Śpiąca kobieta (hiszp. Mujer dormida) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi znajdujący się w prywatnej kolekcji w Madrycie[1][2].
Okoliczności powstania
Możliwe, że ten obraz jest jednym z trzech dzieł namalowanych przez Goyę dla przyjaciela, kupca Sebastiána Martíneza. W 1792 roku Goya spędził w jego domu, w Kadyksie, niemal pół roku, kiedy podróżując do Andaluzji poważnie zachorował. Namalował wówczas jego portret i inne obrazy. Podłużny kształt, rozmiary oraz obniżony punkt widzenia wskazują na to, że był to rodzaj obrazu przeznaczonego do powieszenia na znacznej wysokości: nad drzwiami wejścia do pokoju, w nadprożu lub nad półką kominka. Według informacji zawartych w Viaje de España a Francia e Italia Nicolása de la Cruz Bahamonde hrabiego de Maule, w kolekcji Martíneza znajdowały się trzy obrazy o tym specyficznym formacie. Prawdopodobnie były to Śpiąca kobieta, Sen i Rozmawiające kobiety[3][4]. Data powstania obrazu nie jest znana. Według analizy hrabiego de Maule styl tego dzieła jest zbliżony do dwóch obrazów gabinetowych: Rozbitkowie na morzu i Pożar nocą, które Goya namalował w czasie pobytu w Kadyksie. Lafuente Ferrari wskazuje na podobieństwa z freskami w kościele San Antonio de la Florida w Madrycie, które powstały w 1798 roku[4].
Opis obrazu
Młoda kobieta o jasnych włosach leży na sianie, przestrzeń wokół niej jest trudna do zdefiniowania, być może jest to spichlerz. W tle widać drzewa i krzewy o rozmytych konturach. Śpi spokojnie, opierając głowę na prawej ręce, podczas gdy lewa jest ukryta za plecami. Jej prosty, lecz elegancki strój wskazuje, że nie jest to wieśniaczka ani maja[a]. Ma na sobie jasną suknię z wysokim stanem, krótkim rękawem i dużym dekoltem. Jasne, kręcone włosy są zebrane niebieską chustką zawiązaną na karku. Czerwony koc, który przykrywa biodra i nogi, w sugestywny sposób podkreśla ich krągłości, a ozdobna szarfa na jego brzegu podkreśla okolice łona. Spod koca wystaje noga w białej pończosze i eleganckim spiczastym, szarym buciku. Strój podkreśla zmysłowość kobiety, w pozie bezbronnej śpiącej piękności[4]. Wyczuwalna jest atmosfera gorącego lata, upał sprawił, że zaczerwieniły się policzki kobiety, wywołał znużenie i sen[5].
Strumień ciepłego światła skupia się na dekolcie kobiety, a rozproszone światło ma źródło w tle. Podobny efekt świetlny ma obraz Rozmawiające kobiety. Pomimo że postać jest nieruchoma, jej postura ma cechy kontrapostu: jedna noga jest zgięta, a druga wyprostowana, podobnie jak ręce[4]. Ze względu na posturę i strój obraz jest porównywany do późniejszego Portretu markizy Santa Cruz i obrazów Maja naga i Maja ubrana. Cechy wspólne takie jak postura i światło mają także obrazy Śpiąca kobieta i Pokutująca Maria Magdalena Gaspara Becerry[6]. Temat snu często pojawia się w twórczości Goi – w sposób dosłowny np. na projekcie do tapiserii Praczki lub alegoryczny np. Gdy rozum śpi, budzą się demony[4].
Obraz może także przedstawiać alegorię lata; być może istniały pozostałe trzy pory roku. Świadczy o tym bogaty strój – czerwony płaszcz i biała suknia oraz słoma będąca aluzją do żniw należą do ikonografii lata. Podobnie przedstawiano także boginię Ceres, śpiącą na polu lub w pobliżu źródła[5].
Proweniencja
Obraz pochodzi z kolekcji Francisca Acebala y Arratii, który prawdopodobnie kupił go od syna Goi, Javiera. Odziedziczył go Antonio Mac-Crohon, którego prywatna kolekcja znajdowała się w Madrycie[6].
Uwagi
- ↑ Słowo maja w języku hiszpańskim oznaczało młodą kobietę pochodzącą z niższych sfer społecznych, modnie i krzykliwie ubraną ślicznotkę.
Przypisy
- ↑ Juan J. Luna: Goya en las colecciones españolas. Madrid: Banco Bilbao Vizcaya, 1995, s. 82–83. ISBN 84-86022-79-7.
- ↑ Werner Hofmann: Goya. Das Zeitalter der Revolutionen (1789–1830). München: Prestel, 1980, s. 323. ISBN 3-7913-0520-4.
- ↑ Enrique Lafuente Ferrari: Goya en las colecciones madrileñas. Madrid: Museo del Prado, 1983, s. 152–153. ISBN 84-300-9033-9.
- ↑ a b c d e Goya: La imagen de la mujer. Francisco Calvo Serraller (red.). Madryt: Museo Nacional del Prado, 2001, s. 148–149. ISBN 84-95452-08-1.
- ↑ a b Manuela Mena, Martin Schwander, Wolfram Pichler, Andreas Beyer, Gudrun Maurer: Goya. Madrid: Fondation Beyeler, Ediciones El Viso, 2020, s. 232, 236. ISBN 978-84-12-15506-8.
- ↑ a b Mujer dormida. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2021-12-05]. (hiszp. • ang.).
