1573

Ovo je članak o godini 1573.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija:	1540-e  1550-e  1560-e  – 1570-e –  1580-e  1590-e  1600-e
Godine:	1570 1571 1572 – 1573 – 1574 1575 1576

"Smaknuće Matije Gupca" (Oton Iveković)

1573. po kalendarima

Gregorijanski	1573. (MDLXXIII)
Ab urbe condita	2326.
Islamski	980–981.
Iranski	951–952.
Hebrejski	5333–5334.
Bizantski	7081–7082.
Koptski	1289–1290.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1628–1629.
• Shaka Samvat	1495–1496.
• Kali Yuga	4674–4675.
Kineski
• Kontinualno	4209–4210.
• 60 godina	Yin Voda P(ij)etao (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11573.
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1573 (MDLXXIII) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

1573 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

• 18. 1. - Hrvatski sabor proglasio pobunjene seljake veleizdajnicima i proskribovao ih - još jači nemir^[1].
• 25. 1. - Bitka kod Mikatagahare: Takeda Shingen porazio Tokugawa Ieyasua.
• 28. 1. - Varšavska konfederacija: verska sloboda za plemiće i slobodne osobe u Poljskoj-Litvaniji.
• 29. 1. - Izbija Velika seljačka buna hrvatskih i slovenačkih kmetova; zauzet Cesargrad^[2].
• januar - februar - Bosanski Ferhat-paša pomaže Novigradu u Dalmaciji koji je pod mletačkom opsadom^[3].

• 5. 2. - Uskočki kapetan Thurn razbio kod Krškog seljačku vojsku Nikole Kupinića.
• 6. 2. - Gašpar Alapić porazio seljake kod Kerestinca i Mokrica.
• 8. 2. - Štajerski plemići razbili vojsku Ilije Gregorića kod Svetog Petra pod svetim gorama.
• 9. 2. - Stubička bitka je odlučujući poraz pobunjenih seljaka, zarobljen i Matija Gubec koji će biti surovo ubijen u Zagrebu.

• 7. 3. - Mlečani sklopili separatni mir sa Osmanskim carstvom - raspad Svete lige; Kipar ostaje Turcima a granica u Dalmaciji i Albaniji se vraća na stanje pre rata (Skradin se vraća Turcima).
  • Ponovo kreću mletačko-uskočki sukobi, mada Uskoci na početku više napadaju dubrovačku, židovsku i tursku robu (do 1617)^[4].

• travanj - Turci spalili grad Sokol u bihaćkoj kapetaniji^[5].

• 16. 5. - Anri, vojvoda od Anžua, izabran za vladara Poljske-Litvanije (do 1575); sastavljeni Henrikovski artikuli, faktički ustav države do 1791 i Pacta conventa o konkretnom odnosu pojedinačnog kralja i nacije.
• svibanj/lipanj - Turska četa upala do Kirina na Kordunu.

• 6. 6. - U Stambolu tajno pogubljen Hamza Bali Bošnjak, začetnik hamzevija, pod optužbom da je heretik i krivovjerac.

• 6. 7. - Četvrti Hugenotski rat: prekinuta katolička opsada La Rochelle-a, ubrzo zatim kralj Charles IX donosi Bulonjski edikt kojim su sužena prava hugenota.
• 13. 7. - Osamdesetogodišnji rat: Opsada Haarlema okončana predajom grada i masakrom garnizona.

• kolovoz - Turci provaljivali u kraj između Kupe i Save, ban Drašković ih suzbio.
• 19. 8. - Francesco De Marchi se popeo na vrh Gran Sassa.

• 2. 9. - Ukinut Ashikaga šogunat nakon što je Oda Nobunaga proterao poslednjeg šoguna iz Kjotoa - počinje period Azuchi–Momoyama (do 1600).

• listopad/studeni - Ferhat-paša upada do Cetingrada, u isto vreme napeto oko Jastrebarskog i Okića jer Barbara Erdedi proganja svoje kmetove; paša upada i u slavonsku krajinu^[5].

• novembar - Vojvoda od Albe dao ostavku kao guverner Nizozemske i komandant tamošnjih snaga ubrzo nakon neuspešne opsade Alkmaara, nasleđuje ga pomirljiviji Luis de Requesens y Zúñiga.

Kroz godinu

Veronese: Posljednja večera (Gozba u kući Levijevoj), 560 × 1.309 cm

• Zbog piraterije u Mediteranu, kliski sandžakbeg Alija i Jevrejin Daniel Rodriguez privoleli Mlečane da ustanove Split kao kopneni terminus novog trgovačkog puta Carigrad-Venecija^[6].
• Zida se manastir Piva, ikonostas radi Zograf Longin.
• Bogatstvo velikog vezira Mehmed-paše Sokolovića se procenjuje na 18 miliona dukata^[7].
• 1572-73 - Francis Drake pljačkao Špance u Panami.
• 1573-78 - Stephanus Gerlach se nalazi pri habsburškom poslanstvu u Carigradu, ostavlja zabeleške o zemljama kroz koje je putovao.
• Etiopski car Sarsa Dengel porazio Oromoe kod jezera Zivaj.
• Španci počinju trgovinu sa Kinom - srebro iz Novog sveta razmenjuju preko Filipina za kinesku svilu i porcelan; do sada su srebrom trgovali Portugalci.
• Al Auzamovim narodnim ustankom Portugalci proterani sa Maldiva.

Rođenja

• 1572-73? - Gian Francesco Biondi (Ivan Franjo Biundović), književnik sa Hvara († 1645)
• 17. 3. - Maximilian I Veliki, bavarski vladar i jedan od vođa katolika u Tridesetogodišnjem ratu († 1651)
• 15. 7. - Inigo Jones, arhitekta († 1652)

Smrti

• 1. 1. - Maljuta Skuratov, jedan od vođa opričnika
• 15. 2.? - Matija Gubec, vođa seljačke bune (* ca. 1548)
• 13. 5. - Takeda Shingen, japanski velikaš (* 1521)
• 5. 6. - Hamza Bali Bošnjak, začetnik hamzevija
• 15. 6. - Antun Vrančić, ostrogonski nadbiskup, plemić (* 1504)
• ca. 3. 10. - Franjo Tahi, plemić (* 1526)
• Pavao Skalić, enciklopedista (* 1534)
• Brne Karnarutić, književnik (* ca. 1515)

Reference

1. Klaić, 293
2. Klaić, 294-99
3. Klaić, 301
4. Historija, 688
5. Klaić, 302
6. Encyclopedia of the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters, p. 18
7. Znameniti Srbi Muslomani, str. 26

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
• Historija naroda Jugoslavije II, str. , Školska knjiga Zagreb, 1959