Znamię Spitz (znamię wrzecionowato-nabłonkowatokomórkowe, łac.Spitz’ naevus) – aktywne znamię komórkowe, charakteryzujące się występowaniem w młodym wieku. Nazwa znamienia honoruje amerykańską patolog Sophie Spitz (1910–1956), dlatego spotykana w piśmiennictwie polskim nazwa „znamię Spitza” jest niepoprawna.
Objawy i przebieg
Znamię Spitz zazwyczaj jest pojedynczym, guzkowym wykwitem, dobrze odgraniczonym, o gładkiej powierzchni i czerwono-różowej lub sinej barwie. Najczęściej lokalizuje się na twarzy, rzadziej na kończynach (ramionach u mężczyzn, na udach u kobiet) czy klatce piersiowej. W otoczeniu wykwitu pierwotnego mogą rzadko występować pomniejsze guzki (tzw. satelity). Zmiana ta może nieco przypominać naczyniaka.
Obraz histologiczny
Mikroskopowo jest to znamię złożone, z przeważającym składnikiem śródnaskórkowym; rzadziej ma charakter znamienia skórnego (20%) lub łączącego (5–10%). Melanocyty znamienia są typu nabłonkowatego – duże, „pulchne”, z obfitą różowoniebieską w barwieniu hematoksyliną i eozynącytoplazmą; są wrzecionowatego, okrągłego, owalnego lub wielokątnego kształtu, mają pęcherzykowe jądro komórkowe (czasem są wielojądrowe) i duże jąderko. Zawierają niewielką ilość melaniny, mogą wykazywać znaczny polimorfizm; częste są mitozy. Układają się pojedynczo lub w pasma (wydłużone gniazda, ustawione długą osią prostopadle do płaszczyzny naskórka), na granicy skórno-naskórkowej oddzielone są od leżącego powyżej naskórka przez wyraźne szczeliny (artefakt powstający przy przygotowywaniu preparatu). W naskórku stwierdza się ponadto:
ciałka Kamino – charakterystyczne dla znamienia Spitz (według niektórych autorów patognomoniczne) PAS-dodatnie, oporne na diastazę, eozynochłonne kuliste twory składające się z martwiczych fragmentów keratynocytów, melanocytów i fibronektyny, lokalizujące się zwykle peryferyjnie względem śródnaskórkowych gniazd melanocytów;
„pagetoidalny” rozrost melanocytów w górnych warstwach naskórka;
poszerzenie światła drobnych naczyń żylnych pod naskórkiem i cechy obrzęku.
Histologicznie może przypominać nieco czerniaka, stąd niefortunne (ze względu na niezłośliwy charakter zmiany) dawne nazwy: czerniak młodzieńczy, melanoma juvenile czy melanocytoma of Spitz.
Różnicowanie
Znamię Spitz wymaga różnicowania z następującymi wykwitami:
Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu zmiany wraz z ewentualnie występującymi satelitami.
Bibliografia
Susan Bayliss Mallory, Alanna Bree, Peggy Chern: Dermatologia pediatryczna. Diagnostyka i leczenie. Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2007, s. 241–242. ISBN 978-83-60608-31-9.
Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski: Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Warszawa: PZWL, 2005. ISBN 83-200-3367-5. Brak numerów stron w książce
Kapur P, Selim MA, Roy LC, Yegappan M, Weinberg AG, Hoang MP. Spitz nevi and atypical Spitz nevi/tumors: a histologic and immunohistochemical analysis. „Mod Pathol”. 18. 2, s. 197–204, 2005. DOI: 10.1038/modpathol.3800281. PMID: 15467715.
Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała Patologia znaczy słowo o chorobie. T. 2. Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków 2003. ISBN 83-88857-65-7.
