ایڈورڈ سنوڈن (Edward Joseph Snowden) امریکی ادارے قومی سلامتی کارندگی وچ ٹھیکے اُتے ملازم سی ۔ وجہ شہرت سیٹی پھونکا اے جدوں اس نے امریکی خفیہ برقی نگہداری تے جاسوسی پروگرامنگ بناں پرزم نگہداری پروگرامنگ دا بھانڈا پھوڑ دتا۔[۱۱]
2003ء وچ امریکی فوج وچ بھرتی ہويا مگر دونے لتاں تڑوا بیٹھیا۔ فیر قومی سلامتی کارندگی وچ محافظ بھرتی ہويا۔
2013ء وچ سنوڈن نے گارجین دے اخبار نویس گلن گرینوالڈ نوں پیغام بھیجیا کہ اس دے پاس امریکی جاسوسی دے بارے وچ مواد اے مگر اوہ صرف پی جی پی دے ذریعہ صفریت طریقہ توں برقی رابط قائم کرنا چاہندا اے۔ گرینوالڈ اس ٹیکنالوجی توں نابلد سی، چنانچہ گرینوالڈ دی جہالت دی وجہ نال رابطہ وچ بہت تاخیر ہوئی۔ تنگ آ کے سنوڈن نے مواد صحافی لارا پوئیڑس نوں بھیجیا جو اس ٹیکنالوجی توں واقف سی۔ پوئیٹرس دے ذریعہ مواد گرینوالڈ نوں ملا۔[۱۲]
سنوڈن نے واشنگٹن پوسٹ نوں وی مواد پہنچایا۔ پرزم بارے 41 صفحات اُتے مشتمل مواد انہاں دے حوالے کیتا۔ دونے اخباراں نے امریکی سرکار نال رابطہ کیتا تے ابتداً صرف دو تن صفحات شائع کرنے دی جراءت کر سکے۔[۱۳]
بھانڈا پھُٹنے دے بعد سنوڈن ہوائی توں ہانگ کانگ چلا گیا جتھے اس نے گریندوالڈ نال ملاقات کيتی۔ امریکی حکام نے سنوڈن اُتے جاسوسی دی فردِ جرم عائد کردے ہوئے اس دا گزرنامہ منسوخ کر دتا۔ اُتے سنوڈن ہانگ کانگ توں ماسکو فرار ہو گیا، جتھے اس نے کئی ملکاں وچ سیاسی پناہ دی درخواستاں داغ دتیاں امریکا نے تمام ملکاں نوں ڈریا دھمکا کر فرار دے فضائی راستے بند کر دتے۔ سنوڈن نے روس وچ عارضی پناہ دی درخواست کيتی جس اُتے امریکی حکومت نے روس نوں بذریعہ خط یقین دلایا کہ سنوڈن نوں وطن واپسی اُتے نہ ہی اذیت دتی جائے گی تے نہ ہی سزائے موت، اس لئی پناہ دی درخواست مسترد دی جاوے۔[۱۴]
پر روسی صدر پیوٹن نے بیان وچ کہیا کہ روس کدی کسی نوں دوسرے ملک دے حوالے نئيں کردا تے نہ کسی نے کسی نوں کدی روس دے حوالے کیتا اے۔ بالآخر روس نے جولائی 2013ء وچ اک سال دی عارضی پناہ دے دتی تے سنوڈن ماسکو ہوائی اڈا توں نامعلوم منزل دی طرف روانہ ہو گیا۔
14 جون 2013ء نوں وائرڈ نے پی جی پی دا استعمال کردے ہوئے اک صفریندی پیغام سنوڈن دے ناں شائع کیتا۔ [۱۵]
| “
|
I don't want to live in a society that does these sort of things … I do not want to live in a world where everything I do and say is recorded. That is not something I am willing to support or live under.
|
”
|
—Edward Snowden, speaking to The Guardian in June 2013[۱۱]
|
عتاب
- سنوڈن دے زیر استعمال آن لائن برقی خدمت دے مالک نے سرکاری خفیہ حکمنامہ ملنے دے بعد اپنی خدمت ہی بند کر دتی مگر فیر وی زیر عتاب آنے دی توقع۔[۱۶]
- گلن گرینوالڈ دے ہم جنس شریک نوں ہوائی اڈا اُتے روک کر برطانوی سرکار نے دہشت گردی قانون دی آڑ وچ ہراساں کیتا۔ [۱۷]
- اوبامہ نے روسی دورے دے دوران صدر پیوٹن نال ملن توں انکار کر دتا۔
- گارجین اخبار دے دفتر وچ داخل ہو کے حساس ادارے دے ارکان نے اوہ کمپیوٹر تباہ کر دتا جس اُتے سنوڈن دا دتا مواد محفوظ سی ۔[۱۸]
پیغام
کرسمس 2013ء اُتے اسنوڈن نے برطانوی دورنما اُتے اپنے پیغام وچ کہیا کہ امریکی تے برطانوی جاسوسی اک عالمی خطرہ اے تے ایہ اورویلی دنیا دے نقشہ توں وی گھناونا اے۔[۱۹]
سنوڈن نے بیان وچ ایہ وی کہیا کہ اوہ جیت چکيا اے۔
اغوا دی کوشش
بولیویا دے صدر Evo Morales سرکاری دورے دے بعد روس توں واپس اپنے ملک جا رہے سن ۔ انہاں دا ہوائی جہاز ویانا وچ زبردستی اتروا لیا گیا کیونکہ ایہ شک ہو گیا سی کہ اس طیارے وچ اسنوڈن وی سفر کر رہیا اے۔ اُتے جدوں تلاشی لینے اُتے اسنوڈن نئيں ملیا تاں صدر نوں اپنا سفر جاری رکھنے دی اجازت دے دتی گئی۔[۲۰]
ہور ویکھو
حوالے
