Willa Japonka

Willa „Japonka” w Krzeszowicach

nr rej. A-1480/M[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	Krzeszowice
Adres	ul. Ogrodowa 2[1]
Ukończenie budowy	1923
Pierwszy właściciel	Potoccy
Kolejni właściciele	gmina Krzeszowice
Obecny właściciel	powiat krakowski
Położenie na mapie Krzeszowic Willa „Japonka” w Krzeszowicach
Położenie na mapie Polski Willa „Japonka” w Krzeszowicach
Położenie na mapie województwa małopolskiego Willa „Japonka” w Krzeszowicach
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Willa „Japonka” w Krzeszowicach
Położenie na mapie gminy Krzeszowice Willa „Japonka” w Krzeszowicach
50°08′03,988″N 19°37′49,332″E

Willa „Japonka” – zabytkowa, drewniana willa z 1923 roku, położona w Krzeszowicach przy ulicy Ogrodowej 2.

Historia

Willa została zbudowana z inicjatywy właścicieli uzdrowiska w Krzeszowicach, rodziny Potockich, w 1923 roku. Pierwotnie pełniła funkcje usługowe na potrzeby kuracjuszy; na parterze umieszczono restaurację, kawiarnię i pijalnię mleka, a na piętrze pokoje dla gości. W czasie II wojny światowej wraz z uzdrowiskiem została przejęta na rzecz niemieckiego szpitala wojskowego, zaś po wojnie, wraz z nacjonalizacją dóbr Potockich, urządzono w niej mieszkania dla nauczycieli. Spadkobiercy Potockich odzyskali budynek w 2014 roku^[2], ale ponieważ wchodził on w skład kompleksu szkolnego, odkupiły go od nich władze powiatu krakowskiego. Początkowo był pomysł zbudowania na jej miejscu sali gimnastycznej po odsprzedaży i relokacji willi, lecz ostatecznie zdecydowano się na remont^[3]. 20 czerwca 2017 roku willa została wpisana do rejestru zabytków województwa małopolskiego pod numerem A-1480/M^[1].

Ponieważ budynek przez kilka lat stał opuszczony, był w złym stanie i wymagał pełnego remontu. W latach 2018–2019 wymieniono więźbę dachową z pokryciem, wyremontowano poddasze i stropy, piwnice i piece kaflowe; następnie budynek ocieplono, wymieniono stolarkę okienną, wykonano nowe podłogi i komplet instalacji (wodną, gazową, elektryczną), a także wyremontowano schody i ściany wewnątrz willi. Łącznie remont pochłonął 1,2 mln złotych. Niestety, część prac musiano wykonać ponownie, bo do częściowo wyremontowanego budynku włamali się wandale, zniszczyli instalacje i spowodowali zalanie willi^[3].

Willę zaadaptowano na budynek użyteczności publicznej^[2]. Odnowiony budynek otrzymał wyróżnienie w konkursie „Zabytek zadbany” organizowanym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa^[4].

Opis

Drewniany dom o konstrukcji zrębowej, nieotynkowany, posadowiony na kamiennej podmurówce, przypominający w stylu dworek; stolarka okienna biała. Plan willi nieregularny, od frontu wysunięty, ścięty ryzalit, przed którym umieszczono półokrągły taras, otoczony kamienną balustradą ozdobioną kamiennymi kulami. Od zachodniej strony prostokątna przybudówka. Dach mansardowy, z facjatkami, kryty czerwoną dachówką, wysunięty przed lico ścian i tworzący szeroki okap, podparty ozdobnymi rysiami. Narożniki połaci dachowych podkręcone lekko ku górze, podobnie jak dachy pagód. Od skojarzenia z dachami budynków dalekowschodnich wzięła się popularna nazwa willi – „Japonka”^[2].

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 35 [dostęp 2024-07-03] .
2. Tomasz Woźniak: Willa tzw. Japonka. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2020-03-24. [dostęp 2024-07-04].
3. Barbara Ciryt: Krzeszowice. Willa Japonka w nowym blasku. Najpierw służyła kuracjuszom, potem zagrzybiona stała niepotrzebna. Teraz ją odnowiono. [w:] Dziennik Polski [on-line]. Polska Press Sp. z o.o, 3 stycznia 2020-01-03.
4. Departament Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Promocji/red: Willa „Japonka” wyróżniona w konkursie „Zabytek Zadbany”. [w:] Małopolska.pl [on-line]. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, 2020-05-29. [dostęp 2024-07-05].