Zajazd w Sanoku (ul. Zamkowa 2)

Zajazd w Sanoku

nr rej. A-767 z 5.01.1958[1]
Widok budynku od ulicy Zamkowej
Państwo	Polska
Miejscowość	Sanok
Adres	ul. Zamkowa 2 (Śródmieście)
Typ budynku	kamienica
Rozpoczęcie budowy	1775
Ukończenie budowy	1799
Położenie na mapie Sanoka Zajazd w Sanoku
Położenie na mapie Polski Zajazd w Sanoku
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Zajazd w Sanoku
Położenie na mapie powiatu sanockiego Zajazd w Sanoku
49°33′41,4″N 22°12′29,3″E

Zajazd w Sanoku przy ul. Zamkowej 2 – XVIII-wieczny budynek położony przy ulicy Zamkowej 2 w Sanoku.

Wraz z budynkiem Willi Zaleskich stanowi północną pierzeję placu św. Jana. Określenie Zajazd stanowi tradycyjną nazwę budynku^[2].

Budynek został wybudowany w latach 1775-1799^[3][4]. W XIX wieku został przebudowany. W tym czasie był siedzibą odwachu (straży miejskiej)^[5].

W 1908 roku Jan Górny założył w budynku aptekę (trzecią w historii miasta)^[6]. W 1913 roku aptekę zakupił Artur Feuerstein^[7]. Według innego źródła Apteka „Pod Złotą Gwiazdą” Jana Górnego została otwarta z dniem 1 stycznia 1913^[8].

Do 1939 własność Żydów sanockich. W okresie 1944–1945 siedziba NKWD i areszt śledczy.^{[potrzebny przypis]}

W 1950 Miejska Rada narodowa w Sanoku przekazała budynek na rzecz Muzeum Historycznego w Sanoku^[9]. W 1971 trwały prace konserwacyjno-remontowe budynku^[10]. Od 1972 do października 1976 został przeprowadzony generalny remont gmachu (w 1972 wykonano remont kapitalny i adaptację, w tym odwodnienie od strony zachodniej, przemurowanie ścian parteru, pogłębiono piwnice, usunięto zniszczone stropy i tynki^[11][12], dobudowano drugie piętro^[13])^[9][14], który kosztował 2,1 mln zł^[15]. Pomimo przebudowy, na parterze i w sieni zachowały się sklepienia kolebkowo-krzyżowe i żeglaste na gurtach^[16].

W 1972 obiekt został włączony do uaktualnionego wówczas spisu rejestru zabytków Sanoka^[17]. Budynek został wpisany do wojewódzkiego (1958)^[1] oraz do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka^[18].

Na fasadzie budynku, obok drzwi wejściowych, znajduje się tablica upamiętniająca Grzegorza z Sanoka (1406-1477). Odsłonięcia tablicy podczas „Dni Sanoka” w dniu 30 maja 1977 roku dokonał rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Mieczysław Karaś^[14][19][20]. Autorem odlanej w brązie tablicy o wymiarach 90x60cm był artysta rzeźbiarz Roman Tarkowski^[21][22]. Inskrypcja brzmi: Grzegorz z Sanoka 1406–1477. Wielki humanista i poeta. W 500-ną rocznicę śmierci – sanoczanie^[23].

W budynku mieści się siedziba dyrekcji Muzeum Historycznego w Sanoku. Ekspozycja muzeum obejmuje: zbiory ikon, galerię malarską, zaś w podziemiach znajdują się wykopaliska z przeprowadzonych badań archeologicznych na wzgórzu w Trepczy, gdzie odkryto ślady wczesnośredniowiecznego grodziska, nazwanego "Fajką"^[24]. W przeszłości znajdowały się tu zbiory prac Zdzisława Beksińskiego (obecnie w osobnej galerii w sanockim zamku).

Ponadto w gmachu budynku były organizowane konferencje, wykłady oraz wystawy czasowe.

Zobacz też

• Zajazd w Sanoku (ul. Romualda Traugutta 3)
• Willa Zaleskich w Sanoku – budynek przylegający od strony wschodniej
• Wielka Synagoga w Sanoku – nieistniejący budynek do 1939 położony naprzeciw frontu Zajazdu od strony zachodniej
• Zabytki Sanoka
• Lista zabytków w gminie Sanok w artykule "Wiki Lubi Zabytki"

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 144 [dostęp 2016-10-20] .
2. Stefan Stefański, Sanok i okolice. Przewodnik turystyczny, Sanok 1991, s. 36
3. Zabytki w Sanoku. interia.pl. [dostęp 2014-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 grudnia 2013)].
4. Zabytki, muzea i ciekawostki miasta. sanok.pl. [dostęp 2014-05-17].
5. Ścieżka spacerowa „Śladami Rodu Beksińskich” w Sanoku. 2. Plac Św. Jana, Rynek. zymon.com.pl. [dostęp 2014-05-17].
6. Edward Zając: Szpital Powszechny w Sanoku. www.zozsanok.pl. [dostęp 2012-12-09]. (pol.). (pdf) s. 37.
7. „Czas – Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie”, rok 1914, nr 3, s. 42.
8. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 2 z 5 stycznia 1913. 
9. Zbiory Muzeum Historycznego nareszcie w nowym pomieszczeniu. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 18 (63) z 1-15 października 1976. Sanocka Fabryka Autobusów. 
10. Artur Bata. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Konserwatora Zabytków w Sanoku w roku 1972. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 15, s. 65, 1972. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. 
11. Artur Bata. Prace remontowo-konserwatorskie przy zabytkowej architekturze w powiatach leskim i sanockim prowadzone w 1972 r.. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 16, s. 54, 1972. 
12. Artur Bata. Działalność Powiatowego Konserwatora Zabytków w Sanoku w 1972 r.. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 17-18, s. 90, 1973. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. 
13. Andrzej Romaniak, Sanok. Fotografie archiwalne Tom I, Sanok 2009, s. 246-248
14. Franciszek Oberc: Kalendarium sanockie 1974-1994, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 952.
15. Adam Warzocha. Zbytki z zabytkami. „Nowiny”, s. 4, Nr 130 z 11-12 czerwca 1977. 
16. Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot, Sztuka Sanoka między Sanokiem a Wschodem, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 944.
17. Artur Bata. Działalność Powiatowego Konserwatora Zabytków w Sanoku w 1972 r.. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 17-18, s. 91, 1973. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. 
18. Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 4. [dostęp 2016-10-20].
19. Roman Tarkowski – swojemu miastu / W hołdzie wielkiemu Rodakowi. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, Nr 11 (80) z 1-15 czerwca 1977. Sanocka Fabryka Autobusów. 
20. Piękna tablica – dzieło R. Tarkowskiego upamiętniła 500-lecie śmierci Grzegorza z Sanoka. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 12 (81) z 15-30 czerwca 1977. Sanocka Fabryka Autobusów. 
21. Tablica ku czci Grzegorza z Sanoka. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, Nr 5 (74) z 1-15 marca 1977. Sanocka Fabryka Autobusów. 
22. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2011, s. 370-371. ISBN 978-83-60380-30-7.
23. Sesja popularno-naukowa w 500 rocznicę śmierci Grzegorza z Sanoka. „Nowiny”, s. 3, Nr 122 z 31 maja 1977. 
24. Sanok. region.halicz.pl. [dostęp 2014-05-17].