme indijske vojske. Poraz Indije je ohrabrio Pakistan pa je započeo 1965. Drugi kašmirski rat. Na kineskoj strani pobeda je dovela do propagandne kampanje veličanja kineske vojske. Ministar rata Lin Bjao je time dobio bitne poene, a bio je i protežiran od strane Maoa kao njegov naslednik.

Ranih 1980ih započele su ponovo trvenja oko granice i protesti obe strane. Indijski parlament je uspostavio državu Arunačal Pradeš, čijih 11 od 16 distrikata je sporno. Tokom 1993. i 1994. dve strane su potpisale Kinesko-indijski bilaterarni sporazum o miru duž linije kontrole. Bilo je desetak sastanaka da bi se odredila linija kontrole, ali bilo je tu malo napretka. U zadnje vreme tokom posete kineskog ministra Indiji, Kina je kao gest dobre volje priznala da Sikim pripada Indiji. Niti indijska ni kineska strana nisu zainteresovane da narušavaju sadašnji status kvo i spornu granicu. Istorijski put svile je otvoren 6. jula 2006. što signalizuje još veće otopljavanje odnosa dve sile.

Izvori

↑ Webster's Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English language: Chronology of Major Dates in History, page 1686. Dilithium Press Ltd., 1989
↑ http://indianstrategicknowledgeonline.com/web/china%20decision%20for%201962%20war%202003.pdf Arhivirano 2009-03-26 na Wayback Machine-u China's Decision for War with India in 1962 John W. Garver
↑ H.A.S.C. by United States. Congress. House Committee on Armed Services — 1999, p. 62
↑ War at the Top of the World: The Struggle for Afghanistan, Kashmir, and Tibet by Eric S. Margolis, p. 234.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 The US Army [1] Arhivirano 2012-02-05 na Wayback Machine-u says Indian wounded were 1,047 and attributes it to Indian Defence Ministry's 1965 report, but this report also included a lower estimate of killed.
↑ Mark A. Ryan; David Michael Finkelstein; Michael A. McDevitt (2003). Chinese warfighting: The PLA experience since 1949. M.E. Sharpe. str. 188–. ISBN 978-0-7656-1087-4. Pristupljeno 14. IV 2011.