Uskoki (C – uskok przesuwczy)
Uskok przesuwczy (uskok listwowy ) – uskok , na którym przemieszczenie zachodzi równolegle do rozciągłości powierzchni uskokowej, w odróżnieniu od uskoków zrzutowych – normalnych i odwróconych. Zuskokowane bloki przesuwają się równolegle do uskoku, nie odsuwając się od siebie. Uskoków przesuwczych nie należy mylić z uskokami transformacyjnymi , związanymi ze zjawiskiem spreadingu (rozrostu) dna oceanicznego.
Podział uskoków przesuwczych
Ze względu na składowe ruchu wyróżniamy[1] :
uskok lewoprzesuwczy (uskok lewoskrętny, uskok sinistralny) – zwrot ruchu względnego wywołuje rotację lewoskrętną (przeciwną ruchowi wskazówek zegara)
uskok prawoprzesuwczy (uskok prawoskrętny, uskok dekstralny) – zwrot ruchu względnego wywołuje rotację prawoskrętną (zgodną z ruchem wskazówek zegara)
Uskoki zrzutowo-przesuwcze
Rzeczywiste uskoki często mają zarówno składową zrzutową, jak i przesuwczą, tzn. ruch zachodzi ukośnie względem rozciągłości uskoku.
Są to uskoki zrzutowo-przesuwcze, wśród których możemy wyróżnić[1] :
uskok normalno-przesuwczy – powierzchnia uskokowa nachylona w stronę skrzydła zrzuconego
uskok inwersyjno-przesuwczy – powierzchnia uskokowa nachylona w stronę skrzydła wiszącego
uskok progowo-przesuwczy – powierzchnia uskokowa pionowa
Uskoki te mogą być zarówno prawoskrętne, jak i lewoskrętne, np. uskok progowo-przesuwczy, prawoskrętny[1] .
Najszybsze uskoki zrzutowo-przesuwcze to[2] :
Uskok alpejski wędrujący w tempie 30 mm/rok
Uskok San Andreas wędrujący w tempie 25 mm/rok
Uskok Północnoanatolijski wędrujący w tempie 20 mm/rok
Uskok Denali wędrujący w tempie 10 mm/rok
Uskok Ałtyn Tag wędrujący w tempie 9 mm/rok
Przypisy
↑ a b c Wojciech Jaroszewski: Tektonika uskoków i fałdów , Wydanie drugie, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1980 , ISBN 83-220-0085-5 , s. 96-97
↑ Jennifer Hackett. Najszybsze uskoki . „Świat Nauki ”. nr. 7 (299), s. 11, lipiec 2016. Prószyński Media. ISSN 0867-6380 .
Bibliografia
Wojciech W. Jaroszewski Wojciech W. , Leszek L. Marks Leszek L. , Andrzej A. Radomski Andrzej A. , Słownik geologii dynamicznej , Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, s. 273-276, ISBN 83-220-0196-7 , OCLC 830183626 .
Wojciech Jaroszewski: Tektonika uskoków i fałdów , Wydanie drugie, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1980 , ISBN 83-220-0085-5 , s. 96-97, 167-175