Bjelobrdska kultura je naziv za srednjovekovnu arheološku kulturu, na prostoru današnje Mađarske, Srbije, Slovačke, Hrvatske i Rumunije. Nazvana je po arheološkom nalazištu Bijelo Brdo (Belo Brdo) u Hrvatskoj, a u celosti je datirana u period između 10. i 12. veka.
Bjelobrdska kultura je formirana u 10. veku, na temeljima slovenskog nasleđa iz prethodnog perioda, a u uslovima interakcije sa kulturom Mađara u srednjem Podunavlju. Pojam "bjelobrdska kultura" uveo je L. Niderle, koji je ovu kulturu smatrao slovenskom.
Nalazi nakita bjelobrdske kulture svedoče o njegovom slovenskom poreklu. Juvelirski proizvodi od bronze iz vremena pre formiranja ugarske države rađeni su u duhu lokalne pozno-antičko-vizantijske tradicije. Osnovni areal bjelobrdske kulture predstavlja teritorija današnje Mađarske, južni deo Slovačke i deo srpske Vojvodine.
Čitav kompleks arheološkog materijala bjelobrdske kulture ukazuje na činjenicu da ona, pre svega, predstavlja novu razvojnu fazu panonskih starina iz prethodnog perioda. Pošto su Sloveni bili većinsko stanovništvo Panonije pre dolaska Mađara, oni dolaze na prvo mesto kada se govori o osnivačima bjelobrdske kulture. Drugu etničku komponentu ove kulture predstavljaju Mađari, došljaci, koji su napustili nomadski način života i naselili se u srednjem Podunavlju. Oni su od lokalnih Slovena preuzeli čitavu grupu nakita.
Bjelobrdska kultura odražava period slovensko-mađarske simbioze tokom koje su Mađari preuzeli i usvojili slovensku kulturnu tradiciju, a Sloveni mađarski jezik. Time je najveći deo potomaka Panonskih Slovena uključen u genezu mađarskog naroda.
U pojedinim oblastima periferije areala bjelobrdske kulture dolazak Mađara nije narušio razvoj kulture slovenskog stanovništva.
Literatura
- Valentin Vasiljevič Sedov, Sloveni u ranom srednjem veku, Novi Sad, 2013.
Povezano
