1592

Ovo je članak o godini 1592.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija:	1560-e  1570-e  1580-e  – 1590-e –  1600-e  1610-e  1620-e
Godine:	1589 1590 1591 – 1592 – 1593 1594 1595

Bihać (pod turskom vlasti 1592-1878.)

1592. po kalendarima

Gregorijanski	1592. (MDXCII)
Ab urbe condita	2345.
Islamski	1000–1001.
Iranski	970–971.
Hebrejski	5352–5353.
Bizantski	7100–7101.
Koptski	1308–1309.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1647–1648.
• Shaka Samvat	1514–1515.
• Kali Yuga	4693–4694.
Kineski
• Kontinualno	4228–4229.
• 60 godina	Yang Voda Zmaj (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11592.
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1592 (MDXCII) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1592 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

• 5. 1. - Sabor na Gradcu kod Zagreba: odredbe o načinu mobiliziranja zemlje protiv očekivanog turskog napada ("obći zemaljski ustanak")^[1].
• 24. 1. - Banov brat Petar Erdedi postavljen za kapetana žumberačkih uskoka^[2].
• 25. 1. - Turski veliki vezir prijeti da će sultan poslati flotu u Jadran protiv senjskih uskoka koji neprekidno četuju protiv Turaka; kralj za novog senjskog kapetana postavlja Jurja Lenkovića^[2].
• 30. 1. - Ippolito Aldobrandini izabran za papu Klementa VIII. (do 1605).

• 3. 3. - Izvedeno Šekspirovo delo Henri VI, 1. deo.
• 21. 3. - Papa Klement VIII se žali nadvojvodi Ernestu na uskoke koji su nedavno "porobili" trgovačke brodove u Ankoni^[2].

• 13. 4. - Počinje Imdžinski rat, pokušaj Toyotomi Hideyoshija da osvoji Koreju; Korejci u ovom ratu koriste brodove kornjače.
• 13. 4. - Ban Tomo Erdedi razglasio "obći zemaljski ustanak"^[3].
• 12. 4. - 2. 5. - Hasan-paša Predojević gradi (novu) Petrinju na ušću Petrinjčice u Kupu^[4]; hrvatske i njemačke čete neaktivne kod Bresta i Gorice.
• 15. 4. - Hrastovica se predala Turcima nakon pobune, prethodno osvojena tvrđava Gore^[4].

• 14. 6.? - Turci ušli u Izačić kojeg je pobunjena posada napustila^[5].
• 19. 6. - Pad Bihaća: grad se sporazumno predao poslije šest dana opsade, ali obećanja ubrzo prekršena - ubijene dvije od pet tisuća kršćanskih stanovnika, 800 djece poslato u Carigrad^[6].
  • Ovim je zaokruženo tursko osvajanje današnje Bosne (do 1878.).
  • Bihać postaje sjedište ranijeg Ostrožačkog sandžaka (osn. 1578.).

• 5. 7. - Mlečani (adm. Almoro Tiepolo) razorili Karlobag^[7].
• 19. 7. - Hasan-paša kod Bresta porazio bana Erdedija i štajerske čete (u Carigradu 26. rujna proslavljen trijumf), grad zapaljen sledeće noći, štajerska posada ubijena; Turci zatim haraju Turopoljem i oko Siska^[8].
• 20. 7. - Japanci zauzeli Pjongjang, glavni grad Koreje - car Seonjo se povlači na sever.
• 23. 7. - Petar Erdedi se probio iz Kerestinca koji su Turci bili opkolili.
• 23 - 29. 7. - Druga opsada Siska^[9].

• 9. 8. - John Davis verovatno otkrio Falklandska ostrva.
• avgust - Englezi zarobili kod Azora veliki portugalski brod Madre de Deus sa bogatim tovarom iz jugoistočne Azije.
• kolovoz-rujan? - Kralj Rudolf u Pragu odredio da "tursko zvono" zvoni tri puta na dan pozivajući na molitvu za obranu od Turaka, odredio da se u svim njegovim zemljama sakuplja novac i vojska, velika pojačanja stižu u Zagreb i okolinu.

• rujan, krajem - Hasan-paša u Turopolju spalio 49 sela i dva trgovišta, panika zbog glasina čak u Ljubljani^[10].
• prije 29. 10. - Markgrof Karl von Burgau iz Tirola imenovan komandantom svih četa u Hrvatskoj i Slavoniji (stiže 7. 11. u Zagreb).

• ca. 14. 11. - Novi Hasan-pašin upad u Turopolje; oko Zagreba se okuplja velika vojska koja ne može prijeći nabujalu Savu.
• 17. 11. - Sigismund III Vasa, od ranije vladar Poljske-Litvanije, nasleđuje oca na švedskom prestolu.

• prosinac - Ratne aktivnosti oko Petrinje obustavljene zbog velikog snijega^[11].
• 25. 12. - Imdžinski rat: mingovska vojska prelazi reku Jalu u pomoć Korejcima.

Tokom/tijekom godine

• Jovan Kantul je novi srpski patrijarh (do 1614).
• Pećanac Derviš Agić Sarvanović izdejstvovao da se iz skadarskog sandžaka izdvoji crnogorski s njim na čelu (Ulcinj, Bar i oblasti od Bojane sa Crnom Gorom); zatim (1592/3) Akan-bali čauš na Cetinju vrši popis za harač^[12].
• Odštampana biografija Ozane Kotorske Serafina Racija^[13].
• Od 1566. do 1592. broj spahija se smanjio za polovinu^[14].
• Otvaranje skele (trgovačke luke) u mletačkom Splitu, koriste je bosanski trgovci^[15].

Rođenja

• 5. 1. - Šah Džahan, mogulski vladar († 1666)
• 22. 1. - Pierre Gassendi, filozof, naučnik († 1655)
• 28. 11. - Huang Taiji (Abahai), kineski car († 1643)
• ? - Ivan Bunić Vučić, pjesnik († 1658)
• Muhamed Nerkesi Sarajlija, pjesnik († 1632)

Smrti

• 23. 2. - Natal Bonifacij (Božo Bonifačić), bakrorezac i kartograf (* 1538)
• 13. 9. - Michel de Montaigne, esejista (* 1533)
• 28. 10. - Ogier Ghiselin de Busbecq, diplomata (* 1522)
• 17. 11. - Johan III, kralj Švedske (* 1537)
• ? - Filip Sokolović, srpski patrijarh
• ? - Ivan Pergošić, pravnik, prevoditelj

Reference

1. Klaić, 372-4
2. Klaić, 372
3. Klaić, 375
4. Klaić, 377
5. Klaić, 378
6. Klaić, 379
7. Klaić, 380
8. Klaić, 382
9. Klaić, 383
10. Klaić, 384-5
11. Klaić, 386
12. Vladimir Ćorović, Oslobođenje Crne Gore, rastko.rs (pristup. 2.8.2013.)
13. Miroslav Pantić, Književnost na tlu Crne Gore i Boke Kotorske od XVI do XVIII veka, rastko.rs
14. Historija, 479
15. Historija, 520 i 635

Literatura

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959