PROFILBARU.COM

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Wolność zgromadzeń – jedna z podstawowych wolności politycznych jednostki, polegająca na prawie do publicznego i pokojowego gromadzenia się ludzi, umożliwiająca wyrażanie przez nich własnych poglądów oraz wpływanie na procesy społeczne i polityczne. W państwie demokratycznym jest zwykle gwarantowana przez przepisy prawa, w tym przez Konstytucję.

Znaczenie i istota

Wolność zgromadzeń zaliczana jest do grupy podstawowych swobód obywatelskich obok wolności słowa (wypowiedzi) i stowarzyszania się. Uznaje się ją za niezbędny czynnik umożliwiający manifestację naturalnego w społeczeństwie pluralizmu myśli i poglądów^[1]^[2]. Wolność tę realizuje się poprzez pokojowe zgromadzanie się w miejscu publicznym, zwykle pod gołym niebem^[3].

Ustawodawstwo może określać ograniczenia wolności zgromadzeń, zwłaszcza ze względu na potrzebę zabezpieczenia porządku publicznego, ochrony zdrowia, moralności publicznej lub wolności i praw innych osób. Organy państwa mają obowiązek zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa uczestnikom zgromadzeń^[2].

Gwarancje w prawie międzynarodowym

Wśród aktów prawa międzynarodowego gwarantujących wolność zgromadzeń są m.in. Powszechna deklaracja praw człowieka z 1948 (art. 20), Europejska konwencja praw człowieka z 1950 (art. 11) i Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 (art. 21)^[4]. W opinii Europejskiej Komisji Praw Człowieka na temat wolności zgromadzeń „prawo to należy do podstawowych w społeczeństwach demokratycznych i jest jednym z filarów, na których je zbudowano”^[2].

Wolność zgromadzeń w Polsce

Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 stanowi wolność zgromadzeń w art. 57. Ograniczenia wolności zgromadzeń mogą mieć jedynie podstawę ustawową^[5].

Zgromadzenie może być otwarte dla nieograniczonej liczby osób. Przeprowadzenie zgromadzenia nie wymaga uzyskania zezwolenia. Organizatorzy powinni jedynie powiadomić władze o swoim zamiarze i zapewnić pokojowy przebieg zgromadzenia. Obowiązuje zakaz posługiwania się przemocą dla osiągnięcia celów zgromadzenia i zakaz uczestnictwa w takich zgromadzeniach. Władze mogą nie dopuścić do przeprowadzenia takiego zgromadzenia, a jeżeli ono trwa – rozwiązać je^[3].

Po 1989 wolność zgromadzeń całościowo uregulowała ustawa z 1990 – Prawo o zgromadzeniach^[6]. Została zastąpiona ustawą z 2015^[7]. Nowelizacja dokonana w 2016^[8] przyznała pierwszeństwo zgromadzeniom cyklicznym. „Gdy wojewoda wyda zgodę na takie zgromadzenie, to wójt jest zobowiązany wydać decyzję zakazującą odbywania manifestacji – w tym samym miejscu i czasie – choćby była ona zgłoszona dużo wcześniej”^[9]. Wprowadzenie instytucji zgromadzeń cyklicznych spotkało się z krytyką, w tym ze strony konstytucjonalistów i Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara^[9]. Nowelizacja prawa o zgromadzeniach z grudnia 2016 była przedmiotem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 marca 2017 r. (sygn. akt Kp 1/17), w którym ustawa nowelizująca została uznana za zgodną z Konstytucją. W opinii Moniki Florczak-Wątor zaprezentowana w tym wyroku przez Trybunał „nowa koncepcja relacji między jednostką a państwem nie ma żadnego oparcia w obecnie obowiązującej Konstytucji. Jest to bowiem koncepcja zakładająca sterowanie jednostką przez władzę publiczną poprzez prawne uprzywilejowywanie takich sposobów korzystania przez jednostkę z przysługujących jej wolności, które służą realizacji celów wyznaczonych przez władzę publiczną.” Autorka uznała wyrok z 16 marca 2017 za nieważny „z uwagi na nieprawidłowo obsadzony skład orzekający”^[10].

Zobacz też

Przypisy

↑ Wolność zgromadzeń. lexplay.pl. [dostęp 2017-08-05].
↑ ^a ^b ^c Wolność zgromadzeń. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2017-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-07)].
↑ ^a ^b PiotrP. Winczorek PiotrP., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000, s. 78 .
↑ Wolność organizowania pokojowych zgromadzeń. nck.pl, 21 października 2011. [dostęp 2017-08-05].
↑ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483).
↑ Ustawa z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 2013 r. poz. 397, ze zm.).
↑ Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. - Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1389).
↑ Ustawa z dnia 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 2017 r. poz. 579).
↑ ^a ^b Nowelizacja ustawy Prawo o zgromadzeniach: Reglamentacja wolność wiecowania. rp.pl, 4 grudnia 2016. [dostęp 2017-08-05].
↑ Glosa do wyroku TK z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt Kp 1/17 (Monika Florczak-Wątor). konstytucyjny.pl. [dostęp 2017-08-25].