Zadra – najwyższa na świecie hybrydowa (stalowo-drewniana)[1][2][3]kolejka górska typu hyper coaster otwarta 22 sierpnia 2019 roku w parku rozrywki Energylandia w Polsce, zbudowana przez amerykańskie przedsiębiorstwo Rocky Mountain Construction przy współpracy z europejskim przedstawicielem firmy – Vekomą[3][4][5]. Do czasu otwarcia w Stanach Zjednoczonych 11 marca 2022 roku roller coastera o identycznej wysokości 62,8 m, Iron Gwazi, Zadra była także najszybszym (121 km/h) i najbardziej stromym (90°) roller coasterem hybrydowym na świecie (nowy rekord to odpowiednio 122,3 km/h oraz 91°)[6]. Pierwszy egzemplarz modelu I-Box zbudowany od podstaw, niebędący modernizacją starej drewnianej kolejki górskiej[2]. Całkowity koszt budowy wyniósł 61,5 mln zł, z czego 20 mln zł pokryto z dofinansowania uzyskanego z Funduszy Europejskich[7].
Historia
W grudniu 2017 roku park ogłosił wyniki przetargu na budowę trzech nowych kolejek górskich do 2020 roku, w tym drewnianej kolejki górskiej[8].
W dniu 27 października 2018 roku park zwołał konferencję prasową, na której ogłosił budowę nowej strefy tematycznej Smoczy Gród, którego główną atrakcją będzie nowy drewniany roller coaster[9].
W listopadzie 2018 roku Alan Schilke, jeden z projektantów, potwierdził w wywiadzie udzielonym w ramach targów IAAPA, że Zadra będzie pierwszą kolejką górską RMC wykonaną w technologii I-Box Track budowaną od podstaw i nie będącą modernizacją istniejącej drewnianej kolejki[2].
W kolejnym wywiadzie udzielonym pod koniec listopada 2018 roku A. Schilke potwierdził, że Zadra odbierze rekord najszybszej i najwyższej kolejce hybrydowej świata – Steel Vengeance w parku Cedar Point (62,5 m, 119,1 km/h) – oraz wyrówna jej rekord największego kąta pierwszego spadku (90°) na kolejce hybrydowej[1].
W listopadzie 2018 roku rozpoczęła się budowa fundamentów pod podpory kolejki[10].
W grudniu 2018 roku na swoje miejsce trafiła drewniana konstrukcja pierwszych podpór roller coastera[11].
W styczniu 2019 roku magazyn branżowy First Drop wydawany przez klub European Coaster Club podał, że wysokość kolejki wyniesie ok. 62,8 m, a długość ok. 1 300 m[12].
W lutym 2019 na plac budowy dostarczone zostały pierwsze fragmenty toru kolejki[13].
W nocy z 10 na 11 marca 2019 roku konstrukcja nieukończonej kolejki została uszkodzona w wyniku działania porywistego wiatru, którego prędkość dochodziła do ok. 110 km/h[14]. Następnego dnia park poinformował, że rozpoczęło się sprzątanie placu budowy, a termin otwarcia roller coastera w 2020 roku nie jest zagrożony[15][16].
21 maja 2019 roku zainstalowany został najwyższy element konstrukcji podpierającej główne wzniesienie kolejki.
Pod koniec maja 2019 roku zespół budujący kolejkę został poszerzony o osoby biorące do tej pory udział w budowie kolejki Untamed w parku Walibi Holland, która zakończyła się 16 maja[17].
W czerwcu 2019 zainstalowano ostatni stalowy element głównego wzniesienia, pierwszy spadek oraz większość drewnianych podpór wraz z fragmentami toru[18].
W pierwszej połowie lipca 2019 roku zainstalowane zostały tory głównej inwersji roller coastera: zero-g-stall[19].
22 lipca 2019 roku zainstalowany został ostatni fragment toru kolejki.
5 sierpnia 2019 roku na tor trafił pierwszy z dwóch pociągów kolejki[20].
15 sierpnia 2019 roku odbył się pierwszy przejazd testowy[21].
19 sierpnia 2019 roku park ogłosił datę otwarcia kolejki – 22 sierpnia 2019 roku – oraz przedstawił nagranie z przejazdu testowego[22].
22 sierpnia 2019 roku kolejka została otwarta dla gości parku[4].
10 września 2022 roku Zadra znalazła się na 26. miejscu rankingu 50 najlepszych stalowych kolejek górskich świata czasopisma Amusement Today i jako pierwszy polski roller coaster otrzymał nagrodę Golden Ticket Award[23].
Technologia budowy
Zero-g-stall
Zadra stanowi egzemplarz modelu I-Box firmy RMC. Model ten charakteryzuje się całkowicie stalową konstrukcją szyn i łączników, które mogą być podparte zarówno stalowymi, jak i drewnianymi podporami, w przeciwieństwie do klasycznej drewnianej kolejki górskiej, w przypadku których szyna posiada drewnianą podstawę (ang. stack), pokrytą z wierzchu cienką blachą stalową (ang. running steel)[24].
