Probostwo w Wyszkowie , gdzie w sierpniu 1920 u księdza Wiktora Mieczkowskiego zjawili się członkowie Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski
Pomnik pomordowanych w Rybienku Leśnym na którego wzniesienie zbierał pieniądze ksiądz Wiktor Mieczkowski
Wiktor Mieczkowski (ur. 16 października 1856 w Tyszkach-Piotrowie , zm. 19 marca 1935 w Wyszkowie ) – polski duchowny rzymskokatolicki , dziekan i proboszcz parafii w Wyszkowie do której w sierpniu 1920 przybyli czołowi działacze bolszewiccy [1] .
Życiorys
Syn Franciszka i Magdaleny z Trzasków, starszy brat Ludwika [2] . Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Bończa [3] .
Uczył się w seminarium duchownym w Płocku , w 1880 przyjął święcenia kapłańskie. Początkowo wikariusz w Pułtusku , potem proboszcz w Klukowie , Dłutowie , Sarbiewie [2] i od 1900 w Płońsku [1] . W październiku 1915 został administratorem , a potem dziekanem i proboszczem parafii w Wyszkowie. W okresie I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej wykazał się patriotyzmem i zaangażowaniem w polskie sprawy. W lipcu i sierpniu 1920 odprawiał w kościele świętego Idziego msze błagalne za ocalenie Ojczyzny, zachęcał do wstępowania w szeregi Armii Ochotniczej , wzywał wiernych do organizowania pomocy uchodźcom z ziem zabranych [2] . Na przełomie lipca i sierpnia 1920 na plebanii u księdza Mieczkowskiego schroniła się rodzina Lutosławskich z Drozdowa pod Łomżą , z księdzem Kazimierzem Lutosławskim , ideowym mentorem twórców skautingu i harcerstwa polskiego oraz posłem na Sejm Ustawodawczy . Prawdopodobnie, jednym z członków rodziny był późniejszy wybitny kompozytor, dyrygent i pianista Witold Lutosławski [2] .
15 i 16 sierpnia 1920 na plebanii zatrzymali się członkowie Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski , którzy mieli objąć władzę po zwycięstwie komunistów: Feliks Dzierżyński , Julian Marchlewski i Feliks Kon [1] . Wizytę tę Mieczkowski opisał w broszurze „Bolszewicy w polskiej plebanii”, z której dochód przeznaczył na budowę pomników w Wyszkowie, ku czci poległych w wojnie polsko-bolszewickiej: na cmentarzu oraz w Rybienku Leśnym , gdzie 17 sierpnia 1920 Czeka zamordowała w okrutny sposób siedmiu Polaków. Stracony przez Czekę miał być i ksiądz Wiktor Mieczkowski, ale, ostrzeżony, ukrył się na czas odwrotu wojsk bolszewickich. 20 sierpnia 1920 na plebanii zatrzymali się między innymi dowódca Frontu Północnego generał Józef Haller , malarz Ferdynand Ruszczyc , dziennikarze i korespondenci wojenni: Stefan Żeromski , Karol Irzykowski i Adam Grzymała-Siedlecki . Tę wizytę opisał Żeromski w opowiadaniu „Na probostwie w Wyszkowie ” z tomu „Inter arma”[2] .
Ksiądz Wiktor Mieczkowski zmarł 19 marca 1935[2] i zgodnie ze swoim życzeniem[1] został pochowany na cmentarzu w Wyszkowie, na wprost grobu poległych w walkach z bolszewikami[2] .
Upamiętnienie
15 sierpnia 1999 odbyła się premiera filmu dokumentalno-fabularyzowanego „Na plebanii w Wyszkowie 1920 ” w reżyserii Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki – w rolę księdza Wiktora Mieczkowskiego wcielił się aktor Jan Peszek [4] . 7 sierpnia 2005 na budynku starej plebanii została odsłonięta tablica, ufundowana przez mieszkańców Wyszkowa, poświęcona pamięci księdza Wiktora Mieczkowskiego i obywatelom Wyszkowa – uczestnikom wojny polsko-bolszewickiej[1] . W listopadzie 2016 skrzyżowanie ulic Ignacego Daszyńskiego, Tadeusza Kościuszki i Białostockiej (przy moście drogowym) otrzymało nazwę „Rondo ks. Wiktora Mieczkowskiego”[2] .
Przypisy