Habitat 67 Montreal VintageZapadna kapija BeogradaTelekomunikacioni centar Skoplje arhitekte Janka Konstantinova
Brutalizam je arhitektonski stil u modernoj arhitekturi koji se pojavio sredinom dvadesetog veka, djelimično s ciljem da nadomjesti razaranja u urbanim sredinama nakon Drugog svetskog rata. Ime je dobio po francuskom izrazu za tzv. grubi beton – beton brut. Brzo se nametnuo kao radikalan moderan stil, koji je promovisao snažne linije i funkcionalno odstupanje od ornamentalnosti, odnosno bilo kakvih ukrasnih detalja. Osnovna ideja ovog stila leži u funkcionalnosti.[1]
Najpoznatiji objekat brutalističke arhitekture je kanadski kompleks Habitat 67, sačinjen od 354 identična betonska oblika, složena u različitim varijacijama.[2]
Brutalizam u Jugoslaviji
Prisutnost brutalne arhitekture u Jugoslaviji vezana je ekonomskim razlozima. Tražilo se od projektanata da građevine služe svrsi, da budu funkcionalne i optimalno ekonomične. Primjena natur-betona odgovarala je svim tim zahtjevima.
[3]
Jedna od najprepoznatljivijih građevina Beograda takođe je urađena u ovom stilu – Geneks kula, odnosno Zapadna kapija Beograda. Ostali poznati objekti kod kojih je natur beton primijenjen kao primarni materijal u estetskoj artikulaciji su: [4]
Brutalistički objekti, kao posebna vrsta graditeljskog naslijeđa ugrožena je ne samo na prostoru nekadašnje Jugoslavije, već i na svjetskom nivou. Postoje brojni apeli za potpisivanje peticija za zaštitu objekata koji su ugroženi čak i ako su dio svjetske graditeljske baštine. Prijeti im različit nivo destrukcije, pa čak i rušenje. To su objekti svjetski priznatih i istaknutih arhitekata poput Louis Kahna, Pier Luigi Nervija, Paul Rudolpha itd. Formirana su udruženja koje se bave zaštitom naslijeđa 20. stoljeća, poput Docomomo International, a otvorena je i podružnica za Bosnu i Hercegovinu. Njemački muzej za arhitekturu (Deutsches Architekturmuseum -DAM) i Wüstenrot fondacija formirali su bazu podataka ugroženih brutalističkih objekata. Na toj listi se nalazi i KSC Skenderija, jer je u jednom trenutku bilo govora i o njegovom rušenju. Poznati objekti brutalističke arhitekture, Robin Hood, Gardens Alison i Peter Smithsona su unatoč intervencijama i apelima svjetske arhitektonske zajednice srušeni 2017. godine.[6]
Literatura
Enciklopedija Moderne Arhitekture (org.Knaurs Laxikon der modernen Architektur) Herausgegeben von Gerd Hatje, 1970