W swojej kampanii reklamowej, uruchomionej z okazji otwarcia roller coastera, park błędnie określił Zadrę jako kolejkę górską drewnianą (ang. wooden coaster), podczas gdy według standardów branży model I-Box stanowi kolejkę górską stalową (stalowy tor) o hybrydowej konstrukcji podpór (stalowo-drewnianej)[25]. Niejasna była również sytuacja dotycząca ostatecznej wysokości konstrukcji, którą park określał w swoich materiałach jako 61, 63, a nawet 63,8 m. Podana wysokość 62,8 m pochodzi z wywiadu udzielonego w 2018 roku magazynowi branżowemu First Drop przez projektanta kolejki, Alana Schilke[4]. W 2021 roku producent atrakcji potwierdził wymienione w wywiadzie parametry techniczne[3].
Opis przejazdu
Zero-g-roll
Pociąg opuszcza stację i wykonuje skręt o 100° w prawo, po czym rozpoczyna wjazd na główne wzniesienie o wysokości 62,8 m, z którego zjeżdża pod kątem 90°. Następnie pokonuje długie i niskie wzniesienie z jednoczesnym lekkim skrętem w prawo, po czym wykonuje nawrót o 180° w lewo w połączeniu z ujemnymi przeciążeniami (tzw. airtime) i zjazdem w postaci slalomu. Po wykonaniu lekkiego skrętu w prawo pociąg pokonuje pierwszą inwersję, tj. zero-g-stall, stanowiący wzniesienie z nieważkością (0 g) pokonywane w pozycji odwróconej, z jednoczesnym przejazdem przez dwa niewielkie otwory w podporach pierwszego spadku (keyhole, "dziurka od klucza"). Następnie pociąg wykonuje skręt w lewo o 270°, w połowie drogi pochylając się na zewnątrz, zamiast do wewnątrz, co generuje przeciążenia ujemne (wave turn), po czym skręca w prawo o 90°, przejeżdża przez kolejną "dziurkę od klucza" i pokonuje wzniesienie z silnymi przeciążeniami ujemnymi (ejector airtime hill). Następnie pokonuje drugą inwersję – step-up under flip – stanowiący podjazd na wzniesienie z jednoczesnym obrotem o 270° w lewo, a następnie zjazd w prawo z nawrotem o 180° wewnątrz gęstej struktury drewnianych podpór. Następnie pociąg pokonuje resztę zjazdu ze wzniesienia w dwóch etapach (double down), niskie wzniesienie w kształcie litery S (s-turn with airtime) oraz ostatnią inwersję (prawoskrętny 270° zero-g-roll), skręca w lewo o 90°, zostaje wyhamowany i powraca na stację[26]. W wielu miejscach tor zbliża się na niewielką odległość do podpór kolejki, dając złudzenie nadchodzącego zderzenia z głowami pasażerów (tzw. headchopper).
Tematyzacja
Zadra stanowi część strefy tematycznej parku pod nazwą Smoczy Gród, stylizowanej na średniowieczną osadę z elementami znanymi ze światów literatury fantasy[18]. Podpory w naturalnym kolorze drewna, tor ciemnoczerwony. Przód pociągu stylizowany na głowę smoka wykonaną z drewna i metalu.
Miejsce w rankingach
W 2022 roku Zadra trafiła do rankingu 50 najlepszych stalowych kolejek górskich świata czasopisma Amusement Today i jako pierwsza polska kolejka górska otrzymała nagrodę Golden Ticket Award.
Golden Ticket Awards – Top 50 stalowych kolejek górskich
Ze względu na zbyt późną datę otwarcia, roller coaster Zadra nie mógł zostać wpisany do rankingu European Star Award dziesięciu najlepszych nowych kolejek górskich otwartych w 2019 roku w Europie. Nagroda za pierwsze miejsce trafiła w 2019 roku do roller coastera Untamed w parku Walibi Holland, zbudowanego przez tego samego producenta[31].
Zadra zajęła 1. miejsce w rankingu World of Parks Awards najlepszych dużych kolejek górskich w Europie w 2020 roku na podstawie głosów gości europejskich parków rozrywki[32].
European Star Award – Top 10 stalowych kolejek górskich w Europie
↑FrankF.LanferFrankF., European Star Awards 2020, [w:] FrankF.Lanfer (red.), Europe's Best Major Theme Parks, „Kirmes & Park Revue International”, 2020 (12), Reichertshausen: Gemi Verlags GmbH, 1 grudnia 2020, s. 8, ISSN1436-6525.???
_-_First_Drop.jpg)
_-_Zero-G-Stall.jpg)
_-_Zero-G-Roll.jpg)
