Walenty Szwajcer

Walenty Szwajcer

Data i miejsce urodzenia	7 lutego 1907 Piastowice
Data i miejsce śmierci	2 czerwca 1994 Biskupin
Zawód, zajęcie	nauczyciel
Odznaczenia

Walenty Szwajcer (ur. 7 lutego 1907 w Piastowicach, zm. 2 czerwca 1994 w Biskupinie) – polski nauczyciel, odkrywca szczątków prehistorycznej osady kultury łużyckiej w Biskupinie k. Żnina.

Życiorys

Syn Antoniego i Julianny. Pierwotnie jego nazwisko zapisywano „Schweitzer”^[1]. W 1928 r. ukończył seminarium nauczycielskie w Wągrowcu. Pracował w szkołach w powiecie żnińskim – najpierw w Gorzycach, później w Sarbinowie. Działał przy organizacji Związku Nauczycielstwa Polskiego. W 1932 r., w czasach wielkiego kryzysu, musiał przenieść się do szkoły w Biskupinie.

Stanowisko archeologiczne w Biskupinie

W 1932 r. podczas jednego ze spacerów po półwyspie na Jeziorze Biskupińskim zauważył fragmenty ceramiki oraz wystające z wody drewniane pale. Wiosną tego samego roku pogłębiano rzekę Gąsawkę przepływającą przez jezioro, na skutek czego poziom wody opadł o kilkadziesiąt centymetrów, odsłaniając przedmioty. Szwajcer zaczął zbierać szczątki, by następnie opisać i opublikować informacje o odkryciu. Kiedy jednak wiosną 1933 r. właściciel, na którego polu znajdowało się znalezisko, zaczął niszczyć pale i zbierać przedmioty z brązu celem ich sprzedaży, nauczyciel postanowił zawiadomić władze. Jednak zarówno kuratorium, jak i referat kultury w starostwie nie wykazały zainteresowania odkryciem. Szwajcer zdobył adres prof. Józefa Kostrzewskiego, który podjął decyzję o rozpoczęciu badań jeszcze w tym samym roku.

Inne dane mówią natomiast o tym, że to nie Szwajcer odkrył pozostałości grodu: „11 października 1933 r. dzieci pasące krowy na łące zauważyły wystające z wody szeregi zaostrzonych drewnianych pali. Nie były to, jak na początku sądzono, szczyty mitycznych zabudowań, tylko pozostałości palisady otaczającej starożytny gród. O odkryciu dziatwa natychmiast poinformowała miejscowego nauczyciela Walentego Szwajcera, a ten, domyślając się, że ma do czynienia z czymś wyjątkowym, zawiadomił poznańskich archeologów. Zyskał tym sławę odkrywcy najsłynniejszego polskiego grodu i stanowiska archeologicznego w ogóle”^[2].

Odkryte przez Szwajcera szczątki okazały się być pozostałościami prehistorycznego grodu z epoki brązu należącego do tzw. kultury łużyckiej, powstałego w VIII wieku p.n.e. Obecnie w miejscu znaleziska mieści się muzeum archeologiczne.

W latach 1974−1992 był kierownikiem Schroniska Młodzieżowego w Biskupinie.

Od 1950 był mężem Janiny Żnińskiej.

Jego grób znajduje się na cmentarzu w pobliskiej Wenecji.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1987)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[3]

Upamiętnienie

Biskupińskie Towarzystwo Archeologiczne nosi imię Walentego Szwajcera.

Przypisy

1. NN: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie. biskupin.pl. [dostęp 2014-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)].
2. Biskupin: historia pierwszej polskiej osady [online], Onet Podróże, 2 maja 2020 [dostęp 2020-05-04]  (pol.).
3. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy pedagogicznej, oświatowej i społecznej”.

Bibliografia

• Żnińskie Zeszyty Historyczne, Pałuki, tygodnik lokalny, Żnin, Wydawnictwo „Wulkan”, 1991–1994.
• Tygodnik Nowy, www.tygodniknowy.pl, [dostęp 25 maja 2007 roku].

Linki zewnętrzne

• Walenty Szwajcer. Odkrywca starożytnego Biskupina na stronie internetowej Polskiego Radia.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000112811204
• VIAF: 164531812
• NUKAT: n2010048741