 |
| مضامین بسلسلہ |
| دیوبندی مکتب فکر |
|---|
 دار العلوم دیوبند دی مرکزی عمارت، دار الحدیث |
|
کلیدی شخصیتاں |
|---|
|
|
|
اہم مدارس تے مساجد |
|---|
|
|
|
تنظیماں تے تحریکاں |
|---|
|
|
|
ولادت
آپ 17 رمضان المبارک 1318ھ بمطابق 1900ء نوں چارسدہ پشاور وچ پیدا ہوئے۔
تعلیم
ابتدائی تعلیم اپنے والد توں حاصل کيتی۔ 1909ء وچ اک پرائمری اسکول وچ داخلہ لیا تے 1913ء وچ فارغ ہوئے۔ فیر خیبر پختونخوا و افغانستان دے مختلف علما توں فنون دیاں کتاباں پڑھیاں۔
اعلیٰ تعلیم
1920ء اعلیٰ تعلیم دے لئی دارالعلوم دیوبند وچ داخلہ لیا تے 1921ء وچ دورہ حدیث دی تکمیل کیتی۔ علم طب دی تکمیل وی دار العلوم وچ کیتی۔
مشہور استاداں
آپ دے استاداں وچ مشہور عالم دین علامہ انور شاہ کشمیری، علامہ شبیر احمد عثمانی، سید اصغر حسین، مولانا رسول خان ہزاروی وغیرہ شامل نيں۔
تدریس
- 1923ء وچ مدرسہ مظہرالعلوم کراچی وچ صدر مدرس مقرر ہوئے۔
- 1924ء وچ مدرسہ ارشادالعلوم لاڑکانہ سندھ وچ صدر مدرس رہے۔
- 1948ء نوں مدرسہ قاسم العلوم لاہور وچ بطور صدر مدرس تدریسی خدمات انجام دتیاں۔
- 1932ء نوں دارالفیوض سندھ وچ صدر مدرس مقرر ہوئے۔
- 1932ء توں 1939ء تک دارالعلوم دیوبند وچ درجہ علیا دے استاد تے شیخ التفسیر رہے۔
- 1944ء وچ جامعہ ڈابھیل دے مدرس اعلٰ رہے۔
- 1963ء وچ جامعہ اسلامیہ بہاولپور وچ شیخ التفسیر دے منصب اُتے فائز ہوئے تے تقریبا 12 سال تک تدریسی خدمات انجام دیندے رہے۔
بیعت و اجازت
آپ اشرف علی تھانویؒ توں بیعت نيں تے مفتی محمد امرتسریؒ تے حضرت خلیفہ غلام محمد دین پوریؒ دے خلیفہ مجاز نيں۔
لکھتاں
آپ نے بہت ساریاں کتاباں تالیف کيتياں جنہاں وچ علوم القرآن، سوشلزم تے اسلام، معین القضاۃ و المفتیین (عربی)، شرح ضابطہ دیوانی، عالمی مشکلات تے انہاں دا قرآنی حل، تصوف تے تعمیر کردار، اسلامی جہاد، کمیونزم تے اسلام، احکام القرآن، مفردات القرآن تے مشکلات القرآن وغیرہ قابل ذکر نيں۔
اہم کارنامے
- دار العلوم دیوبندکی طرف توں شہردھانند دے فتنہ ارتداد تے شدمی تحریک دی روک تھام دے لئی جو 50 مبلغین بھیجے سن انہاں دے قائد آپ سن ۔ آپ دی تبلیغی کوششاں رنگ لاواں، مسلماناں نوں ارتداد توں بچایا گیا تے بے شمار ہندو بگوش اسلام ہوئے۔
- جدید تعلیم یافتہ طبقے وچ وی آپ نے دعوت و ارشاد دا بہت کم کيتا۔
سلسلہ شیوخ
- حضرت شیخ مولاناشمس الحق افغانی
- حضرت خلیفہ غلام محمد دین پوریؒ
- حضرت شیخ حافظ محمد صدیقؒ بھر چونڈی شریف
- حضرت شیخ شاہ حسن جیلانیؒ سوئ شریف
- حضرت شیخ سید محمد راشد کاظمیؒ پیر جو گوٹھ
- حضرت شیخ سید محمد بقاء کاطمیؒ پیر جو گوٹھ
- حضرت شیخ سید عبدالقادر آخرین گیلانیؒ
- حضرت شیخ سید حامد محمد شمس الدین صالح گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید حامد گنج بخش ثانی گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید حامد محمد شمس الدین ثالث گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید عبد القادر رابع گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید شمس الدین ثانی گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید عبدالقادر ثالث گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید حامد گنج بخش کلاں گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید عبد الرزاق گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید عبدالقادر ثانی گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید ابو عبد اللہ محمد غوث گیلانی اچویؒ
- حضرت شیخ سید ابو محمد شمس الدین محمد گیلانی جلیؒ
- حضرت شیخ سید ابو محمد سراج الدین شاہ میر جلیؒ
- حضرت شیخ ابو الحسن ضیاء الدین علی گیلانیؒ
- حضرت شیخ سید ابو البرکات محیی الدینؒ مسعود گیلانی
- حضرت شیخ سید ابوالعباس حمید الدین احمد گیلانیؒ
- حضرت شیخ سید صفی الدین صوفی گیلانیؒ
- حضرت شیخ سید سیف اللہ عبد الوہاب بغدادیؒ
- حضرت شیخ عبد القادر جیلانیؒ
- حضرت شیخ قاضی ابو سعید محمد مبارک مخزومیؒ
- حضرت شیخ ابو الحسن علی هنکاریؒ
- حضرت شیخ محمد ابو الفرح طرطوسیؒ
- حضرت شیخ عبد الواحد تمیمیؒ
- حضرت شیخ ابوبکر شبلیؒ
- سید الطائفه حضرت شیخ جنید بغدادیؒ
وفات
آپ نے 16 اگست 1983ء نوں رحلت فرمائی۔
سانچہ:غیر زمرہ بند
