Jest sukcesorem powstałego w latach 70. XIX wieku Zgromadzenia Narodowego[2]. Został utworzony 2 września 1960[3] przez XIV Dalajlamę Tenzina Gjaco jako Komisja Tybetańskich Przedstawicieli Ludowych (w latach 1979[4] – 2006 Tybetańskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych, obecna nazwa od 2006[5]). Jego powstanie poprzedziły trwające blisko rok rozmowy i negocjacje z indyjskim rządem. Posłowie I kadencji zostali wybrani w zorganizowanych kilka miesięcy wcześniej wyborach[6].
Kadencja początkowo trwała 3 lata, w 1985 wydłużono ją jednak do 5 lat[7].
2 przedstawicieli Tybetańczyków mieszkających w Ameryce Północnej
2 przedstawicieli diaspory tybetańskiej mieszkającej w Europie[9]
Liczba członków tybetańskiego parlamentu emigracyjnego w okresie jego funkcjonowania wielokrotnie ulegała zmianom. Chronologię tych zmian ukazuje poniższa tabela[10].
Rok
Deputowani
1960
13
1964
17
1969
16
1976
17
1982
12
1991
46
2006
43
2011
42
Deputowani wyłaniani są w wyborach powszechnych. Czynne prawo wyborcze posiadają wszyscy członkowie społeczności uchodźczej, którzy ukończyli 18 lat. Bierne prawo wyborcze przysługuje od 25. roku życia[11].
Nowo wybrani posłowie składają przysięgę według następującej roty:[12]
Będę wypełniał swoje obowiązki jako członek TZPL (TPnU) zgodnie z literą i duchem Karty, w niczym jej nie uchybiając, nie kierując się własnym interesem, strachem, przywiązaniem ani nienawiścią, lecz altruizmem i uczciwością, dokładając wszystkich możliwych starań.
Struktura
Na czele Parlamentu stoi Przewodniczący, wybierany wraz z zastępcą przez deputowanych na pierwszym posiedzeniu w głosowaniu tajnym[13]. Posłowie pracują w ramach 9 komitetów, z których jeden (Stały Komitet) ma rangę organu konstytucyjnego, reprezentującego legislatywę poza sesjami. Pozostałe komitety to:
Organizacją prac TPnU zajmuje się Sekretariat z Sekretarzem Parlamentarnym na czele. Do obowiązków tej instytucji należy opracowywanie procedur parlamentarnych i przygotowywanie relacji z przebiegu obrad. Szczegółowe sprawozdanie z każdej sesji jest publikowane w wydawanym przez Sekretariat Biuletynie Wiadomości (około 250 stron)[15], kolportowanym następnie wśród diaspory.
Funkcjonowanie
TPnU pracuje w systemie sesyjnym. Co roku zwołuje się dwie sesje zwyczajne – zimową (w marcu) i letnią (w sierpniu). Dalajlama ma także prawo zwołać sesję nadzwyczajną[16]. Sesje trwają od 10 do 15 dni[17].
Porządek obrad najczęściej składa się z następujących punktów:
Godzina Pytań
Wystąpienia członków Kaszagu (kalonów) i poszczególnych posłów
Uchwalanie aktów prawnych
Głosowania nad przyznaniem dotacji i kontrola finansów publicznych
