Antifašističko sobranje narodnog oslobođenja Makedonije

Memorijalni centar ASNOM-a u Pelincu.

Manastir Sveti Prohor Pčinjski

Govor Edvarda Kardelja na drugom zasjedanju ASNOM-a

Antifašističko sobranje narodnog oslobođenja Makedonije (mak. Антифашистичко Собрание на Народното Ослободување на Македонија; skraćeno ASNOM) je predstavljalo vrhovno predstavničko, zakonodavno i izvršno telo narodne vlasti u Makedoniji, u tijeku narodne revolucije u periodu od avgusta 1944. do aprila 1945. godine.

ASNOM je konstituisan na Ilindan 2. kolovoza 1944. na prvom zasjedanju u manastiru Prohoru Pčinjskom, tada na oslobođenom teritoriju Makedonije.

Kasnije je Manastir Prohor Pčinjski je pripao Federalnoj Srbiji.

16. aprila 1945, na Trećem zasjedanju ASNOM je preraslo u Narodnu skupštinu Makedonije.

Formiranje ASNOM-a i Prvo zasjedanje

Inicijativni odbor za osnivanje ASNOM-a formiran je novembra 1943. godine u selu Crvena voda.

U njegovom sastavu nalazili su se:

• Metodije Andonov Čento (predsjednik),
• Strahil Gigov (sekretar),
• Cvetko Uzunovski,
• Venko Markovski i
• Mihajlo Apostolski.

Marta 1944. godine IO je uputio pismo svim Narodo-oslobodilačkim odborima u Makedoniji da izaberu delegate za Prvo zasjedanje ASNOM-a.

Prvi sastanak Inicijativnog odbora održan je 30. aprila 1944. godine u selu Stajovce, i na njemu je u rad odbora uključeno još 17 članova.

Prvo zasjedanje ASNOM-a održano je 2. avgusta 1944. godine u manastiru sv. Prohor Pčinjski. Iako je izabrano 116. delegata, zasjedanju je prisustvovalo samo 60-ak.

Na zasjedanju su donesene odluke, kojima je:

• ASNOM proglašen za vrhovno zakonodavno i izvršno predstavničko telo i najviši organ državne vlasti u demokratskoj Makedoniji;
• Makedonski jezik uveden kao službeni jezik u makedonskoj državi;
• Ilindan proglašen za narodni i državni praznik u makedonskoj državi;
• prihvaćene odluke Drugog zasjedanja AVNOJ-a i
• odobren rad Glavnog štaba NOV i PO Makedonije

Na kraju zasedanja izabran je Prezidijum (Predsjedništvo) ASNOM-a. Predsjedništvo se sastojalo od predsjednika, dva potpredsjednika, dva sekretara i 17 članova.

Članovi Predsjedništva ASNOM-a

• Metodije Andonov Čento, predsjednik;
• Panko Brašnarov i Emanuel Čučkov, potpredsjednici;
• Ljupčo Arsov i Vladimir Poležinovski, sekretari;
• Venko Markovski,
• Cvetko Uzunovski,
• Blagoja Fotev,
• Mihajlo Apostolski,
• Strahil Gigov,
• Petre Piruze,
• Kiril Petrušev,
• Jovan Gorgov,
• Epominonda pop Andonov,
• Kamber Hasan,
• Aco Petrovski,
• Mladen Georgiev i
• Ljiljana Čalovska.

Drugo zasjedanje ASNOM-a

Drugo zasjedanje Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Makedonije održano je u oslobođenom Skoplju od 28. do 30. novembra 1944. godine.

Ovom zasjedanju su prisustvovali i

podpredsjednici Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije:

• Edvard Kardelj,
• Svetozar Vukmanović Tempo,
• Dimitar Vlahov;

predsjednik Otačastvenog fronta Bugarske

• Dobri Trpešev i

predstavnici sovjeteske i anglo-američke vojne misije.

Treće zasedanje ASNOM-a

Treće zasjedanje Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Makedonije je održano od 14. do 16. aprila 1945. godine u Skoplju.

Na ovom zasjedanju Predsjedništvo ASNOM-a je postalo Vlada Federalne Makedonije, a ASNOM je postao Narodna skupština (sobranje) Makedonije.

Za prvog predsjednika Vlade tada je izabran Lazar Koliševski.

Obeležavanje

Nakon raspada SFRJ, Makedoncima nije bilo dopušteno da obeležavaju godišnjice antifašističkog veća, ASNOM-a, u manastiru Prohora Pčinjskog na teritoriji Srbije.^[1]

Izvori

1. Sećanje na Balkanske ratove u Makedoniji