عنبسہ بن معدان مہری ، الفیل لقب تھا ۔ اوہ ابو الاسود الدعلی دے بعد پہلے نحویین وچوں اک سی۔کیونجے اوہ تقریباً پہلی صدی ہجری وچ سی ، عربی نحو دے مورخین اسنوں بصری نحویین دے پہلے طبقہ وچ شمار کردے نيں۔
حالات زندگی
عنبسہ الفیل دی زندگی دی تفصیلات دے بارے وچ ودھ معلومات نئيں نيں، تے سوانحی کتاباں سانوں انہاں دی پیدائش یا وفات دی تریخ نئيں دسدی نيں ، لیکن غالب امکان اے کہ اوہ پہلی صدی ہجری وچ رہندے سن ۔ عنبسہ بصرہ شہر وچ آباد سن ، لہذا اوتھے پیدا ہوئے ہوݨ گے، لیکن انہاں دے والد اس شہر توں نئيں سن، کیونجے اوہ اوتھے وہل میسان دے توں آئے سن ۔ عنبسہ الفیل دا تعلق بنو ابو بکر بن کلاب توں سی ۔جداں کہ یاقوت حموی نے «معجم الأدباء» وچ ذکر کيتا اے کہ ایہ عرفی ناں اصل وچ انہاں دے والد دا سی، تے اوہ کہندے نيں: "جتھے تک اسنوں معدان الفیل کہنے دا مطلب اے۔ محدث محمد بن عبد الملک نے یوسف بن یعقوب بن سکیت دی سند توں روایت کيتی اے۔
انہاں نے کہیا: میرے توں عبد الرحیم بن مالک نے بیان کیتا، حیثم بن عدی دی سند توں، یوسف نے کہیا، تے میرے توں مسلم بن محمد بن نوح نے، ہشام بن محمد دی سند توں بیان کيتا۔ قریش دے اک آدمی دا قول اے کہ: زیاد بن ابی دے پاس ہاتھی سن جنہاں اُتے اوہ روزانہ دس درہم خرچ کردا سی، چنانچہ اہل میسانہاں وچوں اک آدمی آیا، اس دا ناں معدان سی ، اس نے کہیا: ایہ مینوں دے دو وچ تواڈے سامان دے لئی کافی ہواں گا تے توانوں ہر روز دس درہم داں گا، چنانچہ اوہ مالدار ہو گیا تے اس نے اک محل بنایا تے اس دے ہاں اک پُتر پیدا ہويا جس دا ناں اس نے عنبسہ رکھیا ۔
جتھے تک زمخشری دا تعلق اے تاں انہاں نے اک ہور روایت دا ذکر کيتا اے، اوہ ایہ اے کہ انہاں دے والد حجاج بن یوسف دے لشکر وچ اک ہاتھی نوں پال رہے سن، اس لئی انہاں دے والد دا ناں "ہاسی رکھیا گیا تے اس دے بعد انہاں لا لقب پيا گیا. سیرافی نے ايسے طرح دا اک قصہ ذکر کيتا اے تے انہاں دے بعد انباری نے وی اس توں اتفاق کيتا اے، اوہ ایہ اے کہ انہاں دے والد نے عبد اللہ بن عامر توں اک ہاتھی لیا سی، تے اس اُتے انہاں نے بہت ودھ مال خرچ کيتا سی، چنانچہ معدن انہاں دے پاس آیا تے اس نے اسنوں قبول کيتا۔ حمایت جلال الدین السیوطی نے انہاں روایات اُتے تنقیدی تبصرہ کردے ہوئے کہیا: ’’ لقب انہاں دے والد دے لئی ہونا چاہیے نہ کہ انہاں دے لئی۔ ‘‘
عنبسہ الفیل نے نحو دے بانی ابو الاسود الدؤلی دے ماتحت تعلیم حاصل کيتی تے عنبسہ الفیل انہاں دے بہترین شاگرد سن ابو عبیدہ معمر بن مثنیٰ نے کہیا: "لوک ابو الاسود دے پاس گئے۔ انہاں توں عربی سیکھنے دے لئی دؤلی عنبسہ بن معدان مہری سن تے لوک عنبسہ گئے تے اوہ سب توں ذہین ساتھی میمون الاقرن سن ۔[۱] .[۲][۳][۴][۵][۶][۷]
حوالے
تریخ نحو تے نحاۃ |
|---|
| | نحو دی ابتداء | | |
|---|
| | بصری | |
|---|
| | کوفی | |
|---|
| | بغدادی | |
|---|
| | اہل اندلس | |
|---|
| | اہل مصر تے شام | |
|---|
| | محدثین | |
|---|
|
