مسعود حسین خان (28 جنوری 1919ء-16 اکتوبر 2010ء) ماہر لسانیات، علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے سماجییات دے پروفیسر تےدہلی وچ موجود مرکزی جامعہ جامعہ ملیہ اسلامیہ دے سابق وائس چانسلر نيں۔
16 اکتوبر 2010ء نوں انہاں دی وفات پارکنسن دی بیماری توں ہوئی۔[۲]
خاندان
مسعود حسین خان دی ولادت اتر پردیش دے ضلع فرخ آباد دے قائم گنج وچ اک آفریدی پشتون خاندان وچ ہوئی۔ انہاں دے خاندان نوں وائس چانسلر دا خاندان وی کہیا جاندا اے کیونجے برصغیر دی چار یونیورسٹیاں نوں اس خاندان وائس چانسلر دتے نيں۔
مسعود حسین دے والد مظفر حسین خان (1893ء-1921ء) نے اپنی تعلیم اسلامیہ ہائی اسکول اٹاوہ تے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی توں مکمل کيتی۔ انہاں نے حیدرآباد وچ وکالت شروع دی مگر ٹی بی دی بیماری دی وجہ توں محض 28 برس دی عمر وچ اللہ پو پیارے ہوئے گئے۔ مظفر حسین خان انہاں دے سب توں وڈے بھائی سن ۔ انہاں دے ہور بھائی؛
مسعود حسین دی والدہ فاطمہ بیگم مندرجہ ذیل اصحات دی وڈی بہن سن؛
- قدوس عالم خان، قائ گنج دے زمیندار تے مسعود حسین خان دے سسر وی نيں۔ قدوس عام خان دی اہلیہ تے مسعود حسین خان دی ساس بدرالدجی بیگم امارت بھیکم پور و دتاولی دے نواب محمد یوسف خان شیروانی دی صاحبزادتیاں سن تے انہاں نے روس ترکی جنگ 1877ء-78ء وچ سلطنت عثمانیہ نوں 50,000 روپئے دی خطیر رقم بطور تحفہ دتی سی تے اس دی وجہ توں نواب فیض احمد خان نوں 8 توپاں دی سلامی دتی گئی سی۔
تعلیم
جامعہ ملیہ اسلامیہ توں ابتدایہ تعلیم مکمل کرنے دے بعد انہاں نے کچھ مدت ڈھاکہ وچ تعلیم حاصل کيتی۔ ذاکر حسین کالج، دہلی یونیورسٹی توں بی اے کیتا تے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے ایم اے۔ رشید احمد صدیقی دی نگرانی وچ پی ایچ ڈی دی تے اپنا مقالہ مقدمہ تریخ بولی اردو دے ناں توں جمع کیتا جو بعد وچ شائع ہويا تے انہاں دا شاہکار قرار پایا۔ انہاں نے ہندی تے سنسکرت وی سکھی۔ انہاں نوں بنگالی تے فارسی دی وی شدھ بدھ سی۔ 1953ء وچ جامعہ پیرس نے انہاں نوں لسانیات وچ ڈی لٹ دی اعزازی ڈگری دی۔
کتابیات
ان دا شاہکار مقدمہ تریخ بولی اردو اے جس وچ انہاں نے اردو زبان دی تریخ تے اس دے آغاز و ارتقا اُتے مفصل بحث کيتی اے۔ اردو بولی دے آغاز دی متعدد رجحانات تے اقوال دا انہاں نے موازنہ کیتا اے تے سب پ تنقیدی بحث کيتی اے۔ اس ضمن وچ انہاں دی ایہ کتاب بہت مستند منی جاندی اے تے اکثریت نے انہاں دی تھیوری نوں قبول کیتا اے۔ انہاں دی دوسری کتاب اردو بولی و ادب اے جو 1954ء وچ شائع ہوئی تے بام عروج نوں پہونچی۔
حوالے
باہرلے جوڑ
