Arhiv Jugoslavije u Beogradu, Srbija, je institucija koja čuva i štiti arhivsku građu nastalu radom centralnih državnih organa i organizacija jugoslovenske države od 1918. do 2006. godine.[1]
Osnivanje Arhiva Jugoslavije
Inicijativa za osnivanje Arhiva jugoslovenske države nastala je još u vreme Kraljevine Jugoslavije1920. godine, ali je Arhiv osnovan tek nakon Drugog svetskog rata1950. godine pod nazivom Državna arhiva FNRJ. Ovaj naziv promenjen je 1964. godine u Arhiv Jugoslavije i pod tim imenom radi i dan danas (sem u periodu od 2003. do 2009. kada je stvaranjem Državne zajednice preimenovan u Arhiv Srbije i Crne Gore).
Građa Arhiva Jugoslavije
Arhiv Jugoslavije u okviru 840 fondova i zbirki čuva 24,5 kilometara arhivske građe, nastale u periodu od 1914. do 2006. godine. Građa se odnosi na rad centralnih organa vlasti i državne uprave u oblasti unutrašnje i spoljne politike, finansija, privrede, zdravstva, prosvete, kulture, socijalne politike, pravosuđa, bankarstva i dr.
Arhivsku građu perioda Kraljevine Jugoslavije čini 146 fondova nastalih u razdoblju od 1918. do 1945. godine. Arhivsku građu posleratne Jugoslavije čine 633 fonda nastala u periodu od 1945. do 2006. godine..[1]
Zgrada Arhiva Jugoslavije
Obišavši tridesetih godina prošlog veka koledže u Engleskoj (Oksford i Kembridž), kralj Aleksandar I Karađorđević poželeo je da slične obrazovne institucije izgradi i u svojoj zemlji. Po svom povratku, pokrenuo je u okviru Dvora široku akciju, kako bi se ovakva ideja ostvarila podizanjem jednog Doma za srednjoškolsku omladinu na Topčiderskom brdu.
Dom kralja Aleksandra I za učenike srednjih škola 1933
Arhitekta Vojin Petrović projektovao je impresivnu trospratnu građevinu, oblikovanu u stilu akademizma, sa glavnom fasadom okrenutom rema Topčiderskoj zvezdi. Izgradnja Doma trajala je od 1931. do 1933. godine i imala naziv Dom kralja Aleksandra I za učenike srednjih škola. Vrlo brzo je konstatovano da je zgrada Doma nedovoljna da bi se u njoj obezbedili svi uslovi za boravak i rad pitomaca, kao i rad Muške gimnazije Kralja Aleksandra Prvog. Stoga su nadležni organi doneli odluku da se u neposrednoj blizini izgradi novi objekat za Gimnaziju (zgrada današnje Vojne Gimnazije). ). Gradnja je trajala od 1934. do 1936.godine..[2]
Savet Doma 12. oktobra 1934. donosi odluku da se u parku ispred centralnog dela Doma, podigne spomenik kralju Aleksandru I Karađorđeviću. Bista kralja Aleksandra, za čiju izradu je iskorišćen rad vajara Slavka Miletića, vraćena je 2003. godine.
Bista kralja Aleksandra I u dvorištu Arhiva Jugoslavije
Po okupaciji Beograda Dom je prestao sa radom i u Dom su smešteni Gestapo i Abver. Nakon oslobođenja objekat je preuzelo „Savezno ministarstvo unutrašnjih poslova“ ondašnje Jugoslavije.
Odlukom SIV-a zgrada je 1969. dodeljena Arhivu Jugoslavije, a Odlukom Vlade Republike Srbije od 22. marta 2007. proglašena je za spomenik kulture.Arhiv Jugoslavije, Beograd, Arhiv Jugoslavije, 2010.</ref>
