Josip Kraš (1900-1941) član CK KPH i CK KPJ, jedan od organizatora ustanka u Karlovcu i okolini i narodni heroj Jugoslavije.
Biografija
Rođen je 26. marta 1900. godine u selu Vuglovcu, kod Ivaneca, grada na severu Hrvatske. Potiče iz radničke porodice, njegov otac Valentin je bio rudar.
Godine 1920. postao je član uprave Sindikata prehrambenih radnika u Zagrebu, a istovremeno je bio i tehnički urednik "Borbe" i njen kolporter koji ju je često u poslednji čas ilegalno izvlačio iz štamparije. Stalno je bio proganjan od policije, jedanaest puta hapšen, a posle definitivne zabrane izlaženja "Borbe", 1929. godine, osuđen je od Suda za zaštitu države na pet godina robije, koju je izdržao u Sremskoj Mitrovici. Kao za sve komuniste, i za Kraša je robija bila samo nova politička škola, u kojoj je stekao solidno marksističko obrazovanje.
Godine 1934, posle izlaska iz zatvora, ponovo se aktivirao u Ujedinjenom radničkom sindikalnom savezu Jugoslavije u Zagrebu, a istovremeno održavao veze s rudarima u Ivancu, gde je organizovao štrajkove (1936. i 1937.) i osnovao partijsku ćeliju. Pred kraj 1939. godine, upućen je u u zatvor u Lepoglavu, ali je ubrzo pušten. Godine 1940, zbog organizovanja štrajka pekarskih radnika u Zagrebu, ponovno je uhapšen.
Na Osnivačkom kongresu Komunističke partije Hrvatske, 1937. godine, izabran je za Člana Centralnog komiteta KP Hrvatske, a na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ u Zagrebu, oktobra 1940, za člana Centralnog komiteta KPJ.
U danima neposredno posle napada Nacističke Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju, zajedno s Vladimirom Bakarićem, Kraš je posetio podbana dr. Svetozara Ivkovića, i tražio da se radnicima i svim antifašistima podeli oružje zbog odbrane zemlje, ali je bio odbijen.
Posle okupacije Jugoslavije, u maju 1941. godine, Kraš odlazi u Karlovac kao delegat Centralnog komiteta KP Hrvatske, da izvrši pripreme za oružani ustanak. Tu je osnovao Vojni komitet za Kordun, Baniju i Gorski kotar. Nedugo posle Kraševog dolaska u Karlovac, u gradu su formirane udarne omladinske trupe i počele oružane akcije. Oštećen je dalekovod Ozalj-Karlovac-Zagreb, srušena pruga između Mostanja i Duge Rese, organizovana pobuna u domobranskom garnizonu, a istovremeno su radnici i omladinci upućivani u prve partizanske odrede.
Kraš je 18. oktobra 1941. godine primećen na ulici i u borbi je ubijen s leđa od jednog ustaše.
Za narodnog heroja proglašen je 26. jula 1945. godine. Sahranjen je u Grobnici narodnih heroja na Zagrebačkom groblju Mirogoj.
Godine 1950. Fabrika za proizvodnju slatkiša "Kraš" dobija ime po Josipu Krašu, a 1965. Opština Ivanec je od njegove rodne kuće napravila memorijalni muzej.
Literatura
- Narodni heroji Jugoslavije, "Mladost" Beograd, 1975. godina
