Vercingetorix jest zbitką galijskich słów ver („nad”, „ponad”), cingeto („wojownik”) i rix („król”) (por. walijskirhi, łacińskirex). Imię dosłownie oznacza „wielki król wojowników” lub „król wielkich wojowników”[1][2][3].
Jak największą gorliwość połączył z jak największą bezwzględnością władzy; wahających się przymuszał surowością kar. Za poważniejsze bowiem wykroczenia skazywał na śmierć przez spalenie i wszelkiego rodzaju męczarnie, za mniejsze, po obcięciu uszu lub wyłupieniu jednego oka, odsyłał do domu, aby dla pozostałych byli ostrzeżeniem i surowością kary zastraszali innych.
Gajusz Juliusz Cezar „Wojna galijska” 7.4
Powstanie Wercyngetoryksa (52 p.n.e.) było największym zrywem Galów podczas podboju Galii przez Rzymian (58–51 p.n.e.). Mimo początkowych zwycięstw (na przykład bitwa pod Georgowią), zostało jednak krwawo stłumione. Wercyngetoryks został pokonany przez Juliusza Cezara w bitwie pod Alezją[6] i poddał się.
Nadszedł bez zapowiedzi. Pojawił się nagle przy trybunale, gdzie Cezar zasiadał, by ogłaszać wyroki. Niektórzy Rzymianie odsunęli się, jako że Wercyngetoryks był rosły, a w swej zbroi budził jeszcze większą grozę. Gdy umilkła wrzawa, wystąpił by przemówić. Padł na kolana przed Cezarem, prosząc tym gestem o miłosierdzie. Wielu patrzących na to wypełniło współczucie, gdy porównywali jego obecną sytuację z wcześniejszym powodzeniem.
Kasjusz Dion Kokcejanus „Historia rzymska” 40,41
Został wydany Cezarowi przez współplemieńców i zmuszony do wzięcia udziału w jego triumfalnym wjeździe do Rzymu w 46 p.n.e.[6] Prawdopodobnie po sześciu latach niewoli został uduszony (według tradycji w Więzieniu Mamertyńskim), co było częstą praktyką w stosunku do jeńców i zakładników w starożytnym Rzymie[6].
Miejsce w historii Francji oraz upamiętnienie
Dopiero w XIX wieku Wercyngetoryks, tak samo jak starożytni Galowie, stał się szerszym obiektem zainteresowania francuskich historyków i badaczy. W tym stuleciu we Francji wzniesiono jeszcze wiele monumentalnych posągów galijskiego wodza. Jeden z nich, autorstwa Frédérica-Auguste’a Bartholdiego znajduje się na Place de Jaude w Clermont-Ferrand[7].
Plutarch: Żywot Cezara. Brak numerów stron w książce
JeanJ.MarkaleJeanJ., Wercyngetoryks, HannaH.Olędzka (tłum.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, ISBN 83-06-01539-8, OCLC830085365. Brak numerów stron w książce
Matyszak P., Wrogowie Rzymu, przekład Urszula Ruzik−Kulińska, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007, str. 99−110, ISBN 978-83-11-10678-9.